ۇلى تۇلعالاردىڭ تاريحتاعى ءرولى قيلى ولشەمدەرمەن انىقتالاتىنى بەلگىلى. بىرەۋلەرى عىلىم مەن تەحنيكا سالاسىندا كوز كورىپ, قۇلاق ەستىمەگەن جاڭالىق اشۋىمەن تاريحقا ەنسە, ەكىنشىلەرى ادەبيەت پەن ونەردىڭ ۇزدىك شىعارمالارىن تۋدىرۋمەن اتىن ماڭگىلىككە قالدىرادى. ال ساياسات پەن مەملەكەتتىك بيلىك سالاسىندا ۇلىلارعا قويىلاتىن تالاپتىڭ, ۇلىلار قاتارىنا كىرۋدىڭ ولشەم-ۇستانىمى مۇلدە بولەك. ەگەر الدىڭعىلاردىڭ ۇلىلىعى ءوزى ءومىر ءسۇرىپ تۇرعان زاماندا رەسمي راسىمدەلۋسىز انىقتالىپ جاتسا, ساياسات پەن مەملەكەتتىك بيلىك الەمىندەگى ۇلىنىڭ ۇلىلىعى الدەنەشە جىلدار ەمەس, عاسىرلار وتكەننەن كەيىن مويىندالۋى, جەمىسىن بەرۋى مۇمكىن. ۇلت تاريحى تاعىلىمىنا سۇيەنەر بولساق, حح عاسىردىڭ الىپتارى قانىش ساتباەۆتىڭ, مۇحتار اۋەزوۆتىڭ, شاكەن ايمانوۆتىڭ, مۇرات ءايتحوجيننىڭ, تاعى باسقالاردىڭ ينتەللەكتۋالدىق ەرەكشە جاراتىلىسى جاڭالىقتارىمەن, كىتاپتارىمەن ولاردىڭ كوزى تىرىسىندە مويىندالدى. الاش ارىستارى ءاليحان بوكەيحانوۆ, احمەت بايتۇرسىنوۆ, مۇستافا شوقاي, سماعۇل سادۋاقاسوۆ, حالەل دوسمۇحامەدوۆ الاسۇرعان حح عاسىر باسىنداعى ساياسي ۇدەرىستەردىڭ ناعىز سەركەسى ەكەنىن تاريح دالەلدەدى. قازاقستانعا, قازاق حالقىنا سىڭىرگەن زور ەڭبەگى ەندى عانا باعالانعان, سونداي تاۋتۇلعالاردىڭ قاتارىندا جۇمابەك تاشەنەۆتىڭ بولۋى – تاريحي زاڭدىلىق.
جۇمابەك تاشەنەۆ كەڭەستىك قازاقستان باسشىلارىنىڭ شوعىرىندا بار بولعانى التى-اق جىل ءجۇردى. 1955 جىلى قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى پرەزيديۋمىنىڭ توراعاسى قىزمەتىنە تاعايىندالعان ول 1961 جىلى رەسپۋبليكا ۇكىمەتى باسشىلىعىنان بوساتىلعاندا 46 جاستا عانا ەدى. بىراق, سول 1955-1961 جىلدار قازاقستاننىڭ عانا ەمەس, الەم تاريحىندا ايرىقشا ماڭىزدى كەزەڭ بولاتىن.
بىرىنشىدەن, تىڭ يگەرۋ جەلەۋىمەن قازاق اۋىلدارىنا اعىلعان سلاۆيان ۇلتى وكىلدەرىنىڭ لەگى اي سايىن ارتىپ, دەموگرافيالىق احۋالدى اسقىندىرعانى, قازاق تىلىنە, مادەنيەتىنە, باسپاسوزىنە, وقۋ ورىندارىنا كەرەعار سالماعىن تۇسىرگەنى كوزگە ۇرىپ تۇردى. مۇنىڭ ارتى ۇلتسىزدانۋعا, تامىرسىزدانۋعا ۇلاساتىنىن قازاق وقىعاندارى مەن زيالىلارى عانا ەمەس, ءداستۇرلى قوعام تاربيەسىن كورگەن اۋىل اقساقالدارىنا دەيىن سەزىندى. بيلىك باسىندا جۇرگەن ج.تاشەنەۆ اۋىلدان باستالعان ماڭگۇرتتەنۋدىڭ ءزىل باتپان سالماعىن كورمەي قالعان جوق.
