سارسەنبى كۇنى «نۇر وتان» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ استانا قالاسى ماسليحاتىنداعى مۇشەسى, «ۇلتتىق عىلىمي مەديتسينالىق ورتالىق» رمك باس ديرەكتورى, مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى اباي بايگەنجين قوعامدىق باقىلاۋ جەلىسى ارقىلى تۇرعىندارمەن تىكەلەي بايلانىسقا شىعىپ, تولعاندىرعان ساۋالدارىنا جاۋاپ بەردى. سونداي-اق, تىكەلەي جەلىگە استانا قالاسىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ءسابيت ءابدىرايىموۆ, سايلاۋالدى تۇعىرنامانىڭ «ۇلت دەنساۋلىعى» باعىتى بويىنشا ساراپشى توبىنىڭ حاتشىسى ماريا وتەباەۆا مەن ءماسليحات دەپۋتاتى قارشىعا قۇلمۇقانوۆ قاتىسىپ, سۇراقتاردىڭ جاۋابىن ناقتىلاي ءتۇستى. بۇعان قوسا, جۇرتشىلىق «نۇر وتان» پارتياسى ساياسي كەڭەسىنىڭ وتىرىسىندا جاريالانعان قر پرەزيدەنتىنىڭ جولداۋىنداعى ايتىلعان ماسەلەلەر جونىندە دە تۇسىنىكتەمە الدى.
زەينەتكەرلەردىڭ ءتىسىن پروتەزدەۋ – تەگىن
– اتىم – بيبىگۇل. اتا-انام – اقمولا وبلىسىنا قاراستى قويتاس اۋىلىندا تۇرادى. ەكەۋى دە زەينەتكەر ءارى سەمەي پوليگونىنىڭ زاردابىن تارتقان ازاماتتار. وتكەندە انام تىسىنە پروتەز سالماقشى بولىپ, ءتىس ەمحاناسىنا باردى. ونداعىلار قوماقتى اقشا العانىمەن, پروتەزدى دۇرىس ورناتىپ بەرگەن جوق. بىلەيىن دەگەنىم, اناما پروتەز سالۋ جاعىنان قانداي دا ءبىر جەڭىلدىكتەر بار ما؟
– بيبىگۇل, قارت اناڭىز بەن اكەڭىزگە قامقورلىق تانىتىپ, ولار ءۇشىن شىرىلداپ جۇرگەنىڭىز قۇپتارلىق. ماسەلەڭىزگە كەلسەك, ەلىمىزدە قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇرعىندارىنىڭ جەكەلەگەن ساناتتارىنا جاتاتىن تۇلعالاردى مەديتسينالىق كومەكپەن قامتاماسىز ەتۋدە بىرقاتار جەڭىلدىكتەر قاراستىرىلعان. بۇل جونىندە مينيسترلىكتىڭ ارنايى بۇيرىعى دا بار. وندا قارتتىعىنا بايلانىستى زەينەتكە شىققان ازاماتتارعا تiس, جاق سۇيەگi, بەت جانە كوز (التىننان پروتەز جاساۋدان باسقاسى) تەگiن پروتەزدەلەتىنى ايتىلعان. دەمەك, ءسىزدىڭ اناڭىز دا مەديتسينالىق قىزمەتتىڭ بۇل ءتۇرىن تەگىن الا الادى. ول ءۇشىن اناڭىز تۇرعىلىقتى جەرىندەگى پروتەز سالۋمەن اينالىساتىن مەكەمەگە بارىپ, كەزەككە تۇرۋى كەرەك. ءبىزدىڭ تىكەلەي جەلى استانا قالاسىنداعى مەديتسينا ماسەلەلەرىنە ارنالعان. دەگەنمەن دە ءسىزدىڭ ماسەلەڭىزگە بايلانىستى اقمولا وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسىنا حابارلاسىپ, اناڭىز تۋرالى مالىمەتتەردى جەتكىزەتىن بولامىز. ءبىز دە ماسەلەڭىزدىڭ اياقسىز قالماۋىن «نۇر وتان» جەلىسى ارقىلى باقىلايتىنىمىزدى ايتقىم كەلەدى.
