قوعام

تازالىق تاربيەدەن باستالادى

انەۋگۇنى ايالدامادا تۇرعانمىن. كەنەت تۇسىمىزعا توقتاعان الپىسىنشى اۆتوبۋستىڭ كوندۋكتورى ەسىك اشىلا سالا ءبىر ۋىس جۇمارلانعان قاعازدى جەرگە لاقتىردى. الايدا سول ماڭدا تۇرعان توپتىڭ ىشىنەن الگى ايەلگە ەسكەرتۋ جاساپ, «ونىڭىز نە؟» دەگەن ەشكىم تابىلمادى. ارينە, اراسىندا مەن دە بارمىن. باتا المادىق پا, الدە ەلەمەگەنسىپ ۇندەمەدىك پە, ءوزىم دە بىلمەيمىن…

ERM_3536

وسىندايدا كەيدە بىزگە ەلور­دالىق مادەنيەت جەتىسپەيتىندەي كورىنەدى. بۇزاقىلىقتى بايقا­ساق تا, كوز جۇما قاراي­مىز. شاھاردىڭ ورتاق ءۇيىمىز ەكەنى ەسىمىزگە كىرىپ تە شىقپايدى. ءدال وسى ماسەلە توڭىرە­گىندە بۇرناعى كۇنى استانا قالا­سى­نىڭ اۋدانارالىق ماماندان­دىرىلعان اكىمشىلىك سوتى سۋدياسى ايگۇل قايداروۆامەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك.

– قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك كودەكسىندەگى 434-باپتا ۇساق بۇزاقىلىق تۋرالى جازىلعان. وعان قوعامدىق ورىنداردا بىلاپىت سويلەۋ, جەكە تۇلعالارعا قورلاپ تيiسۋ, تۇرعىن ءۇي-جايلاردى قورلاۋ, ساياباقتاردى, سكۆەرلەردi لاس­تاۋ, بەلگiلەنبەگەن جەرلەرگە كوممۋنالدىق قالدىقتاردى تاستاۋ سەكىلدى ارەكەتتەر جاتادى. ءتارتىپ بۇزۋشىعا 10 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش كولەمىندە ايىپپۇل سالىنادى نەمەسە ون تاۋلىككە دەيىنگى مەرزىمگە قاماۋعا الىنادى. ەگەر ادام ءبىر جىل ىشىندە تاعى دا وسىنداي ءتارتىپ بۇزۋشىلىقپەن ۇستالسا, سايكەسىنشە 20 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش كولەمىندە جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى نەمەسە ون بەس تاۋلىككە دەيىنگى مەرزىمگە قامالادى, – دەدى ول.

سۋديانىڭ مالىمدەۋىنشە, جىل باسىنان بەرى ەلوردادا اتالمىش باپ بويىنشا 2274 دەرەك تىركەلگەن. ونىڭ 1546-سى ايىپپۇل تولەۋمەن, 255-ءى قاماۋعا الۋمەن اياقتالىپتى. ال 166 ءىس توقتاتىلعان. بۇلار قۇقىق بۇزۋشىلىق مەرزىمىنىڭ ءوتىپ كەتۋىمەن نەمەسە سونى جاساعان كىسىنىڭ باسقا جاققا قونىس اۋدارۋىمەن بايلانىستى.

– كوپشىلىگى تەمەكى تۇقىلىن ارنايى ۋرناعا تاستامايدى. سوت بارىسىندا ولاردان «نەگە بۇلاي جاسادىڭىز؟ وسى ارەكەتىڭىزدى ءتۇسىندىرىپ بەرىڭىزشى» دەپ سۇراسام, بەرگەن جاۋاپتارى مىناداي ءۇش تيپكە بولىنەدى. ءبىرىنشىسى – «مەن مۇنداي زاڭ بار ەكەنىن بىلمەدىم». ەكىنشىسى – «قوقىس جاشىگىنە بارۋعا ۋاقىتىم بولمادى». ءۇشىنشىسى – «ۋرنا تاپپادىم». پروبلەمانى شەشۋ ءۇشىن بۇل فاكتورلاردىڭ تۇبىنە ءۇڭىلۋىمىز كەرەك قوي. العاشقى ەكەۋى ءار ازاماتتىڭ مادەنيەتىنە, كورگەندىلىگىنە كەلىپ تىرەلەدى. جارايدى, ءسىز قوعامدىق ورىندى لاستاۋعا بولمايتىن زاڭ بارىن بىلمەدىڭىز دەلىك. بىراق قالانى ءوزىڭىزدىڭ ءۇيىڭىز رەتىندە ەلەستەتىڭىزشى. ۇيدە, ءتىپتى, كىشكەنتاي بالاعا دەيىن كامپيتتىڭ قاعازىن قوقىس شەلەگىنە تاستاۋ قاجەتتىگىن بىلەدى. نەگە ەندى شاھاردى سول ۇيىمىزبەن سالىستىرمايمىز؟! – دەپ قىنجىلدى مامان.

بۇدان سوڭ اكىمشىلىك سوت سۋدياسى جوعارىداعىداي قۇ­بىلىستاردىڭ سانىن ازايتۋعا اسەر ەتەتىن بىرنەشە ۇسىنىستار ايتتى.

– بىرىنشىدەن, قالاداعى قوقىس جاشىكتەرىن قىزىلدى-جاسىلدى ەتىپ, ءتۇرلى جانۋارلاردىڭ بەينەسىندە جاساۋعا بولادى. بۇل بۇلدىرشىندەردىڭ نازارىن بىردەن اۋدارادى. سولايشا ولاردى جاستايىنان تازالىققا ۇيرەتەمىز. ەكىنشىدەن, استانادا بيواجەتحانالار تىم از. جاسىراتىنى جوق, سىرتتان كەلگەن كىسىلەر دارەتحانا تاپپاي, ساۋدا ۇيلەرىن ىزدەپ جۇرەدى. سوندىقتان كىسى جينالاتىن ورىندارعا بيواجەتحانالار ورناتقان ءجون. ۇشىنشىدەن, ءار اتا-انا بالاسىنىڭ ەس بىلگەن شاعىنان-اق كوشە تازالىعىن تاپتىشتەپ ۇعىندىرعانى ابزال. تازالىق تاربيەدەن باستالادى. كىشكەنتايىنان نەنىڭ دۇرىس, نەنىڭ بۇرىس ەكەنىن اجىراتىپ وسكەن بالدىرعاننان بولاشاقتا سانالى دا مادەنيەتتى ازامات شىعادى, – دەدى.

بوتاگوز ماراتقىزى

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button