ەكىنشىدەن, «حالىق جاۋلارى» رەتىندە ايىپتالىپ, 1937-1938 جىلدارى اتىلعانداردى جاپپاي اقتاۋ باستالعانى تاريحي ادىلدىك سالتاناتى ەدى. وسىنداي ساياسي ءۇردىس سوتسياليستىك يدەيانىڭ پارمەندىلىگىن, تارتىمدىلىعىن السىرەتىپ قانا قويعان جوق, وعان سەنىمسىزدىكپەن قاراۋعا تۇرتكى بولدى. ءسوتسياليزمنىڭ بەسىگىندەي كورىنگەن ماسكەۋ, كرەمل, ءتىپتى بارشا رەسەي جويداسىز زورلىق-زومبىلىققا بارعانى اشكەرەلەنىپ, كوزىقاراقتى قازاق زيالىلارىنا تاريح تاعىلىمىنان بۇرىنعىدان وزگەشە پايىم-تۇجىرىمدارعا بارۋ قاجەتتىگىن العا تارتتى.
سول كەزدە ارنايى كوميسسيانى باسقارعان ج.ا.تاشەنەۆ قازاقتىڭ بەلگىلى عالىمدارى مەن مەملەكەت قايراتكەرلەرىن اباقتىدان بوساتتىردى. ولاردىڭ قاتارىندا اتاقتى تاريحشى ەرمۇحان بەكماحانوۆ, بەك سۇلەيمەنوۆ, ەسماعامبەت يسمايلوۆ, حامزا ەسەنجانوۆ, زەيىن شاشكين, مۇقامەدجان قاراتاەۆ, سەدىل تالجانوۆ ت.ب. بولدى. ادىلەتسىز سوتتالعان ازاماتتاردىڭ ءىسىن اقتاۋى, ءوز قامقورلىعىنا الۋى – جۇمابەك تاشەنەۆتىڭ ەرلىگىنىڭ تەك ءبىر عانا كورىنىسى.
ۇشىنشىدەن, حح عاسىردىڭ 50-60 جىلدارى مەجەسىندە ايگىلى ازاماتتار – مۇحتار اۋەزوۆ پەن قانىش ساتپاەۆتىڭ ەڭ كورنەكتى ماراپاتى لەنين سىيلىعىن يەلەنۋى ۇلتتىق سانا-سەزىمدى ءدۇر سىلكىندىردى, ۇلتتىق ماقتانىشتىڭ ءوسۋى مەملەكەتتىك دەربەستىك جايلى ويلاۋعا جەتەلەدى.
مىنە, وسىنداي تاعدىرانىقتاعىش ساتتە ماسكەۋ بيلەۋشىلەرىنىڭ نازارىنا ىلىككەن, العاشقىدا ن.س.حرۋششەۆتىڭ قولداۋىمەن قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى پرەزيديۋمىنىڭ توراعاسى, قازاقستان مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى قىزمەتتەرىنە جوعارىلاتىلعان ج.تاشەنەۆ ءسوتسياليزمنىڭ اسقىنعان قايشىلىعىن, ازدى-كوپتى جاقسىلىعىنان باسقا ورتالىقتىڭ وكتەمدىگى مەن ادىلەتسىزدىگىن ءوز كوزىمەن كورە باستادى. اسىرەسە ب.مومىشۇلى مەن ر.قوشقارباەۆقا كەڭەستەر وداعىنىڭ باتىرى اتاعىن الىپ بەرە الماعانى جانىنا باتتى. كەڭەستىك بيلىكتىڭ ەكىجۇزدى تابيعاتىنان جيىركەندى.
تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ اقيقات تاريحىن, سول تاۋەلسىزدىك جولىندا كۇرەسكەن اعا ۇرپاق وكىلدەرىنىڭ ءومىرى مەن قىزمەتىن زەرتتەۋ – قازىرگى تاڭدا اسا وزەكتى بولىپ وتىرعان ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ رۋحاني نەگىزى – حالىقتىق پاتريوتيزم. بولاشاعىمىز وسكەلەڭ ۇرپاقتى ۇلتتىق سانا-سەزىم, پاتريوتيزم رۋحىندا تاربيەلەۋ تۋرالى ايتقاندا, ناق وسى ماسەلەنىڭ ارقاۋى – حالقىمىزدىڭ تالاي سىن ساتتەردە سۋىرىلىپ شىققان كوسەمدەرىن ايتپاۋ مۇمكىن ەمەس
ول جول ايىرىعىندا تۇردى. ەكىنىڭ ءبىرىن تاڭداۋعا ءماجبۇر بولدى. ءبىرىنشى تاڭداۋ – وزبىر توتاليتارلىق جۇيەنىڭ ەرەجەسى مەن تالابىنا كوزسىز باعىنۋ, ايتقانىنان شىقپاۋ. بۇل جولدى تاڭداۋى مۇمكىن ەمەس ەدى. ەكىنشى تاڭداۋ – ماسكەۋ بيلەۋشىلەرىنىڭ كوڭىلىنە جاققانسىپ, مەملەكەتتىك قىزمەتى مەن مۇمكىنشىلىگىن قولدان كەلگەنشە حالقىنىڭ يگىلىگىنە جاراتۋ. ءۇشىنشى تاڭداۋ – باسىن تاۋەكەلگە تىگىپ, قازاقستان مۇددەسى مەن بولاشاعى ءۇشىن ورتالىقپەن ايقاسقا ءتۇسۋ.
بيلىك باسىنا كەلگەن ادام بۇل ورىنعا نە ءۇشىن كەلگەنىن, قوعام الدىنداعى, ۇلت الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنۋى ءتيىس. بىراق, بيلىككە مانساپ ءۇشىن كەلىپ, «سەن تيمەسەڭ, مەن تيمەن, بادىراق كوز» دەپ جىلى ورىندا ۇزاق وتىرۋدى ماقسات ەتەتىن باسشىلار دا كەزدەسەدى. ونداي باسشىسىماقتار ءۇشىن جىلى ورىن مەن جايلى اۆتوكولىك باستى كورسەتكىش بولىپ سانالادى. ولار وزدەرىنىڭ قارا باسىنىڭ اماندىعى مەن قويىن-قونىشىن تولتىرۋدان باسقانى ويلامايدى.
تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ اقيقات تاريحىن, سول تاۋەلسىزدىك جولىندا كۇرەسكەن اعا ۇرپاق وكىلدەرىنىڭ ءومىرى مەن قىزمەتىن زەرتتەۋ – قازىرگى تاڭدا اسا وزەكتى بولىپ وتىرعان ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ رۋحاني نەگىزى – حالىقتىق پاتريوتيزم. بولاشاعىمىز وسكەلەڭ ۇرپاقتى ۇلتتىق سانا-سەزىم, پاتريوتيزم رۋحىندا تاربيەلەۋ تۋرالى ايتقاندا ناق وسى ماسەلەنىڭ ارقاۋى – حالقىمىزدىڭ تالاي سىن ساتتەردە سۋىرىلىپ شىققان كوسەمدەرىن ايتپاۋ مۇمكىن ەمەس.
