قوعام

تاشەنوۆ تۇعىرى: تاريحي ساباقتاستىقتى ەسكەرەيىك

جاقىندا گازەتىمىزدە جارىق كورگەن «تاشەنوۆ تۇعىرى» اتتى ماقالادا («Astana اqshamy» (№72) 22 ماۋسىم 2019 جىل) اسا كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرىنە ەلوردادا ەسكەرتكىش ورناتىلاتىنىن سۇيىنشىلەگەنبىز. تۇلعانىڭ ءومىرى مەن تاريحي قىزمەتىنە, ۇلت ءۇشىن سىڭىرگەن ەرەسەن ەڭبەگىنە دە توقتالعانبىز. وسى ماقالادان كەيىن ەلەكتروندى پوشتامىزعا كوپ جىلدان بەرى جۇمابەك تاشەنەۆ تۇلعاسىن زەرتتەپ جۇرگەن قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءجۋرناليسى, نۇر-سۇلتان قالالىق ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ مۇشەسى مەيرام بايعازيننىڭ ماتەريالى كەلىپ ءتۇستى. ەسكەرتكىشكە قاتىستى ونىڭ ايتار ءۋاجى بار ەكەن. ارىپتەس اعامىزدىڭ سول پىكىرىن ءسال قىسقارتىپ بەرگەندى ءجون كوردىك.

