باستى اقپارات

ۇلىستىڭ ۇلان-اسىر تويى

جايناعان جاسىل الەم

جاڭارۋ مەن جاسارۋدىڭ, باق-بەرەكە مەن مولشىلىقتىڭ باستاۋى سانالاتىن از-ناۋرىزدى بۇگىندە ءار قازاقستاندىق اسىعا كۇتىپ, جالپىۇلتتىق مەيرام رەتىندە كەڭىنەن اتاپ وتەدى. اسىرەسە, ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىندە الاش جۇرتى ارقا-جارقا بولىپ, ادەمى كوڭىل-كۇيمەن, كەڭ پەيىلمەن قارسى الادى. الاشتىڭ ءار ازاماتى ءۇشىن ناۋرىزدىڭ ءجونى دە, جولى دا بولەك.

استاناداعى ۇلى مەيرامنىڭ ءسان-سالتاناتىنا اۋا رايىنىڭ سالقىندىعى دا اسەر ەتە العان جوق. تاڭەرتەڭگى ساعات توعىزدان اسا ەلوردا جۇرتشىلىعى «قازاق ەلى» مونۋمەنتى الاڭىنا جينالا باستادى. مەرەكەلىك الاڭ كوز تارتارلىقتاي كوركەم بەزەندىرىلىپتى. ونىڭ جيىنتىق كەلبەتى بىرىڭعاي سيمۆولدىق ءانسامبلدى قۇرايدى. 40-تان استام اقشاڭقان كيىز ءۇي تىگىلگەن الاڭنىڭ ءار ەلەمەنتى بەلگىلى ءبىر ماعىنا بەرەدى. ەڭ باستىسى, ءبارى دە ۇلتتىق سالت-ءداستۇرىمىز بەن ادەت-عۇرپىمىزدان سىر شەرتەدى.

نەگىزگى ورتالىقساحنانىڭ بەزەندىرىلۋىنىڭ ءوزى ەرەكشە. جىلان باستاعان 12 جىلدى بەينەلەگەن حايۋاناتتار دوعا تارىزدەس «كۇن شاپاعى قاقپاسىن» اينالا كۇزەتىپ تۇر. كۇن نۇرىنا شومىلعان وسى قاقپانىڭ ار جاعىنا وتسەڭىز, كوشپەلىلەردىڭ عاجايىپ الەمىنە تاپ بولاسىز.

اۋماعى 1620 شارشى مەتردى قۇرايتىن ساحنانىڭ جيەكتەرى ساقتاردىڭ التىن بۇيىمدارى مەن پەتروگليف ۇلگىلەرىندەگى تۇرلى بەينەلەرمەن ساندەلىپتى.

قاق ورتادا – ديامەترى 8ح8 بولاتىن ۇلكەن LED-ديسپلەي ورناتىلعان.

مەرەكەلىك شارا 500-دەن استام ادام قاتىسقان حورەوگرافيالىق-قويىلىممەن باستالدى. بۇل ايتۋلى شارانى جۇرتشىلىقپەن بىرگە, قر پرەمەر-مينيستر سەرىك احمەتوۆ جانە استانا قالاسىنىڭ اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ, باسقا دا ەل ازاماتتارى تاماشالادى.

حورەوگرافيالىق كورىنىستىڭ ءون-بويى تابيعاتتىڭ تۇلەۋىن ايشىقتادى. العاشقى ساتتە قويىلىم قىس پەن كوكتەمنىڭ كەزدەسۋىن سۋرەتتەپ, قىستىڭ قوشتاسۋىن بەينەلەدى. بۇدان كەيىن كەنەت اينالا جاسىل الەمگە بولەنىپ, تابيعات تۇلەگەندەي اسەر ەتتى. كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلۋىن, جەردىڭ بۋسانىپ, كوكتىڭ شىعۋىن شەبەر بەينەلەگەن ارتىستەر ساحنانى ناعىز ناۋرىز ناقىشتارىنا بولەدى.

سالت-ءداستۇر سالتاناتى

قويىلىم ءارى قاراي قازاقتىڭ سالت-ءداستۇرىن ايشىقتاعان «ناۋرىز شەرۋ» اتتى تەاترلاندىرىلعان ەتنوگرافيالىق كورىنىسپەن جالعاستى. اقساقالدى ابىزدار مەن اق كيمەشەكتى اجەلەر اق تىلەگىن اقتارىپ, مەرەكەنىڭ اجارىن اشا ءتۇستى. قازاقستاندى مەكەندەگەن ءتۇرلى ەتنوس وكىلدەرى دە ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى قۇرمەتىنە وز ءان-بي شاشۋىن الا كەلىپتى.