وڭالتۋ ورتالىعىنا كەزەك كوپ
– مەنىڭ اتى-ءجونىم – اينۇر راحمانقۇلوۆا. سىزدەرگە بالامنىڭ دەنساۋلىعىنا بايلانىستى حابارلاسىپ تۇرمىن. اديات اتتى ۇلىم قازىر 4 جاستا. بىراق ءالى كۇنگە سويلەمەيدى. ءوزىمىز قالانىڭ №6 ەمحاناسىنا قارالامىز. بالامدى «موتورنايا الاليا» دەگەن دياگنوزبەن «رەسپۋبليكالىق بالالاردى وڭالتۋ ورتالىعى» اق-نا كەزەككە قويعان ەدى. بىراق, كەزەگىمىز جەتەر ەمەس. ۋاقىت زۋلاپ ءوتىپ بارادى. وسى ماسەلەنىڭ تەزىرەك شەشىلۋىنە قول ۇشىن بەرسەڭىزدەر ەكەن؟
– سال اۋرۋمەن, ورتالىق جۇيكە جۇيەسى زاقىمدانعان بالالاردى وڭالتۋعا ارنالعان ەمدەۋ مەكەمەلەرى استانا قالاسىنىڭ وزىندە جوق. سول سەبەپتى, مۇنداي دياگنوز قويىلعان ەلوردالىق ورەندەر «رەسپۋبليكالىق بالالاردى وڭالتۋ ورتالىعى» اق-عا جىبەرىلەدى. بۇگىندە وسى ورتالىقتا ەم قابىلداۋعا استانا قالاسىنان 738 بالا كەزەكتە تۇر. وسى ورايدا باس قالاعا ايىنا بولىنەتىن كۆوتا سانى – 25. دەمەك, جىلىنا تەك 300 بالا عانا وڭالتۋ ورتالىعىنا جولداما الا الادى. بىراق قالالىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى قامسىز وتىرعان جوق. وڭالتۋ شارالارىنا مۇقتاج بالالاردىڭ جاعدايىن ەسكەرە وتىرىپ, جەكەمەنشىك مەكەمەلەرمەن مەموراندۋمدارعا قول قويدى. بيىلعى ءساۋىر ايىنان بەرى سىرقات بالالاردى وڭالتۋعا «قاسيەتتى جول» اتتى ەمدەۋ مەكەمەسى دە اينالىسا باستادى. بۇگىنگى تاڭدا 150 بالا وڭالتۋ شارالارىنان ءوتتى. ءبىز ءسىزدىڭ بالاڭىز تىركەۋدە تۇرعان №6 ەمحاناعا حابارلاسىپ, الدىمەن كەزەككە قاشان تۇرعانىڭىزدى, ەندى قانشا كۇتۋ كەرەكتىگىن انىقتاپ الايىق. ەگەر كەزەگىڭىز جەتۋگە ءالى ۇزاق بولسا, وندا وسى «قاسيەتتى جول» ارقىلى كومەكتەسەتىن بولامىز.
«اۋىرسام, اۋرۋحاناعا جاتقىزبايدى»
– مەن سىزدەرگە «وڭتۇستىك-شىعىس» شاعىن اۋدانىنان حابارلاسىپ تۇرمىن. اتى-ءجونىم – ساقىش نۇرتازينا. جاسىم – 67-دە. مەندە كوپتەن بەرى «ارتەريالىق گيپەرتەنزيامەن» اۋىرامىن. بۇرىن اۋرۋحانالارعا جاتىپ, ەم قابىلداپ جءۇرۋشى ەدىم, بيىل ونىڭ ءساتى كەلمەي قويدى. «جەدەل جاردەم» شاقىرساڭ, قان قىسىمىمدى ءتۇسىرىپ كەتەدى دە اۋرۋحاناعا اپارمايدى. قىسىم قۇرعىر وينامالى. اۋرۋحاناعا ءبىر جاتىپ, ەمدەلىپ شىقسام دەپ ەدىم….
– ارينە, ءار ادام ءوز دەنساۋلىعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراعانى وتە دۇرىس. مۇنداي ازاماتتارعا ءبىز دە قولداۋ بىلدىرۋگە ءازىرمىز. ءسىز ابىلاي حان داڭعىلىندا ورنالاسقان «ۇلتتىق عىلىمي مەديتسينالىق ورتالىققا» كەلىڭىز. ءسىزدى قابىلداۋعا ءازىرمىز.
– ءيا, ءيا, بىلەمىن. مەن وندا ءبىر رەت ەم قابىلداپ شىققانمىن.
– ۇنادى ما؟
– ۇناعاندا قانداي؟!
– ەندەشە, ەرتەڭ ءسىزدى كۇتەمىز. مەن سول مەديتسينالىق ورتالىقتىڭ باسشىسىمىن. قولىمنان كەلگەنشە سىزگە كومەكتەسۋگە تىرىسايىن.
– راحمەت سىزگە, مىندەتتى تۇردە كەلەمىن.
