ءبىلىمسۇحبات

تۇلەكتەردىڭ 90 پايىزى – جوعارى وقۋ ورنىنا تۇسۋگە ىنتالى

ءاسيما بيمەندينا, استانا قالاسى ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باستىعى:

– ءاسيما تەمكەقىزى, ءمى­نە, 2013 جىلعى سوڭعى قو­­ڭى­راۋدىڭ سىڭعىرىن ەس­تي­تىن كۇن دە جەتتى. جالپى, بۇل وقۋ جىلىن استانا مەك­­تەپ­تەرىنىڭ تۇلەكتەرى قاي دەڭ­گەي­دە اياقتادى؟
– جالپى, ءار وقۋ جىلىندا وزىندىك وزگەرىستەر بولىپ جاتادى. مىنە, بيىل تاعى دا كەزەكتى وقۋ جىلى اياقتالىپ وتىر. ءبىر ەرەكشەلىگى, استانا قالاسىنىڭ مەكتەپتەرى وقۋ جىلدارىن جاقسى ناتيجەمەن تۇيىندەپ كەلەدى. ءبىزدىڭ ەلوردا مەكتەپتەرى ارقاشان دا قالامىزدىڭ مارتەبەسىنە ساي بولۋعا مىندەتتى. سول سەنىم ۇدەسىنەن شىعىپ تا ءجۇر.

– جەرگىلىكتى بيلىك وقۋ­شى­­لاردىڭ ماماندىق تاڭ­داۋ جاعىنان قاتەلەسپەۋىن ەسكەرىپ, بىرنەشە يگى شارالاردى قولعا الدى عوي. قا­زىر سونىڭ ناتيجەسىندە نەگىزگى قاجەتتىلىكتەردىڭ وتەلەتىن ءتۇرى بايقالا ما؟
– ءيا, بۇگىندە مەكتەپ ءتۇ­لەك­تەرىنىڭ ماماندىقتى دۇ­رىس تاڭداۋ جولىنا باعىت­تالعان يگى جۇمىستار كوپ­تەپ جۇرگىزىلۋدە. مىسالى, مەكتەپ پسيحولوگتارى مەن مۇعا­لىمدەرى سىنىپ ساعات­تارىندا وقۋشىلارعا اقپاراتتىق ءتۇ­سىن­دىرۋ شارالارىن وتكى­زۋ­مەن قاتار, ساۋالناما جۇرگىزەدى. سول ساۋالنامادا ءار وقۋشى­نىڭ قابىلەتى, ىنتاسى, بەلگىلى ءبىر ماماندىققا دەگەن بەيىم­­­­دىلىگى ايقىندالادى. سو­­نى­مەن قاتار, قالا كوللەدجدەرىندە دە كاسىپكە باۋ­لۋ ماق­ساتىن­دا وتكىزىلگەن «اشىق ەسىك كۇندەرى» ءىس-شا­را­سىندا مەكتەپ ءتۇ­لەكتەرى بو­لا­شاق مامان­دىقتارىن يگە­رىپ جاتقان ستۋدەنتتەرمەن كەزدەسىپ, ولاردان باعىت-باع­دار الىپ ءجۇر.

– وسى ورايدا ەڭ الدىمەن مەكتەپتەگى وقۋلىق ساپاسى دا ماڭىزدى ءرول اتقارا­دى دەسەك, وسى ءبىر داۋلى ءما­سەلەنىڭ شەشىلۋ جولدارى قالاي بولىپ جاتىر؟
– استانا قالاسىنىڭ ءبىلىم باسقارماسى جىل سايىن وقۋ­لىقتار, وقۋ-ادىستەمەلىك جانە كوركەم ادەبيەتتەر ساتىپ الۋدى جوسپارلاعان كەز­دە, ەڭ الدىمەن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ بۇي­رى­عىمەن بەكىتىلگەن جالپى ءبىلىم بەرە­تىن مەكتەپتەرگە پاي­دا­لانۋعا ۇسىنىلاتىن تىزبە­لەردى باس­شىلىققا الادى. بارلىق وقۋ­شىلاردى كىتاپ­تارمەن جانە وقۋ-ادىستەمەلىك كەشەن­دەرمەن تەگىن 100 پايىز قام­تاماسىز ەتۋ جەرگىلىكتى بيۋدجەت ارقىلى جۇرگىزىلۋدە.