قازاقستاننىڭ وتپەلى دە كۇردەلى كەزەڭىندەگى ماسەلەلەردى شەشۋگە ارنالعان جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنەۆتىڭ ءومىرى مەن مەملەكەتتىك قىزمەتىنە تالداۋ جاساپ, باعا بەرۋ, ەل سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنگەن مەملەكەتتىك قايراتكەردى ەڭبەگىنە ساي باعالاپ, حالىق ساناسىندا ماڭگىلىككە قالدىرۋ شارالارى قولعا الىنا باستادى. سوڭعى جىلدارى جەكەلەگەن تۇلعالاردىڭ ءومىر جولىنداعى قاسيەتتى دە قاسىرەتتى قىزمەتىن ارنايى زەرتتەۋ قولعا الىندى. كوپتەگەن تاريحي تۇلعالار, اسىل ازاماتتار تاريحتاعى ءوز باعالارىن الىپ, بۇگىندە ارامىزعا قايتا ورالعانداي بولدى.
بىراق حح عاسىردىڭ 50-60-جىلدار مەجەسىندە قازاق حالقى ءۇشىن ءولىم مەن ءومىر بەتپە-بەت كەلگەندەي كۇن تۋدى. 1954-1960 جىلدار ارالىعىندا التى جىلدا قازاقستاندا ماسكەۋدەن كەلگەن ۇلتى ورىس ءتورت ادام باسشىلىق ەتتى. تىڭ ولكەسىن قۇراپ وتىرعان سولتۇستىكتەگى بەس وبلىستى رەسەي قۇرامىنا بەرۋ كرەملدەگى تالقىلاۋعا ءتۇستى. سونىڭ الدىندا عانا ج.تاشەنەۆتىڭ كەلىسپەگەنىنە قاراماستان وڭتۇستىك ءوڭىرىنىڭ ءبىراز جەرىن وزبەكستانعا بەرىپ جىبەرگەن ماسكەۋ بيلەۋشىلەرى قازاقستان كونستيتۋتسياسىن بەلدەن باسقان بولاتىن. ەل مەن جەر مۇددەسىن جەكە باسىنىڭ قارەكەتىنەن جوعارى قوياتىن جۇمابەك تاشەنەۆ بۇل جولى شارت كەتتى. سول تۇستا ونىڭ جاقسىلىعىن, ىسكەرلىگىن, قارىمىن, باتىلدىعىن كورگەن نۇرمولدا الدابەرگەنوۆ, ساعادات نۇرماعانبەتوۆ, ساعىندىق كەنجەباەۆ, سەرىك قيراباەۆ, امانوللا رامازانوۆ سىندى ازاماتتار بۇگىندە ۇلت تاريحىنان لايىقتى ورنىن تولىق الا الماي وتىر. ال تاشەنەۆتىڭ قازاقستان ونەر قايراتكەرلەرى مەن جازۋشىلارعا جاساعان قامقورلىعىن وسى كۇنگە دەيىن ءبىزدىڭ ۇرپاق اۋىز تولتىرىپ, تامسانىپ ايتىپ ءجۇر.
ماسكەۋ شەنەۋنىكتەرى ۇلتتىق قۇندىلىقتار مەن ۇلت بولمىسىنان ماقۇرىم بولعاندىقتان, جۇمابەك تاشەنەۆ ۇلت مۇددەسىنە بايلانىستى ماسەلەلەردىڭ بارىنە اتسالىسىپ وتىردى. سول جىلدارى ۇلتتىڭ مۇددەسىن قورعايدى دەگەن سوۆميندەگى ا.زاكارين مەن ورتالىق كوميتەتتىڭ يدەولوگيا حاتشىسى ن.جانديلديندەردەن ماقال-ماتەلدەردى قارشا بوراتاتىن جۇمەكەڭنىڭ, قازاق ونەرى مەن ادەبيەتىن ءبىلۋ دەڭگەيى الدەقايدا بيىك بولعان.