جۇكتىلىك – ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك
– قوعامدىق قابىلداۋ ما؟
– ءيا, تىڭداپ تۇرمىز ءسىزدى. الدىمەن ءوزىڭىزدى تانىستىرىپ وتسەڭىز.
– اتىم – گۇلميرا. فاميليام – داۋلەتياروۆا. مەنىڭ اياعىم اۋىر. جۇكتىلىك مەرزىمى – 26-27 اپتا. ءوزىم قازىر «انا مەن بالا عىلىمي ورتالىعىندا» قارالىپ ءجۇرمىن. العاشقى جۇكتىلىگىم بولعان سوڭ با بوسانۋ ماسەلەسىنە قاتتى الاڭدايمىن. مۇندا بوساندىرۋ اقىلى ەكەن. تەگىن بوساندىراتىن بولىمشە دە بار ەكەنىن ەستىدىم. وعان كىمدەر بارادى, مەن دە سوندا تەگىن بوسانسام بولا ما؟
– گۇلميرا, ءسىز نەگە استانا قالاسىنىڭ تۇرعىنى رەتىندە قالاعا قاراستى پەرزەنتحانالاردا بوسانعىڭىز كەلمەيدى؟! بۇل مەكەمەلەردىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جابدىقتالۋى ەشكىمنەن كەم ەمەس. عيماراتى دا, قۇرال-جابدىقتارى دا زامان تالابىنا ساي كەلەدى. كۇندەلىكتى تالاي ءسابيدىڭ كىندىگىن كەسەتىن دارىگەرلەر دە تاجىريبەلى. ءسىزدىڭ الاڭداۋىڭىز ورىندى. بىراق, جۇكتى ايەل العاشقى 12 اپتانىڭ ىشىندە ءوزى قارايتىن ەمحاناعا ەسەپكە تۇرۋى كەرەك. اكۋشەر-گينەكولوگتار ايەلدى ۋاقتىلى تەكسەرۋدەن وتكىزىپ, ەگەر جۇكتىلىكتەن قانداي دا ءبىر اۋىتقۋ تاپسا, وندا قالاداعى پەريناتالدىق ورتالىقتارعا جىبەرەدى. مۇنداعى ءار ورتالىقتا كونسۋلتاتيۆتىك بولىمشە بار. ولار جۇكتى ايەلدى قاراپ, قانداي دا كۇردەلى اسقىنۋلاردى كورسە, «انا مەن بالا عىلىمي ورتالىعىنا» جىبەرەدى. ال جۇكتىلىك قالىپتى جاعدايدا وتسە, وندا وعان جولداما بەرىلمەيدى. ەگەر ايەل قالالىق پەرزەنتحانالاردا بوسانۋدان باس تارتىپ, رەسپۋبليكالىق ورتالىققا ءوز ەركىمەن بارسا, وندا بوساندىرۋ اقىلى نەگىزدە جۇرگىزىلەتىنىن ەسكەرتكىمىز كەلەدى. جالپى, جۇكتى ايەل تۇرعىلىقتى مەكەن-جايى بويىنشا ءوزى قارايتىن ەمحاناعا تىركەلگەنى دۇرىس. سەبەبى, بوسانعاننان كەيىن نارەستە تۋرالى اقپارات ەمحاناعا كەلىپ تۇسەدى دە العاشقى ءۇش كۇننىڭ ىشىندە ۋچاسكەلىك پەدياتر نەمەسە مەدبيكە ءسابيدى بارىپ قارايدى. سودان كەيىن العاشقى 14 كۇندە, 30 كۇندە ءبىر كەلىپ, نارەستەنىڭ دەنساۋلىعىن باقىلاۋعا الادى. سوندىقتان, گۇلميرا, بولاشاق ءسابيىڭىز ءۇشىن ويلاناتىن شىعارسىز دەپ ۇمىتتەنەمىز.
ءار ازاماتتىڭ ەركى بار…
– ءبىز بۇرىننان №2 ەمحاناعا قارالاتىن ەدىك. ەندى ءبىزدى №3 ەمحاناعا اۋىستىرىپ جاتىر. بۇرىنعى ەمحانانىڭ دارىگەرلەرىنە ابدەن باۋىر باسىپ قالىپپىز. اۋىسپاي قويساق بولا ما؟
– ءسىزدىڭ اتى-ءجونىڭىز كىم؟
– گوەۆا تاتيانا گورديەۆنا.