– ال, ەلوردا جاستارىنىڭ حالىقارالىق كەڭىستىكتە تانى­لۋىنا جىل بويى قان­داي جاعدايلار جاسالدى؟
– 2012-2013 وقۋ جىلىندا بارلىق دەڭگەيدەگى رەس­پۋب­ليكالىق جانە حالىق­ارالىق وليمپيادا, عىلى­مي, ينتەللەكتۋالدىق جارىس­تارعا استانا قالاسىنىڭ 86 مىڭ 663 وقۋشىسى قا­تا­رىنان 23 مىڭ 276-سى قا­تىستى. جەكەلەپ ايتار بولساق, رەسپۋبليكالىق وليم­پيادا قورىتىندىسى بويىن­شا قالامىزدىڭ وقۋ­شى­لارى بيىل دا جالپى كومان­دالىق 1-ورىندى يە­لەنىپ, بارلىعى 53 جۇلدەلى ورىن­دارعا (11 التىن, 17 كۇمىس, 25 قولا مەدالدار) يە بولدى. استانا قالاسىنىڭ وقۋشى­لارىنان قۇرالعان كومان­داعا «ەڭ ۇزدىك كوماندا – 2013» اتاعى بەرىلدى. بۇل جوعارى مارتەبەنى استانالىق وقۋشىلار كومانداسى 2006 جىلدان باستاپ يەلەنىپ كەلەدى. ال, حالىقارالىق ىنتى­­ماق­تاستىقتى دامىتۋ ماق­­سا­تىندا امەريكا, ازەر­باي­جان, رۋمىنيا, رەسەي, ءتۇر­كيا, گرۋزيا, سول سياق­تى تاعى باسقا الىس جانە جاقىن شەت ەل­دەردە ۇيىمداستىرىل­عان وليم­پيادالار مەن عىلى­مي باي­قاۋلاردا ءبىزدىڭ وقۋ­شى­لار 120 مەدالدى قور­جى­نىنا سالدى. ونىڭ 40-ى – التىن, 35-ءى – كۇمىس جانە 45-ءى – قولا مەدال.

– ءجون ەكەن. سونىمەن قاتار, مەملەكەت باس­شى­سىنىڭ «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى: قالىپتاس­قان مەملە­كەت­تىڭ جاڭا سايا­­سي باعىتى» جولداۋ­ىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قولعا الىن­عان ەڭ ماڭىزدى جۇ­مىس­­تا­رىڭىز قانداي؟
– پرەزيدەنت جولداۋىندا مەكتەپكە دەيiنگi بiلiم بەرۋدiڭ جاڭا ادiستەرiنە كوشۋ كەرەكتىگى ايتىلىپ, «باستى مiندەت – «بالاپان» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ» دەلىنگەن. ارينە, بۇل ماسەلە بويىنشا جاڭا بالا­باق­شالار اشىلدى. بۇرىن­عى بالاباقشالار جانىنان قوسىمشا قۇرىلىس سالۋ جا­عى دا ءوز جالعاسىن تابۋدا. بۇل تۇرعىدان العاندا, 14 بالاباقشا عيماراتى قاي­تا­رىلدى. تۇرعىن ۇيلەر مەن بالاباقشالار جانىنان 20 شاعىن ورتالىق اشى­لىپ, جۇمىس جاساۋدا. سول سياقتى, جەكە بالاباقشا­لار­عا مەملەكەتتىك تاپسىرىس­تار قابىلدانىپ, ءجۇ­زەگە اسىرىلدى. قازىر بالالاردىڭ بالاباقشامەن قام­تىلۋ دەڭ­گەيى 61,9 پايىزدى قۇرايدى. مى­سالى, 2006 جىلى مەملە­كەت­تىك بالا­باقشالار سانى 37-اق بولسا, 2013 جىلى ول كور­­سەت­كىش 73-كە دەيىن ءوسىپ وتىر.

