استانا قالاسىندا 1 قىركۇيەكتەن باستاپ سۋ باعاسى 15-20 پايىزعا قىمباتتايدى. بۇل تۋرالى بۇعان دەيىن دە ايتىلىپ, جازىلىپ كەلدى. دەسەك تە تۇرعىندار اراسىندا سۋدىڭ قىمباتتاۋىنا نەگىزسىز دەپ قارايتىندار جەتەرلىك. شىن مانىندە سۋ باعاسى ءتاريفىن كوتەرۋگە نە تۇرتكى بولدى؟
ەلوردادا كۇندەلىكتى ءىشىپ وتىرعان اۋىز سۋعا اقىسىن تولەمەيتىن جاندار كوپ. ءبىر ەمەس, بىرنەشە ەسكەرتۋگە قۇلاق اسپاي, ايلاپ-جىلداپ قارىزعا بەلشەسىنەن باتقاندارمەن كۇرەستىڭ جالعىز جولى – سۋدى توقتاتۋ. «استانا سۋ ارناسى» ماماندارى وسىعان بايلانىستى بىرنەشە تەكسەرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە تۋرا كەلدى. سۋ-كارىزدەندىرۋ قىزمەتىنە, جالپى دەبيتورلىق قارىز سوڭعى جەتى ايدىڭ ىشىندە 271,64 ميلليون تەڭگەنى قۇراعان. ونىڭ ىشىندە تۇرعىنداردىڭ قارىزى – 111,74 ميلليون. استانا قالاسى بويىنشا بارلىق كاسىپورىندار مەن مەكەمەلەردىڭ قارىزى -159,9 ملن تەڭگە. سوندىقتان مەكەمەدە قۇرىلعان كوممۋنالدىق بريگادا الدىن الا ەسكەرتۋگە قۇلاق اسپاي, ءۇش ايدان بەرى اۋىزسۋعا اقشا تولەمەگەندەرمەن كۇرەس باستاپ كەتتى. ناتيجەسىندە جىل باسىنان بەرى 330 پاتەر اۋىزسۋدان قاعىلدى. تەكسەرۋ بارىسىندا 200-گە جۋىق پاتەر تۇرعىنى قارىزىن تولەۋگە تۋرا كەلدى. 50 جەكە تۇرعىن ءۇي سۋ-كارىزدەندىرۋ قىزمەتىمەن قوش ايتىستى. ورتالىق سۋ جۇيەسىنەن تەكسەرۋ كەزىندە مەكەمەلەر دە اجىراتىلعانىن ايتۋ كەرەك. 427 كاسىپورىنعا سۋ بەرۋ توقتاتىلسا, 172 ۇيىم تەز ارادا قارىزدارىن وتەدى.
تۇرعىندار اراسىندا اۋىزسۋدى توقتاتۋ كەزىندە تۇسىنبەۋشىلىك تانىتىپ, الدىن الا ەسكەرتۋسىز سۋ-كارىزدەندىرۋ قىزمەتىن توقتاتۋ نەگىزسىز ەكەندىگىن العا تارتقاندار كەزدەسكەن. الايدا «استانا سۋ ارناسى» تەلەفون ارقىلى قارىز بەرەشەگىن اۆتوماتتى تۇردە ەسكەرتۋدەن بولەك, جىل باسىنان بەرى 2265 كاسىپورىنعا جانە 26193 پاتەر يەسىنە ەسكەرتۋ قاعازىن جىبەرگەن.
الداعى ۋاقىتتا سۋ باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنا بۇدان بولەك سەبەپتەر جەتەرلىك. قالاداعى ەسكىرگەن قۇبىرلاردى اۋىستىرۋعا, سۋدىڭ ساپاسىن جاقسارتۋعا, جاڭادان پايدالانۋعا بەرىلگەن نىساندارعا سۋ تارتۋ قىرۋار جۇمىستى قاجەت ەتەدى. «استانا سۋ ارناسى» مەكەمەسى قۇنى 4,1 ملرد تەڭگە تۇراتىن 2011-2014 جىلدارعا ارنالعان ينۆەستيتسيالىق باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋدا. بۇل باعدارلاما اياسىندا وندىرىستىك – بۇرعىلاۋ كەشەنى, زەرتحانا, سۋمەن جابدىقتاۋ جانە كارىزدەۋ جەلىسى اۋىستىرىلعان. الداعى ۋاقىتتا ەسكىرگەن ەنەرگەتيكالىق قۇرىلعىنى اۋىستىرۋ قاراستىرىلۋدا. جەلىلەردى اۋىستىرۋ جانە جوندەۋ قالانى ساپالى سۋمەن جابدىقتاۋ ساپاسىن جاقسارتا تۇسەتىنى ءسوزسىز. «استانا سۋ ارناسى» مەكەمەسىنىڭ باس ديرەكتورى ءۋاليحان دوساەۆتىڭ ايتۋىنشا, كاسىپورىندا جۇمىس ىستەيتىن قاراپايىم قىزمەتكەر 40 مىڭعا جەتەر-جەتپەس جالاقى الادى. – بىراق, بۇل باعانى ءوزىمىزدىڭ جاعدايىمىزدى جاقسارتۋ ءۇشىن كوتەرىپ وتىر دەۋ قاتە تۇسىنىك. ءبىزدىڭ كوزدەگەنىمىز – حالىقتىڭ سۋدى ۇنەمدەپ ۇيرەنۋىنە قول جەتكىزۋ, – دەيدى ول. راسىندا زەرتتەۋ ناتيجەلەرى كورسەتكەندەي, جەكە ەسەپتەۋىش قۇرال ورناتقان پاتەر تۇرعىندارى سۋدى بۇرىنعىدان الدەقايدا ۇنەمدەپ پايدالانۋعا ۇيرەنگەن.
ۆاحيت نيازوۆ, «استانا سۋ ارناسى» مەكەمەسىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى:
– الداعى ۋاقىتتا قۇجاتقا سايكەس تۇتىنۋشىلاردىڭ توبى بويىنشا جانە جەكەلەگەن سۋدى ەسەپتەۋدىڭ قۇرىلعىلارى بار جەكە تۇلعالارعا سۋدى تۇتىنۋ مولشەرىنىڭ شەكتەۋلى دەڭگەيى ەنگىزىلدى. قۇجاتقا سايكەس, 3,3 تەكشە مەترگە دەيىن تۇتىنىلعان سۋدىڭ ءار تەكشە مەترى ءۇشىن ءبىر ادام 34,91 تەڭگە, 3,3 تەكشە مەتردەن استام سۋ تۇتىنعان ءبىر ادام ءار تەكشە مەتر ءۇشىن 41,9 تەڭگە, ال جەكە ەسەپتەۋشى قۇرالى جوق حالىق ءبىر تەكشە مەترى ءۇشىن 52,46 تەڭگە تولەيتىن بولادى. كارىز قىزمەتىنىڭ باعالارى جالپىعا بىردەي 21,06 تەڭگەدەن 24,21 تەڭگەگە دەيىن وسپەك. 2-توپتاعى تۇتىنۋشىلار ءار تەكشە مەتر سۋعا – 104,03 تەڭگە, 3-توپتاعىلار – 113,39 تەڭگە تولەيتىن بولادى. بۇل باعالار كەلەسى جىلدىڭ قىركۇيەگىنە دەيىن وزگەرتىلمەيدى.
گۇلميرا ايماعانبەت