– تاتيانا گورديەۆنا, استانانىڭ №2 قالالىق ەمحاناسىنىڭ جۇكتەمەسى تىم كوپ. سوندىقتان سوعان قاراستى كەيبىر اۋماقتاردى №3 ەمحاناعا اۋىستىردىق. 2011 جىلى قالالىق ەمحانالاردىڭ جۇكتەمەسى قالىپتاعىدان 2,5 ەسە كوپ بولاتىن. كەيىن جاڭا ەمدەۋ مەكەمەلەرىنىڭ ىسكە قوسىلۋىنا بايلانىستى بۇل كورسەتكىش ەداۋىر قىسقارىپ, 1,2 ەسەگە ءتۇستى. ەندى كەرەي-جانىبەك حاندار كوشەسىنىڭ بويىندا 500 ادام قابىلداي الاتىن امبۋلاتورلىق-ەمحانا, يلينكا تۇرعىن الابىندا جانە ح.دوسمۇحامەدۇلى كوشەسىندە اۋىسىمىنا 150 ادام قابىلدايتىن جاڭا مەديتسينالىق مەكەمە اشىلادى دەپ كۇتىلۋدە. وسى مەكەمەلەر پايدالانۋعا بەرىلسە, نورماتيۆكە ەداۋىر جاقىندايتىن بولامىز. ال ءسىزدىڭ جاعدايىڭىزعا كەلسەك, ۇكىمەتتىڭ قاۋلىسىنا سايكەس, ءار ازامات قالاعان ەمحاناسىن تاڭداۋعا قۇقىسى بار. بىراق ءسىز تۇراتىن اۋماق ەمحانانىڭ قىزمەت كورسەتەتىن اياسىنان تىس ورنالاسسا, وندا ءسىز دارىگەردى ۇيگە شاقىرتۋ سىندى قىزمەتتەردى پايدالانا المايسىز. ەگەر مۇنداي قىزمەتتەردى قاجەت دەپ تاپپاساڭىز, وندا قالاعان ەمحانانىڭ باس دارىگەرىمەن وسى جونىندە كەلىسىمشارت جاساسىپ, تىركەلۋىڭىزگە بولادى.
№1 قالالىق ەمحانا جابىلا ما؟
– ءبىز №1 قالالىق ەمحاناعا قارايتىن ەدىك. سوڭعى كەزدە وسى ەمحاناعا جابىلادى دەگەن ءسوزدى ەستىدىك. بۇل قانشالىقتى راس؟
– №1 ەمحانا – قالانىڭ بايىرعى ەمدەۋ مەكەمەلەرىنىڭ ءبىرى. عيماراتى دا شاعىن. سوندىقتان ءبىز №1 ەمحانانى مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك نەگىزىندە قايتا جاڭعىرتۋدى ءجون دەپ تاپتىق. وسىعان قاجەتتى قۇجاتتار تۇگەل دايىن تۇر. ارىپتەستىك نيەت بىلدىرگەندەر تابىلسا, ەمحانا قايتا جوندەۋدەن ءوتىپ, كەڭەيتىلەتىن بولادى. ارينە, بۇكىل ءبىر ەمحانانى وزگەرتۋ استاناعا وڭاي سوقپايدى. بىراق تۇرعىنداردىڭ يگىلىگى ءۇشىن ءارى ەمحانانى زامانعا لايىقتاۋ ءۇشىن سونداي قادامعا بارىپ وتىرمىز. بىراق, بۇل – ەمحانا جابىلادى دەگەن ءسوز ەمەس. مەديتسينالىق مەكەمەنىڭ تەرريتوريالىق اۋماعى دا, دارىگەرلەرى دە, باسقاسى دا سول قالپىندا ساقتالادى.
«نۇر وتان» پارتياسى ۇيىمداستىرعان «تىكەلەي جەلىگە» حالىقتىڭ بەلسەندىلىگى جوعارى بولىپ, ەكى ساعات مەرزىم ىشىندە 20-دان استام ساۋال كەلىپ ءتۇستى. ولاردىڭ ىشىندە جاردەماقى, زەينەتاقى ماسەلەلەرىنە قاتىستى ساۋالدار دا, عيمارات ىزدەپ, جۇمىس سۇراعاندار دا كوپ بولدى. مەديتسينالىق تاقىرىپقا قاتىستى بولماسا دا بىردە-ءبىر سۇراق جاۋاپسىز قالمادى. «نۇر وتان» پارتياسى جۇرتشىلىقتى الاڭداتقان ماسەلەلەردىڭ وڭ شەشىلۋىن باقىلاۋدا ۇستايتىن بولادى.
قىمبات توقتامۇرات
