جارىعى سونبەيتىن قالانىڭ ءسانى مەن سالتاناتىن كەلىستىرىپ تۇرعان – كوشە شامدارى. جول بويىنا جاعالاي ورناتىلعان جارىق جولاۋشىعا جول كورسەتەدى, تۇنگى ۋاقىتتا قاۋىپسىزدىگىنە قورعان بولادى. قالا كوشەلەرىندەگى 48 مىڭنان استام جانىپ تۇرعان بارلىق شامدارعا جاۋاپتى «استانا قالالىق جارىق» مەكەمەسى. 2003 جىلى قۇرىلعان كاسىپورىن كوشە جارىقتاندىرۋىنا ارنالعان جۇيەلەردى تەحنيكالىق قامتاماسىز ەتىپ قانا قويماي, الداعى ۋاقىتتا اۋقىمدى جوبالاردى دا جۇزەگە اسىرماقشى.
قىزمەت اۋقىمى كەڭەيدى
مەكەمە العاشقىدا, ياعني, 1999 جىلدارى «شامشىراق» جشس بولىپ قۇرىلعان ەكەن. شاعىن عانا قالادا بار-جوعى 3-4 بريگادا كولىگى مەن 24 شاقتى ادام جۇمىس ىستەگەن. قازىر ءبارى باسقاشا. ەلوردا استانا بولعالى مۇندا قۇرىلىس قارقىندى دامىپ كەلەدى. جاڭادان جولدار سالىنىپ, ساياباقتار اشىلدى. ءسايكەسىنشە, قالالىق جارىق قىزمەتىنىڭ دە جاۋاپكەرشىلىگى ۇلعايدى.
«استانا قالالىق جارىق» جشس ينجەنەرى قانات شاكىروۆتىڭ ايتۋىنشا, بۇگىندە باس قالادا 48 مىڭنان استام باعانعا جارىق شامدارى ورناتىلعان. ونىڭ 30 مىڭى كوشە شامدارى بولسا, ەلوردانىڭ ساياباقتارى مەن گۇلباقتارىندا 18 مىڭنان استام شام جارقىراپ تۇر.
ءيا, كۇنى-ءتۇنى جانىپ تۇراتىن قىزىلدى-جاسىلدى شامدار اسەم شاھاردىڭ اجارىن اشادى. ونى ۋاقىتىلى قوسىپ-ءسوندىرۋ, مونتاج جۇمىستارىن جۇرگىزۋ, جاڭعىرتۋ سەكىلدى جۇمىستار – مەكەمەنىڭ كۇندەلىكتى اتقاراتىن شارۋاسى. ديسپەتچەرلەرگە قالانىڭ قاي تۇكپىرىندەگى شام ىستەن شىققانى تۋرالى اقپارات تۇسكەن بويدا, بريگادا توبى جەدەل اتتانادى.
زاماناۋي تەحنولوگيانىڭ جەتىلدىرىلگەنى سونشا, قالانىڭ بارلىق شامدارىن باقىلاۋ اۆتوماتتى تۇردە باسقارىلادى. «راۋان» ورتالىق ديسپەتچەرلىك باقىلاۋ پۋنكتىندەگى وپەراتوردىڭ كومەگىمەن ەلورداداعى بارلىق شامدار ءبىر ساتتە جارقىراپ كەتەدى. ال, كۇندەلىكتى جۇمىستار – بريگادانىڭ موينىندا.
«ءبىزدىڭ بريگادا كۇنىنە كەم دەگەندە 20-25 شامدى اۋىستىرادى. ءبىر اۋدانعا بىرنەشە مارتە شىعاتىن كەزدەر دە بولادى. جارىق لامپاسىن اۋىستىرۋ اسا قيىن بولماعان كۇننىڭ وزىندە بىرنەشە مەتر بيىكتىككە ءمىنىپ-ءتۇسۋ ۋاقىتتى الادى» دەيدى ينجەنەر قانات شاكىروۆ.
باستى ماقسات ەنەرگيانى ۇنەمدەۋ
قالالىق جارىق قىزمەتى ەنەرگيانى ۇنەمدەۋ ماقساتىندا جارىقتى ۇزاق ساقتايتىن شامدارعا بىرتىندەپ كوشۋدە. سوڭعى ءۇش جىلدىڭ ىشىندە 3 مىڭعا جۋىق باعاننىڭ شامى اۋىستىرىلعان. ساپالى شامداردىڭ ارەكەت ەتۋى مەرزىمى ۇزاق ءارى جارىق بەرۋ كورسەتكىشى جوعارى جانە 5 جىلعا دەيىن كەپىلدىك بەرىلەدى ەكەن.
باس ينجەنەردىڭ ايتۋىنشا, جىل وتكەن سايىن شامنىڭ ءتۇر-ءتۇرى شىعىپ, سوعان سايكەس ۇسىنىستار دا كوپ بولادى. ساپاسى جوعارى, باعاسى قولايلى, تۇرعىندارعا زيانسىز ءتۇرى عانا قولدانىسقا ەنگىزىلەدى ەكەن.