وقۋشىلاردى تاربيەلەۋ باعىتىندا اتقارىلىپ جات­قان ءىس-شارالارعا قالامىزدىڭ ۇكiمەتتiك ەمەس ۇيىمدارىن تارتىپ, سولارمەن بىرلەسكەن جۇمىستار جۇزەگە اسىرىلۋدا.
جولداۋدا اتاپ كورسەتىلگەن قاشىقتان وقىتۋدى جانە ون-لاين رەجيمiندە وقىتۋدى قوسقاندا, استاناداعى وتان­دىق بiلiم بەرۋ جۇيە­سiنە يننوۆاتسيالىق ادiستەردi, شەشiمدەردi جانە قۇرال­داردى قارقىندى ەنگiزۋ بويىنشا بىرقاتار اۋقىم­دى ىستەر اتقارىلدى. 2009 جىلدان بەرى ءبىلىم باسقارما­سىنىڭ جانىنداعى جەرگىلىكتى ينتەراكتيۆتىك ستۋديا جۇمىس جاسايدى. وسى ارقىلى ون-لاين رەجيمىندە ادىستەمەلىك كومەك كورسەتۋ ماقساتىندا پاندىك ساباقتار, سەمينارلار مەن جينالىستار جۇرگىزىلىپ, كوپتەگەن جەرگىلىكتى ورگان­داردىڭ قاتىسۋىمەن تاقى­­­رىپتىق ءىس-شارالار ءوت­كى­زى­لەدى.

– ءوزىڭىز كاسىبي پەداگوگ رە­تىندە ەلوردالىق مەكتەپ ۇجىم­دارىمەن جۇزدەسىپ تۇراتىن شىعارسىز؟ سوندايدا ۇستازدار قاۋىمى مەن وقۋ­شىلار تاراپىنان ءسىزدى تاڭقالدىرعان ساتتەردى ەس­كە ءتۇسىرىپ كورىڭىزشى!
– ارينە, ءبىلىم سالاسىن باسقارىپ وتىرعاندىقتان, بۇل – باستى مىندەت. ءسىز ايت­قانداي, ءوزىم پەداگوگ بولعان­دىقتان, مەكتەپ ۇجىمدارىن­داعى يننوۆاتسيالىق, تەحنو­لو­گيا­لىق جەتىستىكتەر مەنى دە قىزىقتىرادى. پەداگو­گيكالىق ۇجىمدارمەن جانە مەكتەپ تۇلەكتەرىمەن ءجيى كەزدەسۋ وتكىزىپ تۇرامىن. سوندا, وقۋشىلاردىڭ: «ەلوردامىز – استانامەن بىرگە ءوسىپ, قالانىڭ جىلدان-جىلعا گۇلدەنىپ, وركەندەۋىنە ءوز ۇلەستەرىمىزدى قوسىپ جاتىرمىز» دەگەن سوزدەرى قاتتى قۋانتتى. مەنى بالالاردىڭ وتانىنا دەگەن پاتريوتتىق سەزىمدەرىنىڭ جوعارى بولۋى, ارقايسىسىنىڭ مامان­دىقتار بويىنشا ماقساتتى تاڭداۋىن جاساي ءبىلۋى دە قى­زىق­تىرا ءتۇستى. سونىمەن ءبىر­گە, بيىل مەكتەپ بىتىرگەلى وتىر­عان وقۋ­شى­لاردىڭ 90 پايى­زى جوعارى وقۋ ورىن­دا­رى­نا تۇسۋگە تالاپ تانى­تىپ وتىر. ولاردىڭ «قازاقستان­دا مەملەكەتتىك ءتىل – قازاق ءتىلى بولعاندىقتان, ونىڭ دەڭ­گەيىن كوتەرۋگە باعىت­تال­­عان ءىس-شارالار كوپ ءجۇر­­­­گى­­­زىلسە», «ءتىل ۇيرەنۋ وت­با­­سىن­­داعى ءتار­بيە­دەن باس­­­تا­لا­­تىن­­دىق­تان, ناسيحات­تاۋ جۇ­مىستارى, كور­نەكى اقپا­­رات­تىق جارنا­مالار ءجيى كور­سە­­تىلىپ تۇرسا» دەگەن وي-نيەت­تەرى ءجاندۇ­نيە­مە وتە كەرە­­مەت اسەر قال­دىردى.

– الگىندە عانا بيىل با­­لا­­­باق­شالاردىڭ سانى 73-كە جەت­كەندىگىن تىلگە تيەك ەتە كەتتىڭىز عوي. ەندى, مەم­لە­­­كەت­تىك جانە پاتەر ءىشى­نەن اشى­لىپ جات­­قان جەكە­مەن­شىك بالاباق­شا­لار­دىڭ ارتۋى ماسەلەسى ءجو­نىندە نە ايتار ەدىڭىز؟
– شىنىمەن دە مەملەكەت­تىك بالاباقشالارمەن قاتار, پاتەر ىشىنەن اشىلىپ جات­قان جەكەمەنشىك بالاباق­شا­لاردىڭ سانى دا جىل سايىن ارتۋدا. ونىڭ ءبىر ءتيىم­دى تۇسى – مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمدارعا ورىن تاپ­شى­لىق ماسەلەسىن شەشۋگە وڭ ىقپا­لىن تي­گىزىپ, كادرلار دا جاڭا جۇ­مىس ورىن­دارىمەن قام­تاما­سىز ەتىلەدى. بۇل ءجو­نىندە ايتارىم – وسى.