مەرەكەلىك باعدارلاما ەلىمىزگە بەلگىلى ونەر قايراتكەرلەرىنىڭ كونتسەرتىنە ۇلاستى. اتاپ ايتقاندا, رامازان ستامعازيەۆ, قاراقات ءابىلدينا, «قوڭىر», «اسىل» توپتارى جانە كونتسەرتكە الىس-جاقىننان ارنايى كەلگەن قوناقتار: تۇركيالىق فەريەل باشەل, باشقۇرتستاندىق ف.گاسكاروۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق بي تەاترى ونەرىمەن شاشۋ شاشتى.

كونتسەرتتىك باعدارلاما سوڭىندا ساحناعا كۇللى ونەرپازدار شىعىپ, كوككە بىرىڭعاي اق ءتۇستى 5 مىڭ شار ۇشىردى. بۇل ەلىمىزدىڭ اسپانى اشىق, كوڭىلىمىز كىربىڭسىز اق بولسىن, داستارحانىمىز ءاردايىم اققا تولىپ, مولشىلىق بولسىن دەگەن ىزگى تىلەكتى بىلدىرەدى.

مەرەكەلىك ءمازىردىڭ وزى قانداي…

بيىلعى ەلورداداعى ناۋرىز تويىنا ەلىمىزدىڭ وڭىرلەرى, اتاپ ايتقاندا, اقمولا, قوستاناي, پاۆلودار, سولتۇستىك قازاقستان, وڭتۇستىك قازاقستان, قىزىلوردا, قاراعاندى وبلىستارى مەن الماتى قالاسىنىڭ تويشى قاۋىمى كەلىپ, استانالىقتارعا وز تارتۋلارىن ۇسىندى.

ايماقتار وزدەرى تىككەن كيىز ۇيلەرىن ويۋ-ورنەكتەرمەن زەرلەپ, ارنايى جاساندىرعان. ولاردىڭ ارقايسىسىنان كۇمبىرلەگەن كۇيلەر مەن اندەر توگىلىپ, قازاقتىڭ قوناقجايلىلىق احۋالى انىق اڭعارىلادى.

«قازاق ەلى» مونۋمەنتى الاڭىنداعى بۇدان باسقا دا قىزىقتار ءوز الدىنا بولەك اڭگىمە. الاڭدا ناعىز مەرەكە ءمازىرىنىڭ كورىگى قىزا تۇسكەن. ءبىر جەردە اعاشتان جاسالعان بۇيىمدار مەن زەرگەرلىك, كەراميكالىق زاتتاردىڭ, مۋزىكالىق اسپاپتار مەن ادەمى كارتينالاردىڭ ساۋداسى جۇرىپ جاتسا, ەندى بىرىندە ءسۇت, نان ونىمدەرىنىڭ جارمەڭكەسى قىزعان.

كيىز ۇيلەردىڭ الدىندا ۇلكەن ساحنادان باسقا, تاعى ءبىر كىشى ساحنا دا تىگىلگەن. وندا قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىندارى ءوتتى. بالۋاندار بەلدەسىپ, بىلەكتىلەر ارقان تارتىستى. كەيبىرەۋلەر الاڭنىڭ ورتاسىنا قويىلعان ارنايى ۇستەلدەردە توعىز قۇمالاق ويناپ, مارە-سارە. جەتى قازىنانىڭ ءبىرى قۇماي تاز دا, قىران بۇركىت تە وسىندا.

ەلدىڭ مەرەكەلىك كوڭىل-كۇيىن كوتەرىپ جۇرگەن كوشپەلى تسيرك ارتىستەرىن دە كوزىمىز شالدى. بۇل جولى كورەرمەندەر الماتىلىقتاردىڭ ونەرىن تاماشالادى. سايقىمازاقتار بىردەن جۇرتشىلىقتى ۇيىرىپ اكەتتى. ولار ويىندارىنا كورەرمەندەردى دە قاتىستىرىپ, كوڭىلىن سەرپىلتىپ تاستادى. شىعىرشىقپەن سەكىرگەن قاندەن يتتەر مەن سالماعى 40 كەلى, ۇزىندىعى ءتورت مەترگە جۋىقتايتىن جىلاننىڭ ساحنالىق كورىنىسى – جۇرتشىلىقتى بەي-جاي قالدىرعان جوق.

