جىلۋ جونىندەگى جىر قاي كەزدە دە بولعان. بىراق, ەلوردامىزداعى پيك-تەر سوڭعى جىلدارى كوڭىل توعايتاتىن جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزدى. ال بيىلعى جىلۋ بەرۋ ماۋسىمىنا جا-ۋاپتى قۇرىلىمداردىڭ دايىندىعى قانداي دەگەن ساۋالدى العا تارتىپ, استانا قالاسىنداعى پيك قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى مەيزامبەك كەنجەباەۆقا جولىقتىق.
«داۋدىڭ باسى – دايرابايدىڭ كوك سيىرى» دەگەندەي, قالامىزداعى پاتەر يەلەنۋشىلەر تاراپىنان تۋىنداعان ماسەلە ءالى كۇنگە دەيىن پىشاق جۇزىندە تۇر. زاڭ بويىنشا ءاربىر ادام كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيدەگى پاتەرىنىڭ ءبىر شارشى مەترىنە كەم دەگەندە 25 تەڭگە تولەۋى ءتيىس. وسىنى تولەۋگە كەلگەندە كەيبىرەۋلەر سىرىققا قۇرىق بويلاتپاي, بوي تاسالاپ ءجۇر ەكەن. اسىرەسە, بەلشەدەن باتقان قارىزدىڭ باسىم بولىگىن پاتەرىن جالعا بەرگەندەر قۇراپ وتىر. «قارىزدى وتەمەۋ سالدارى بىزگە وراسان كەدەرگى كەلتىرۋدە. قانشاما رەت تۇرعىنداردى جيناپ, ارنايى جيىن دا وتكىزدىك. ەش ناتيجە جوق. سويتەدى دە «مەنىڭ پاتەرىمنىڭ تەحنيكالىق قاۋىپسىزدىگىن تالاپقا ساي ازىرلەپ بەرىڭىزدەر» دەپ ەسكەرتۋ جاسايدى. قاراجات ءوز دارەجەسىندە جينالماسا, ءبىز دە قيمىلداي المايمىز عوي», – دەيدى شاراسىز كۇيگە تۇسكەن مەيزامبەك قابىلبايۇلى.
مىسالى, 100 پاتەرلىك تۇرعىن ءۇيدى قىسقا دايىنداۋ ءۇشىن 150 مىڭ تەڭگە قاجەت. ال الگى قاراجات وتەلمەگەندىك سالدارىنان پيك-تەرگە تىعىرىقتان شىعۋعا تۋرا كەلەدى. ونىڭ بەر جاعىندا باعا جىل سايىن قۇبىلىپ تۇر. اسىلى, باستى كەمشىلىك – تۇرعىندار مەن پيك اراسىنداعى تۇسىنىسپەۋشىلىكتەن ورىن الىپ وتىر.
– بىلتىر قىس مەزگىلىندە جىلۋ بەرۋ ماسەلەسىنە بايلانىستى قالامىزدا ايتارلىقتاي كەمشىلىك ورىن العان جوق. سوناۋ تىڭ يگەرۋ كەزىندە بوي كوتەرگەن تۇرعىن ۇيلەردەگى ەسكى قۇبىرلاردى دا كەزەڭ-كەزەڭىمەن جاڭارتىپ كەلەمىز. قازىر 300 ۇيگە اۆتوماتيكا قۇرىلعىسى ورناتىلدى. ياعني, دالا جىلى بولسا, جىلۋ قىسىمىن رەتتەيدى. جاسىراتىنى جوق, كەزىندە قۇبىرلاردىڭ دۇرىس ورنالاسپاعاندىعى سەبەپتى, بىرقاتار ۇيلەرگە جىلۋ جەتكىلىكتى كەلگەن جوق. وسىلاردى ءبىز جاڭامەن اۋىستىرىپ, اۋا قىسىمىن رەتتەدىك, – دەيدى اڭگىمە اراسىندا م.كەنجەباەۆ.
الايدا, ءالى شەشىمىن تاپپاعان ماسەلە بار. باسقا ءوڭىردى قايدام, م.كەنجەباەۆتىڭ ايتۋىنشا, استانا قالاسىنا جىلۋ قۇبىرلارى سىرتتان تاسىمالدانادى. ءدال قازىرگى كەزدە چەليابينسكىنىكىنە سۇرانىس ارتىپ وتىرعان كورىنەدى. بىراق, ولاردىڭ قاعاز جۇزىندەگى 20 جىل كەپىلدىك مەرزىمى 10 جىل ىشىندە سىر بەرەدى ەكەن. ەكىنشىدەن, كەي قۇبىرلارى ورناتىلعان بويدا-اق سۋ جىبەرىپ قويادى. ويتكەنى, چەليابينسكىلىك ارىپتەستەر زاۋىت باسىندا قۇبىردى تەكسەرىپ الۋعا كەلىسىمىن بەرمەيدى. مۇنداي كەرەعارلىقتان بىزدەگىلەر تاياقتى ەكى ەسە جەيدى. دەگەنمەن, بۇگىنگى تاڭدا قالامىز جىلۋ بەرۋ ماۋسىمىنا 84 پايىز دايىن. 1 قىركۇيەككە دەيىن بۇل توڭىرەكتەگى جۇمىستى تولىق اياقتاپ شىعۋدى مەجەلەپ وتىر.
جىل وتكەن سايىن ەلوردادا تۇرعىن ۇيلەر قاتارى كوبەيىپ كەلەدى. وسىعان وراي, جەو-1-ءدىڭ ماڭايىنان جىلۋ تاراتاتىن جاڭا قازاندىق سالىنۋدا. جالپى, مەملەكەت بار جاقسىلىقتى كوپشىلىككە جاساۋدان ايانىپ قالعان ەمەس. ال ءبىز بولساق, قارىزدى وتەمەي, ەسەلەپ قارىمتا قايتارعىمىز كەلەدى. بۇل ەندى – ەش اقتاۋعا جاتپايتىن ارەكەت.
ءامىرحان الماعانبەتوۆ
