– قۇرىلعانىنا كوپ بولا قويماسا دا, «قوڭىر» توبى ءبۇگىندە ەلگە تانىلىپ ۇلگەردى. توپ قالاي قۇرىلدى?
گۇلىم كارىم, دارىگەر
– ءبىزدىڭ توپ 2007 جىلى قۇرىلدى. وعان دەيىن مەن جەكە ءان ايتىپ ءجۇردىم. جازيرا مەن باۋىرجانعا قاراعاندا جاسىم دا ەرەسەكتەۋ, ءتاجىريبەم دە جوق ەمەس ەدى. كىشىگىرىم بايقاۋلاردىڭ جۇلدەگەرى دە بولدىم. قالاعا كەشتەۋ كەلدىم. بىرەن-ساران كونتسەرتتەردە ءان سالىپ, كورىنە باستادىم. سەرجان مولداسانۇلىمەن ستۋدەنت كەزدەن جولداسپىز. ءاۋ باستا, سەرجانعا ەتنو-باعىتتا توپ قۇرۋ يدەياسىن عالىم اعا ايتقانىن ءبىلەسىزدەر. سەرجان ماعان وسى ويدى ايتىپ, ۇسىنىس جاسادى. مەن قۋانا كەلىستىم. سودان وسى جوباعا بىلەك سىبانا كىرىسىپ كەتتىك. عالىم, تۇرسىنجان اعالارمەن بىرىگىپ ءبىرنەشە ءانشىلەردى تىڭداپ, سولاردىڭ ىشىنەن جازيرا قوشانوۆا مەن باۋىرجان اسانباەۆقا توقتادىق.
– نەلىكتەن توپتارىڭىزعا «قوڭىر» دەگەن اتاۋدى تاڭدادىڭىزدار؟
ينارا كوپتىلەۋوۆا, وقۋشى
– سەبەبى, «قوڭىر» دەگەن ءسوز – قازاققا ءتان اتاۋ. قوڭىر داۋىس, قوڭىر ءۇن, نازقوڭىر. سوندىقتان توبىمىزدى وسىلاي دەپ اتاعاندى ءجون كوردىك. جالپى, قازاق حالقى بالاسىنا ات قوياردا ويلانىپ, تولعانىپ, مازمۇندى ەسىمدەر قويعان. بولمىسىمىزعا كەلەتىن اتاۋ قويعانىمىزعا قۋانامىز.
– قانداي اسپاپتاردا ويناي الاسىز؟ قيىن ەمەس پە؟
نۇراسىل جۇماعۇلوۆ, وقۋشى
– بىرنەشە اسپاپتا وينايتىنىم راس. ۇيرەنەم دەگەن ادامعا قيىندىعى جوق, قىزىعۋشىلىق بولسا, بولعانى. ەندى قىلقوبىز اسپابىندا ويناۋدى ۇيرەنىپ السام با دەيمىن. قازاعىمىزدىڭ قارا دومبىراسى, شەرتەر, سازسىرناي, شاڭقوبىز, قوسساز اسپاپتارىندا وينايمىز. قوسسازدىڭ اتى ايتىپ تۇرعانداي, بۇل اسپاپتىڭ ۇستىڭگى بولىگى – دومبىرا, استىڭعى بولىگى – شەرتەر, ەكى اسپاپتىڭ دىبىسىن بەرەدى. العاش توپ قۇرىلعاندا باعىتىمىز ايقىن بولعانىمەن, ءوزiمىزگە عانا ءتان ءبىر ەرەكشەلىك ىزدەۋىمىز كەرەك بولدى. سول كەزدەرى ەسىمە قوسساز ءتۇستى. ءبىزدى وزگەلەردەن ەرەكشەلەندىرەتىن دە وسى اسپاپ سياقتى.