150 توننادان استام ءونىم ساتىلدى

اق داستارحانسىز, ءدامدى تاعامسىز تويدىڭ ءسان كەلە مە؟! ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىندە ۇيىمداستىرۋشىلار تويعا جينالعان قاۋىمعا تەگىن ءدام تاراتۋدى دا ۇمىتقان جوق. رەسمي مالىمەتكە سۇيەنسەك, مەرەكە كۇنى 20 مىڭ باۋىرساق ءپىسىرىلىپ, 10 مىڭ ۇلەس پالاۋ مەن كوجە ازىرلەنگەن.

جالپى, ناۋرىز تويى كەزىندە 100-دەن استام ءونىم وڭدەۋشى كاسىپورىننىڭ ونىمدەرى ۇسىنىلىپ, ارزان باعامەن 150 توننادان استام ءونىم ساتىلعان. اتاپ ايتقاندا, 3 توننادان استام جەڭسىك ەت, 22 توننا شۇجىق, 20 توننا ءسۇت, 15 توننا كۇنباعىس مايى, 1,5 توننا جۇمىرتقا, 0,5 توننا ساڭىراۋقۇلاق ونىمى, 15 توننا نان مەن كونديتەر ونىمى, 3 توننا قىمىز, 1 توننا شۇبات, 2 توننا بال, 3 توننا كونفەت, باسقا دا كوپتەگەن ونىمدەر ساتىلىپتى.

ەرەكشە كەيىپتەگى ەلوردا

بيىلعى تويدىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى – ناۋرىز مەرەكەسى استانانىڭ 15 جىلدىعىمەن تۇسپا-تۇس كەلىپ وتىر. مەرەكە كۇللى قاۋىم بولىپ ىجداھاتتى ازرلەنۋىنىڭ ءبىر سىرى وسىندا جاتىر. بيىل ەلوردانىڭ كوشەلەرى مەن داڭعىلدارىنىڭ ءوزى مەيرامعا ساي ەرتە قامدانىپ, ەرەكشە بەزەندىرىلگەنىن بايقاعان بولارسىز؟! ساياباقتار مەن الاڭداردىڭ وزىنە ءتۇرلى ناقىشتاعى مۇسىندەر مەن كومپوزيتسيالار ورناتىلدى.

تويدىڭ شىرايىن اشقان بەزەندىرۋلەرگە از كۇش جۇمسالماعان. تەك ىرى كوشەلەردىڭ بويىنا 1250 جالاۋشا, 200-دەن استام كوك تۋ جەلبىرەدى. ادام اياعى ۇزىلمەيتىن جەرلەرگە 60 بيلبورد, 50 شاقتى شاعىن ارحيتەكتۋرالىق كومپوزيتسيالار, باسقا دا كوپتەگەن كوركەم مۇسىندەر ورنالاستىرىلعان.

بيىل استانانى ارلەۋمەن «ادۆارت» كومپانياسى اينالىسقان ەكەن. ولار كوشەلەرگە ىلىنگەن جالاۋشالاردىڭ وزىنە 20 مىڭ شارشى مەتر ماتا كەتكەنىن العا تارتادى.

ءيا, ەلورداداعى ناۋرىز تويى بيىل قاي جاعىنان دا ەرەكشە وتكەنىن اتاپ ءوتۋ قاجەت. بۇرىنعىداي ەمەس, قازىرگى كۇنى ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىنە دەگەن كوزقاراس وزگەردى. ۇلتتىق مەيرامىمىز وزىنىڭ ناعىز ۇلتتىق سيپاتىنا ەنە باستاعانى قۋانتادى.

جۇرتشىلىق بۇگىندە ناۋرىزدى ناۋقاندىق مەرەكە دەپ ەمەس, جالپىحالىقتىق مەيرام, قازاقتىڭ جاڭا جىلى, جىل باستاۋى دەپ قابىلدايدى. وسىناۋ ۇلىق مەيرامعا وراي حالىقتىڭ بەس كۇن دەمالۋىنىڭ ءوزى ناۋرىزدىڭ قازاق ەلى ءۇشىن ورنى بولەك, ەرەكشە مەيرام ەكەندىگىن اڭعارتسا كەرەك.

قىمبات نۇرعالي

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button