– اڭگىمەڭىزگە راحمەت!

قىسقا-نۇسقا

– 63 جاسقا دەيىن قىزمەت اتقارۋعا دايىنسىز با؟
– بۇل ساۋالىڭىزعا بىلاي جاۋاپ بەرەر ەدىم: الدىمەن ادام بالاسىنا تىنباي ەڭبەك ەتۋ ءۇشىن دەنساۋلىق كەرەك. دەنساۋلىعىم جاقسى بولىپ جاتسا, ءوزىمنىڭ ماڭداي تەرىممەن جيناعان ەڭبەكتەگى بار تاجىريبەم مەن ءبىلىم-بىلىگىمدى وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ يگىلىگى ءۇشىن ءارى قاراي پايدالانسام دەيمىن.

– باسىڭىزدان وتكەن ءبىر قىزىقتى وقيعاڭىز…
– باسىمنان وتكەن قىزىق­تى وقيعام… ول كەزدە ءبىز وت­با­­سى­مىزبەن رەسەيدە تۇرا­­­­تىنبىز. سوندا, ياعني 14 جا­سىمدا كورشى بالالارمەن «ءجۇ­زىك سالۋ» ويىنىن ويناي­­­­تىن­بىز. ويىننىڭ ەرە­­جە­­سى بوي­ىن­­شا ىشىڭنەن ءبىر تىلەك تىلەۋىڭ كەرەك. ال, مە­نىڭ سول كەزدە ويلاعانىم – قا­زاق­­ستان­نىڭ استاناسىندا ءومىر ءسۇرۋ ەدى. سول ارمانىم 30 جىلدان كەيىن ءبىر-اق ورىن­­دالىپ, بۇگىندە ەلوردادا با­قىت­­تى عۇمىر كەشىپ جات­قان جايىمىز بار.

– رەتى كەلگەندە بۇكپەسىز شىندىقتى ايتا الاسىز با؟
– ادام بالاسى ارقاشان شىن­دىقپەن ءومىر ءسۇرۋ كەرەك! سون­دىقتان مەنىڭ ومىردەگى ەڭ ءبى­رىنشى ۇستانىمىم – تەك قانا شىن­دىقتى ايتۋ.

– وتىرىكتى شە؟
– جوق, وتىرىك ايتۋ دۇرىس ەمەس دەپ سانايمىن.

– ءسىزدىڭ حوببيىڭىز نە؟
– مەنىڭ ءحوببيىم – كىتاپ وقۋ. ونىڭ ىشىندە قازاق, ورىس جانە شەتەل جازۋشىلارىنىڭ, اتاپ ايتقاندا, ا.قۇنانباەۆ, ف.وڭعارسىنوۆا, ا.چەحوۆ, ش.ايتماتوۆ, د.گولسۋورسي ەڭبەك­­تەرىن ءسۇيىپ وقيمىن. ال ارقا­­شان جانىمنان تابىلا­تىن كىتاپ – ەلباسىمىز نۇر­سۇل­تان ءابىشۇلىنىڭ «حالىق­تىڭ ويىمەن بولىسەمىن» اتتى ەڭبەگى.

– ەڭ ەرەكشە قۋانعان ءساتىڭىز؟..
– مەن ءۇشىن ەڭ قۋانىشتى ءسات – نەمەرەلەرىمنىڭ دۇنيە­گە كەلۋى. ودان اسقان باقىت جوق-اۋ, ءسىرا؟!.

– وكىنىشىڭىز بار ما؟
– وكىنىش دەگەنىمىز – مى­نا سىناپتاي سىرعىعان ۋاقىت­تىڭ زىمىراۋى دەر ەدىم. ءبى­راق, ءالى دە بولسا وتباسىم ءۇشىن, ەلى­مىز ءۇشىن كوپتەگەن ءىس­­تەر­­دى جۇزەگە اسىرا بەرگىم كەلەدى.

ەركەعالي بەيسەنوۆ

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button