– ءان تاڭداۋ بارىسىندا نەگە جۇگىنەسىزدەر؟ رەپەرتۋارعا ەنەتىن جاڭا ءاندى كىم تاڭدايدى؟
ايسۇلۋ مانات, قالا تۇرعىنى
– ادامنىڭ رۋحىن كوتەرەتىن دە, كوڭىلىن قۇلازىتاتىن, جايناتاتىن دا – ءان. ءبىرىنشى كەزەكتە اۋەن بولعانىمەن, ءسوز قۇدىرەتىنسىز ءاننىڭ باعى جانۋى ەكىتالاي. ەكەۋى ۇيلەسىم تاپقاننان كەيىن عانا جۇرەكتەرگە جول تارتادى. «ءاننىڭ دە ەستىسى بار, ەسەرى بار» دەپ اباي ايتقانداي, كەيبىر اۋەندەر ەرەكشە اسەر بەرىپ, جۇرەگىڭدى تەربەتسە, كەيبىرى كەرىسىنشە جۇيكەڭە كەرى اسەر ەتەدى. ءبىزدىڭ ءان تاڭداۋداعى باس كەڭەسشىلەرىمىز – عالىم دوسكەن مەن تۇرسىنجان شاپاي. قازاق ءانىن تەرەڭ زەرتتەپ جۇرگەن وسى بىلگىر اعالارىمىز ءبىزدىڭ كوركەمدىك كەڭەسىمىز دەسەك بولادى. ول اعالاردىڭ تالعامى مەن تالابى وتە جوعارى. رەپەرتۋارداعى اندەردىڭ باسىم ءبولىگىن بىزگە سول كىسىلەر ۇسىنعان. پروديۋسەرىمىز سەرجان مولداسانۇلى دا ونەردەن قۇرالاقان ەمەس. ءان تۋرالى وزىندىك كوزقاراسى مەن تالعامى بار. قانداي دا ءبىر كومپوزيتور بىزگە ءانىن ۇسىنسا, ەڭ الدىمەن ول ءاننىڭ ءداستۇرلى باعىتتا بولعانىن قالايمىز. ءبىزدىڭ داۋسىمىزعا, مانەرىمىزگە لايىق پا, سوعان باسا نازار اۋدارامىز.
– جازعى دەمالىستى قالاي ءوتكىزەسىز؟
شىنار ەلۋباي, اۋەتۋريستىك اگەنتتىگىنىڭ قىزمەتكەرى
– جاز كەلدى ەكەن دەپ قاراپ جاتۋعا بولمايدى عوي. دەگەنمەن, ادامعا دەمالىس تا قاجەت. بارلىعى ويداعىداي جۇزەگە اسسا, وتباسىمىزبەن اۋىلدا اۋناپ-قۋناپ قايتۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز.
– كوشەدە ەركىن جۇرگەنىڭىزدە ءسىزدى تانىپ, امانداسىپ جاتسا, قالاي قابىلدايسىز؟
ەلنار ەرنارۇلى, ستۋدەنت
– كوشەدە ءبىزدى اتىمىزبەن اتاماي, «قوڭىر» توبى كەتىپ بارا جاتىر دەيدى (كۇلدى). حالىق ءبىز تۋرالى ايتىپ جاتسا, ونەردە بار ەكەنىمىزدى سەزىنىپ قۋانامىز.
– «ءداستۇرلى انگە سۇرانىس ازايدى» دەگەن پىكىرگە قالاي قارايسىز؟
باعيلا ساقاتوۆا, زەينەتكەر
– مۇنداي پىكىرمەن كەلىسپەيمىن. كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءداستۇرلى ءان ءوزىنىڭ قالىبىن جويعان جوق. ەسترادا جانرى توتەدەن كەلىپ, از ۋاقىتتىڭ ىشىندە بەلەڭ العان ءبىر تولقىن سەكىلدى. بىراق, ول بەلگىلى ءبىر كەزەڭگە عانا ءتان قۇبىلىس. ءداستۇرلى اندەردىڭ تىڭداۋشىلارى جوعالعان جوق. ەسترادالىق اندەردىڭ كوبىسى ەلدىڭ ەسىندە ساقتالمايدى. ءداستۇرلى اندەردى تىڭداي وتىرىپ, رۋحاني ءلاززات الاسىڭ.
– ادامنىڭ قانداي قاسيەتتەرىن جوعارى باعالايسىز؟ قانداي ادامدى جانىڭىزعا جاقىن تارتاسىز؟
مايرا ايدوسوۆا, پسيحولوگ
– شىنشىلدىق, شىنايىلىق, ادالدىق – بۇلار ءار ادامعا كەرەك. وسى قاسيەتتەر ادامدى ىزگىلىككە جەتەلەيدى.
– كىتاپ وقيسىز با؟
گۇلجان كەرىم, كىتاپحاناشى
كىتاپتى كوپ وقيمىن. كىتاپقا قىزىعۋشىلىعىم ساكەن ءجۇنىسوۆتىڭ «اقان سەرىسىنەن» باستالدى. سول كىتاپتى باس الماي وقىپ شىققانىم بار. قازىر مۇحتار ماعاۋيننىڭ شىڭعىس حان تۋرالى كىتابىن وقىپ جاتىرمىن. جالپى, ماعاۋيننىڭ شىعارمالارىن قالدىرماي وقۋعا تىرىسامىن.
ەركەجان ساتىمبەك