جۋىردا جۇمابەك احمەتۇلىنا ەلوردادا ەسكەرتكىش ورناتادى دەگەن جاعىمدى حابار نۇر-سۇلتان قالاسى تۇگىل, بۇكىل قازاقستان ايماقتارىن شارلاپ كەتتى. ەلوردا تۇرعىندارىنىڭ باسىم كوپشىلىگى باس قالادا جۇمابەك تاشەنەۆكە ەسكەرتكىش ورناتۋ باستاماسىن قىزۋ قولداۋدا. ولار تاشەنەۆكە قويىلاتىن ەسكەرتكىش بۇكىل قازاق ۇلتىنا قويىلاتىن ەسكەرتكىش دەپ سانايدى.
جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنەۆكە قاي جەردە ەسكەرتكىش ورناتۋ ماسەلەسىنە بايلانىستى مەنىڭ دە ايتارىم بار. ويتكەنى تالاي جىلدان بەرى جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنەۆتىڭ ءومىرى مەن قىزمەتىن زەرتتەۋ بارىسىندا كوپتەگەن جايتتارعا كوز جەتكىزدىم. وسىعان وراي, مىنا ءبىر تاريحي وقيعانى نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ نازارىنا سالا كەتۋدى ءجون كوردىم.
بىرىنشىدەن, ج.تاشەنەۆ اتىنداعى شاعىن كوشەدە ءبىر ەمەس, بىرنەشە ەسكەرتكىشتىڭ تۇرعانىن نازاردان تىس قالدىرمايىق. ۇلت ماقتانىشى بولىپ سانالاتىن ج.تاشەنەۆتى اياداي كوشەنىڭ ءبىر تاساسىنا ورناتا سالۋ, بىرىنشىدەن, تاشەنەۆتىڭ ارۋا­عىن سىيلاماعانىمىز, ەكىنشىدەن, قازىرگى ۇرپاقتىڭ جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنەۆ الدىنداعى قارىزىمىز بەن پارىزىمىزدى وتەي الماعان دارمەنسىزدىگىمىزدى كورسەتكەنىمىز.
ەندى قازاق ءاردايىم ەستە ساقتايتىن مىنا ءبىر تاريحي وقيعاعا نازار اۋدارايىق. 1960 جىلدىڭ قازان ايى. سول كەزدەگى تسەلينوگرادتاعى قازىرگى «استانا» كونتسەرت زالى ول ۋاقىتتا تىڭ يگەرۋشىلەر سارايى بولىپ اتالدى. قالاعا ساپارى كەزىندە كسرو باسشىسى ن.حرۋششەۆتىڭ شاقىرۋىمەن وسى جەردە رەسپۋبليكالىق كەڭەس ءوتتى. ن.حرۋششەۆ كوتەرگەن باستى ماسەلە – قازاقستاننىڭ سولتۇستىك وبلىستار اۋماعىن تۇگەلدەي رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ قۇرامىنا بەرۋ. وسى ماسەلەگە بايلانىستى ج.تاشەنەۆ ن.حرۋششەۆكە قارسى شىعىپ, ۆوليۋنتاريزمدىك شەشىم قابىلداۋعا داعدىلانىپ قالعان حرۋششەۆتىڭ كەلتىرگەن ۋاجدەرىنىڭ كۇلىن كوككە شىعارىپ, ءوز دەگەنىنە جەتتى. ءسويتىپ, اتامەكەن جەرىنىڭ تۇتاستىعىن تولىقتاي ساقتاپ, ونىمەن قوسا سول كەزدەگى ساناقتاعى ءتورت ميلليوننان اسا قازاقستان حالقىن ەل اۋماعىندا قالدىردى.
وسىنداي سىن ساعاتتا ج.تاشەنەۆتىڭ ازاماتتىق ەرلىگىنىڭ دۇنيەگە كەلۋىنە سەبەپشى جانە كۋاسى بولعان وسى عيمارات الدىندا جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنەۆتىڭ ەسكەرتكىشىن ورناتۋدى ءجون دەپ سانايمىن. ەڭسەلى عيماراتتار الدىندا تاريحي ەسكەرتكىشتەر ورناتۋ – بۇكىل الەم مادەنيەتىندە قالىپتاسقان ءداستۇر.
ەكىنشىدەن, وسى ارادان ءتورت جۇزدەي مەتر جەردە, بۇرىنعى پارلامەنت عيماراتىنىڭ جانىندا اباي اتامىزدىڭ ەسكەرتكىشى تۇر. «استانا» كونتسەرت زالى الدىندا تاشەنەۆ ەسكەرتكىشى ورناتىلا قالسا, مۇنى تاريحي زاڭدىلىق دەپ سانار ەدىك. كەزىندە تاشەنەۆ قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسىن باسقارعاندا الماتىدا ۇلى اباي ەسكەرتكىشىن ورناتتىرىپ, سول ارادان باستاۋ الاتىن اباي داڭعىلىن سالدىردى. وسىنداي تاريحي ساباقتاستىقتاردى نەگە ەسكەرمەسكە جانە وسى ەكى ەسكەرتكىشتىڭ اراسىندا ادامداردىڭ كوپتەپ جۇرەتىنىن, شەتەلدەن كەلگەن قوناقتاردىڭ ۇلتىمىزدىڭ بەتكە ۇستار تاريحي ەكى تۇلعاعا قو­يىلعان ەسكەرتكىشتەرىن كورۋگە ىنتىزار بولاتىنىن ەستەن شىعارمايىق.
قانداي دا ءبىر تاريحي تۇلعاعا ەسكەرتكىش ورناتا سالۋ وڭايعا تۇسپەيتىن ءىس جانە ورناتىلعان ەسكەرتكىشتى بۇزىپ, باسقا جەرگە ورناتۋ ودان دا قيىن شارۋا. سول سەبەپتى وسىنداي ىستە اسىعىستىققا جول بەرمەي, كوپشىلىكتىڭ پىكىرلەرىن ەسكەرە وتىرىپ, جۇمەكەڭە ارناپ قويىلاتىن ەسكەرتكىش ماسەلەسىن اقىلمەن شەشكەن دۇرىس دەپ سانايمىن.
جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنەۆكە حالقى قانداي سىي كورسەتسە دە ارتىق ەمەس. ول ءوزىنىڭ بۇكىل سانالى عۇمىرىن ۇلتىنا ادال دا ۇلگىلى ­قىزمەت كورسەتۋگە ارنادى.

مەيرام بايعازين,
قازاقستاننىڭ
قۇرمەتتى ءجۋرناليسى

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button