وسىنداي شالا-جانسار شەنەۋنىكتەردىڭ الدىندا ج.تاشەنەۆتىڭ مورالدىق قۇقىعى جوعارى تۇردى. تاشەنەۆ ۇلت مۇددەسىنە بايلانىستى ماسەلەلەردىڭ بارىنە دەرلىك قولداۋ كورسەتىپ ءجۇردى. وسى تۇرعىدا جۇمابەك احمەتۇلىنىڭ باسشىلىعىمەن 1958 جىلى جەلتوقساندا وتكەن قازاق ونەرى مەن ادەبيەتىنىڭ ماسكەۋدەگى ونكۇندىگىن ەرەكشە اتاپ وتۋگە بولادى. سول ونكۇندىك ناتيجەسىندە جۇمەكەڭ ءوزىنىڭ بەدەلىن سالىپ بەس بىردەي ارتىسىمىزگە قاليبەك قۋانىشباەۆقا, ەرمەك سەركەباەۆ پەن روزا جامانوۆاعا, شاكەن ايمانوۆ پەن مۇقان تولەباەۆتارعا كسرو حالىق ءارتىسى اتاعىن الىپ بەرۋگە كۇش سالدى. مۇنداي جاعداي باسقا وداقتاس رەسپۋبليكالاردا ومىرىندە بولماعان ەدى.
ال ەندى جۇمابەك تاشەنەۆتىڭ الماتىنىڭ قاق ورتاسىندا 121 پاتەرلىك جاڭا ۇلگىمەن سالىنعان ءۇيدى تۇگەلىمەن ونەر جانە مادەنيەت قايراتكەرلەرىنە بەرگىزۋى سول كەزدەگى جاعدايعا بايلانىستى فەنومەن دەۋ كەرەك. مۇنداي باتىل شەشىمدى ءوز ۇلتىنىڭ ونەرى مەن مادەنيەتىن ەرەكشە باعالايتىن جانە وعان جانى اشيتىن ۇلتجاندى ازامات قانا جۇزەگە اسىرا الادى. جۇمابەك تاشەنەۆ سونداي ازامات ەكەنىنە ەشكىم داۋ ايتا المايدى. ال ەندى سول ۇيگە يە بولۋ باقىتىنا قول جەتكىزگەندەر تىزىمىمەن تانىساتىن بولساق, ولار: يلياس وماروۆ, بيبىگۇل تولەگەنوۆا, گۇلفايرۋس يسمايلوۆا, كاۋكەن كەنجەتاەۆ, شابال بەيسەكوۆا, جامال وماروۆا, سەيفوللا تەلعاراەۆ, قۇرمانبەك پەن شولپان جانداربەكوۆتار, شارا جينەقۇلوۆا, قاپان بادىروۆ, بالعابەك قىدىربەكۇلى, عالىمدار ءابدى تۇرسىنباەۆ, ءا.ەرمەكوۆ. جۇمەكەڭنىڭ وسى جاقسىلىعىن تەك قانا كاۋكەن كەنجەتاەۆ اعامىز عانا ەسكە الىپ جازىپتى. قالعاندارى ءالى ءۇنسىز. ج.تاشەنەۆتى جۇمىستان الۋ ءۇشىن شاقىرىلعان ورتالىق پارتيا كوميتەتىنىڭ پلەنۋمىندا ءسوز العان پىسىقايلار وسى جايتتى جۇمەكەڭنىڭ بەتىنە باسۋعا تىرىستى.
وسى تۇرعىدا جۇمابەك تاشەنەۆ تۋرالى تۇسىرىلگەن «قازاقستان» تەلەارناسىنان كورسەتىلگەن دەرەكتى فيلمگە نازار اۋدارماسقا بولمايدى. رەسپۋبليكانىڭ ونەر قايراتكەرلەرىنە تاشەنەۆ بەرگىزگەن ءۇيدىڭ اۋلاسىندا سۇحبات العان تەلەفيلم تۇسىرۋشىلەر سول ۇيدە تۇراتىن ونەر قايراتكەرلەرىنىڭ 40-تان اسىپ, 50-گە جەتكەن بالالارىنان بۇل ءۇيدى كىم بەرگىزگەنىن سۇراعاندا, ءبارى بىردەي ورىسشا: «نە زناەم كتو دال كۆارتيرۋ ي و تاكوم چەلوۆەكە تاشەنەۆە سلۋحوم نە سلىحالي» دەپ جاۋاپ بەردى. قازىرگى ءومىردىڭ پارادوكسى دەگەن – وسى. سول پاتەر العانداردىڭ بىردە ءبىرى تاشەنەۆتىڭ ەكى تۋىپ ءبىر قالعانى ەمەس. ولار – ۇلتىمىزدىڭ ونەرى مەن ادەبيەتىنە زور ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرلەر. بىراق, ەسىمدەرى بۇكىل ەلگە تانىمال ازاماتتار ۇرپاقتارىنا تاشەنەۆتىڭ كىم بولعانىن, باسىن تاۋەكەلگە تىگىپ, قازاقستان ءۇشىن قانداي ەرلىك جاساعانىن ايتۋدى قاجەت دەپ تاپپاعان.