مەكەمەنىڭ وندىرىستىك بازاسى اقجول كوشەسىندە ورنالاسقان. مونتاج جۇمىستارىنا قاجەتتى بارلىق قۇرال-جابدىقتار, بريگادا كولىكتەرى جانە وندىرىستىك جۇمىستار سوندا جۇرگىزىلەدى. جالپى, 250-گە جۋىق ادام كوشە جارىعىن قامتاماسىز ەتەدى.
بىزگە جارىقتىڭ قاي ۋاقىتتا جاناتىنى, قاي ۋاقىتتا قوسىلاتىنى قىزىقتىرادى. بەلگىلى بولعانداي, قالادا 110-عا جۋىق قوسالقى ستانتسيالار بار ەكەن. سول جاعالاۋدىڭ وزىندە 70-كە جۋىعى جۇمىس ىستەيدى. جارىق تەك كوشەلەردە عانا ەمەس, ساياباقتار مەن كۆارتالدار دا جانىپ تۇرادى. ال, قالانىڭ جارىعى جاز كەزىندە 21.50-دە قوسىلىپ, تاڭعى ساعات 04.00-دە وشىرىلەدى. قىس مەزگىلىندە كەشكى 17.00-دە جانسا, تاڭعى 09.00-دە سوندىرىلەدى. جازعى كۇنى ءتۇن جارىق بولاتىندىقتان, وعان كەتەتىن شىعىن از. ەلەكتر ەنەرگياسىنا كەتەتىن شىعىن ميلليونداعان تەڭگەمەن ەسەپتەلەدى.
جاڭا جوبا جۇزەگە اسادى
«استانا قالالىق جارىق» مەكەمەسى ەلەكتر ەنەرگياسىن ۇنەمدەۋ باعدارلاماسىنا سايكەس ەسىل اۋدانىنداعى قالا كوشەلەرىن جارىقتاندىرۋدى جاڭعىرتۋ جوباسىن ۇسىنادى. وندا قازىرگى جارىق بەرىپ تۇرعان شامداردى جارىقديودتى شامدارعا اۋىستىرۋ كوزدەلگەن.
جوبا اياسىندا پولشالىق «AIRON GET» كومپانياسىنىڭ جۇيەسى سىننان وتكىزىلەدى. پيلوتتىق جوبادا ورىنبور كوشەسى مەن تۇران داڭعىلىنا جەل ەلەكترستانتسيالارىن ورناتۋ قاراستىرىلعان. ءساتتى جۇزەگە اسقان جاعدايدا ەكونوميكالىق شىعىندار ەسەپتەلىپ, قالا سىرتىنداعى اۋماقتاردا جۇزەگە اسىرىلۋى مۇمكىن.
قولدانىستاعى «راۋان» كوشە جارىعىن اۆتوماتتى تۇردە باسقارۋ جۇيەسىن جاڭعىرتۋ جۇمىستارى دا جالعاسىن تابادى.
«Smart كوشە جارىعى»
ەكسپو-2017 حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسىندە نەگىزگى جوبالاردىڭ ءبىرى «Smart كوشە جارىعى» بولۋى ابدەن مۇمكىن.
جوبا ماقساتى – ەلەكتر ەنەرگياسىن ءتيىمدى پايدالانۋ جانە كوشە جارىعى شىعىندارىن ازايتۋ. ول ءۇشىن جۇمىس كەستەسى رەتتەلگەن. جارىقتىڭ قوسىلۋ-ءوشۋ كەستەسىن اۆتوماتتى كەستەگە اۋىستىرۋعا مۇمكىندىك بار. قالا شامدارىنىڭ جاي-كۇيى, جۇمىس كەستەسى تۋرالى مالىمەتتەر, جۇيەنى باسقارۋ قۇرىلعىلارى ديسپەتچەردىڭ ەكران مونيتورىندا كورسەتىلەدى.
جارىقتى باسقارۋدىڭ رەتتەۋ فۋنكتسياسى ەرەكشە. ارناۋلى باعدارلاما ارقىلى ءار شامدى ءوز الدىنا نەمەسە بىرنەشە شامدى قاتار باسقارۋعا بولادى. وسىلايشا ەلەكتر ەنەرگياسىن 48%-عا دەيىن ۇنەمدەۋ كوزدەلگەن. مامانداردىڭ ايتۋىنشا, رەتتەۋ كەستەسى ارقىلى جارىق بەرۋ قوسىمشا ەنەرگيانى 13,6%-عا ازايتادى. كوشە شامدارىنىڭ جاي-كۇيى تۋرالى اقپارات ديسپەتچەردىڭ مونيتورىندا كورىنەتىندىكتەن, بۇرىنعىداي بريگادالاردىڭ شىعۋى تەكسەرۋ شىعىندارىن تومەندەتەدى ەكەن.
گۇلميرا ايماعانبەت
