كەشە ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ باس عيماراتىندا قانىش ساتباەۆ كوشەسىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى بولدى.
سالتاناتتى جيىندى اشقان اتالمىش ءبىلىم ورداسىنىڭ رەكتورى ەرلان سىدىقوۆ قوعامدىق پىكىرگە قوزعاۋ سالىپ, كەشەگە دەيىن لەۆون ميرزويان «يەمدەنگەن» كوشەگە استانا قالالىق ءماسليحاتىنىڭ شەشىمىمەن حالقىمىزدىڭ ءبىرتۋار ۇلى اكادەميك قانىش ءساتباەۆتىڭ ەسىمى بەرىلۋىنە قالىڭ كوپشىلىك پەن ەۋرازيا ۋنيۆەرسيتەتى ۇجىمىنىڭ ەلەۋلى ۇلەس قوسقانىنا توقتالدى.
– …جانە وسى عۇلاما عالىمنىڭ تۋعان كۇنى قارساڭىندا ارنايى ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان ءىس-شارا ۇستىندە ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ باس عيماراتى سول قانىش ساتباەۆ كوشەسىندەگى 1-ءشى ءۇي ەكەنىن ەرەكشە ماقتانىشپەن اتاپ وتەم! – دەدى قۋانىشىن جاسىرماي.
«قازاق ەلىنىڭ باسىنا تۇسكەن كەشەگى زۇلماتتى كەزەڭدە بيلىك بيشىگىن ۇستاعان لەۆون ميرزوياننىڭ دا ۇلت زيالىلارىن قۋدالاپ, قىرىپ-جويۋعا تىكەلەي اتسالىسقانى بۇگىنگى كۇنى بارشاعا بەلگىلى. بۇل – ادىلدىك جەڭىسى!..
جاڭا وسى سىزدەر شاقىرعان سالتاناتتى جيىنعا كەلە جاتىپ, قانىش ساتباەۆقا قاتىستى تاعى ءبىر وقيعا ەسىمە ءتۇستى.
1941 جىلى فاشيستىك گەرمانيا كەڭەس وداعىنىڭ شەكاراعا تاياۋ ورنالاسقان نەگىزگى مارگانەتس كوزى – «نيكوپول مارگەنەتس» كەنىشىن باسىپ الدى. ءسويتىپ, زاۋىتتار «مارگانەتس اشتىعىنا» تاپ بولدى. بۇل بيىل 70 جىلدىعىن اتاپ وتكەلى وتىرعان ۇلى وتان سوعىسى تاريحىندا «مارگانەتس حيكاياسى» دەپ اتالادى…
كەڭەس وداعىنىڭ الدىندا «نە ءومىر – نە ءولىم» ماسەلەسى تۇردى. ستالين ءوزىنىڭ ءبىرىنشى بۇيرىعىن شىعىستا تانك ءوندىرىسىن قاۋىرت اشۋعا ارنايدى. ول ءۇشىن مارگانەتس كەرەك.
سوندا قانىش ساتباەۆ اعامىز جەزقازعان ىرگەسىندەگى «جەزدى» كەنىشىن اشۋدى ۇسىنادى جانە ونىڭ جۇمىسىن ءستاليننىڭ ءوزى تەلەفون ارقىلى كۇندەلىكتى قاداعالاپ وتىرادى. وسىلاي, ءوندىرىس تاريحىندا بولماعان قىسقا مەرزىمدە – 38 كۇندە اشىلعان كەن ورنى 1942 جىلى 12 ماۋسىمدا تانك زاۋىتىنا وتە باي مارگانەتس رۋداسىن جونەلتەدى.
بۇل – ەرەكشە جاراتىلعان سەگىز قىرلى, ءبىر سىرلى عۇلاما عالىمنىڭ ءبىر قىرى عانا. سوندىقتان, بۇگىنگى قۋانىشتارىڭىز قۇتتى بولسىن!» دەپ اڭگىمەسىن تۇيىندەدى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى جابايحان ءابدىلدين.
ءيا, ەلى باردا, ەر قادىرىن بىلەتىن ەستى ۇرپاعى باردا اسىلدار ەسىمى ەشقاشان ۇمىتىلمايدى!..
تۇرماعانبەت كەنجەباەۆ