حح عاسىردىڭ 50-60-جىلدار مەجەسىندە قازاق حالقى ءۇشىن ءولىم مەن ءومىر بەتپە-بەت كەلگەندەي كۇن تۋدى. تىڭ ولكەسىن قۇراپ وتىرعان سولتۇستىكتەگى بەس وبلىستى رەسەي قۇرامىنا بەرۋ كرەملدەگى تالقىلاۋعا ءتۇستى. سونىڭ الدىندا عانا ج.تاشەنەۆتىڭ كەلىسپەگەنىنە قاراماستان وڭتۇستىك ءوڭىرىنىڭ ءبىراز جەرىن وزبەكستانعا بەرىپ جىبەرگەن ماسكەۋ بيلەۋشىلەرى قازاقستان كونستيتۋتسياسىن بەلدەن باسقان بولاتىن. ەل مەن جەر مۇددەسىن جەكە باسىنىڭ قارەكەتىنەن جوعارى قوياتىن جۇمابەك تاشەنەۆ بۇل جولى شارت كەتتى. سول تۇستا ونىڭ جاقسىلىعىن, ىسكەرلىگىن, قارىمىن, باتىلدىعىن كورگەن نۇرمولدا الدابەرگەنوۆ, ساعادات نۇرماعانبەتوۆ, ساعىندىق كەنجەباەۆ, سەرىك قيراباەۆ, امانوللا رامازانوۆ سىندى ازاماتتار بۇگىندە ۇلت تاريحىنان لايىقتى ورنىن تاۋىپ وتىر.
«قازاق ادەبيەتى» مەن «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتتەرىن اۋدارما گازەتكە اينالدىرۋداعى قارسى ارەكەتى, ۇلتتىق رۋح, نامىس پەن ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى نە ءۇشىن قورعادى؟ الماتىنىڭ باس كوشەسى اباي داڭعىلىن سالدىرىپ, ونىڭ باسىندا ۇلى اقىن ەسكەرتكىشىن ورناتتىرعانى حالىق جادىندا ماڭگىلىك ساقتالاتىن ءتالىم. بيلىك باسىندا سول كەزدەردە جۇمەكەڭنەن باسقا ازاماتتار دا بولدى, نەگە ولار ۇلتقا تونگەن وسىنداي ساتتە ءۇنسىز قالا بەردى. جوق الدە ولار تاشەنەۆكە سەن عانا ۇلتىمىزعا باس-كوز بول دەپ بىردەڭەلەرىن وتكىزىپ قويدى ما؟
تەك ارىدەن ويلايتىن اسىلدىڭ سىنىعىنداي عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ «ءبىز تسك ەمەسپىز, بىرەۋدى ءبىر ورىننان الىپ, ءبىر ورىنعا قويا المايمىز. جازۋشى دەگەن حالىق كىسىنى ماقتاعاندا ءوز جۇرەگىنەن ورىن بەرەدى. مەنىڭ جۇرەگىمنىڭ تورىنەن ورىن الاتىن, مەنىڭ ەر ءىنىم, ەركەك ءىنىم جۇمابەكتىڭ قادامى قۇتتى بولسىن» دەگەن كورەگەندىك جۇرەكجاردى تىلەگى بۇگىندەرى دە ءار قازاقتىڭ كوڭىلىنە قونىمدى ءسوز بولىپ تۇرعانىن ۋاقىت, تاريح كورسەتىپ وتىر. ءويتكەنى ەلىن, جەرىن توتاليتارلىق جۇيەنىڭ وزبىرلىعىنان قورعاپ وتكەن جۇمابەك تاشەنەۆ سىندى ازاماتىمىز حالىقتىڭ جۇرەگىنەن ماڭگى ورىن الدى دەپ اشىق ايتاتىن زامانعا دا جەتتىك.
جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنەۆتىڭ 100 جىلدىعىنا وراي استانادا وتكەن «ج.تاشەنەۆتىڭ ازاماتتىق ەرلىگى جانە قازىرگى كەزدەگى پاتريوتتىق تاربيە» اتتى عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا بارىسىندا ج.تاشەنەۆ تۇلعاسى, ونىڭ اتقارعان ىستەرى مەن قالدىرعان مۇراسى ءبىزدىڭ جاستارىمىزدى بەيجاي قالدىرمايتىنىنا كوز جەتكىزدىك. سوناۋ شالعايداعى اياگوزدەن كەلگەن جاس ەكونوميست ەرتىس نۇرقاسىم «ج.تاشەنەۆتى ۇلىقتاۋ – ۇرپاقتار پارىزى», استاناداعى №56 مەكتەپ-ليتسەيدىڭ 10-سىنىپ وقۋشىسى جىبەك سادىروۆا «ج.تاشەنەۆ ەرلىگى – ۇرپاققا ۇلگى», ال قر پرەزيدەنتى جانىنداعى مەملەكەتتىك قىزمەت اكادەمياسىنىڭ تۇلەگى ەرىكبولات قابىلدين «تۋعان جەر ءۇشىن جان پيدا» اتتى بايانداما جاساپ, جۇمابەك احمەتۇلىنا بايلانىستى تاقىرىپتىڭ ءبىزدىڭ جاستار اراسىندا وتە وزەكتىلىگىن بايقاتتى.
مۇنداي فەنومەندى ۇلى اباي سوزىمەن ايتقاندا: «ءولدى دەۋگە بولا ما, ايتىڭدارشى, ولمەيتۇعىن ارتىندا ءسوز قالدىرعان» دەگەندەي, جۇمەكەڭ ءبىزدىڭ ۇرپاققا قازاقتىڭ قاسيەتتى قارا جەرىن قالدىردى, ەلىن, جەرىن قىزعىشتاي قورعاۋ كەرەكتىگىن امانات ەتكەن ماڭگىلىك مۇرا قالدىردى, نەبىر قىسىمعا توتەپ بەرەتىن قازاققا ءتان قايسار مىنەز تانىتتى, قانداي ءبىر قيىن جاعدايدا بولماسىن باسىن تىك ۇستاپ, ۇلتتىق بولمىستىڭ قايتالانباس ۇلگىسىن پاش ەتىپ ءوتتى.
…جۇمابەك تاشەنەۆ 1986 جىلى دۇنيەدەن وزدى. ارادا بىرەر اپتا وتىسىمەن ايگىلى جەلتوقسان كوتەرىلىسى الپاۋىت يمپەريا – كەڭەستەر وداعىنىڭ ىرگەسىن شايقادى. 1991 جىلى تاۋەلسىزدىك تاڭى اتتى. ازاتتىق اڭساعان تاشەنەۆتەي قازاق پەرزەنتتەرىنىڭ ارمانى ورىندالدى. بابالارىمىز عاسىرلار بويى اڭساپ وتكەن تاۋەلسىزدىك تۇعىرى وركەنىن جايا باستادى.
مەيرام بايعازين, قازاقستاننىڭ
قۇرمەتتى ءجۋرناليسى, استانا قالالىق
ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ مۇشەسى
