جارناما – بۇگىنگى زامان تالابىنا ساي دامىپ كەلە جاتقان تابىس كوزى. قازاققا «ءيتىڭ جامان» دەگەن ءسوز دە اۋىر تيەتىنى بەلگىلى. ونىڭ قاسىندا كاسىپكەرلەر مەن كاسىپورىندار وزدەرى وندىرەتىن ونىمدەردىڭ جالپاق جۇرتقا جاريا بولۋى ءۇشىن اقشاسىن اياپ قالمايتىنى انىق. ايانبايمىز دەگەندەر الاڭعاسارلىققا سالىنىپ كوشەلەر مەن تاعى باسقا كوپتەگەن قوعامدىق ورىنداردا ىلىنەتىن جارنامالاردىڭ تىلدىك ماعىناسىنا ۇڭىلمەيتىنى جاسىرىن ەمەس. ورىس تىلىنەن وراشولاقتاۋ اۋدارىلىپ, قازاق تىلىنە ەش قيىسپايتىن قىڭىر-قيسىق سوزدەر كوزگە شىققان سۇيەلدەي كورىنەدى. ەكى جاستاعى ساقاۋ ءسابيدىڭ تىلىندەي بىلدىر-باتپاق بىردەڭەنى كوزىڭ شالعاندا كىرەرگە تەسىك, ەنىپ كەتەرگە ەسىك تاپپاي ەسىڭ شىعادى. وسىنداي ساۋاتسىزدىق پەن سالعىرتتىققا قارسى كۇرەس ءتىل جاناشىرلارىن ەلەڭ ەتكىزەرى راس.
سەيسەنبى كۇنى تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باستاماسىمەن قازاقستان حالقى تىلدەرىنىڭ XVI فەستيۆالى اياسىندا «دۋمان» قوناقۇيى كەشەنىندە «ۇزدىك جارناما» اتتى بايقاۋ ءوتتى. بايقاۋدا استانا قالاسىندا جارناما سالاسى بويىنشا حالىققا قىزمەت كورسەتەتىن جەكە تۇلعالار مەن جارناما اگەنتتىكتەرى باعىن سىنادى. اتالعان شارا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىس اياسىن كەڭەيتۋگە, جارنامالاردىڭ دۇرىس جازىلۋىن قاداعالاۋعا اتسالىسۋ, قازاق تىلىندە ساۋاتتى, جاڭاشىل, كوركەم بەزەندىرىلگەن ىشكى جانە سىرتقى جارنامالارعا قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلىپ وتىر. الدىن الا نوبايلىق نۇسقالارى ۇسىنىلعان جارنامالاردىڭ قازاق جانە ورىس تىلدەرىندەگى نۇسقالارىن قاتىسۋشىلار 3-5 مينۋت كولەمىندە سلايد ارقىلى ادىلقازىلارعا تانىستىردى.
بايقاۋعا ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ قازاق ءتىل ءبىلىمى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قارلىعاش قۇرمانعاليقىزى, استانا قالاسى ساۋلەت جانە قالا قۇرىلىسى باسقارماسى سىرتقى جارناما ءبولىمنىڭ باستىعى راۋان قۇرالبايقىزى جانە اتالمىش باسقارمانىڭ ساۋلەتتىك باقىلاۋ ءبولىمى باسشىسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشىسى سەرىك قايىربەكۇلى تورەلىك ايتتى. قازىلار سايىستا سىنالعان جۇمىستاردىڭ تاقىرىپ وزەكتىلىگىنە, جارناما ءماتىنىنىڭ ءمانى مەن ماعىناسىنا, بەزەندىرۋدەگى ديزاينەرلىك شەبەرلىككە باعاسىن بەردى.
تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باس مامانى تالعات ەرماعانبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا, بيىل ەكىنشى مارتە وتكىزىلىپ جاتقان جارىسقا ىنتا بىلدىرگەندەر سانى وتكەن جىلداعىدان كوپ ەمەس.
«بيىلعى بايقاۋعا 18 جارناما اگەنتتىگى ءوتىنىش ءبىلدىردى. ولاردىڭ ىشىندەگى ءۇشىنشى اگەنتتىكتىڭ جارنامالارى بايقاۋ شارتىنا تولماعاندىقتان شىعىپ قالدى. قاتىسقانداردىڭ جارتىسىنا جۋىعى – 5-6 جىل كولەمىندە استانا قالاسىنان باسقا شەت ايماقتارعا تانىلعان جارناما اگەنتتىكتەرى. ءبىز بۇل بايقاۋدان باسقا 50 جارناما اگەنتتىگىمەن تىعىز بايلانىستا جۇمىس ىستەيمىز. ولاردىڭ ىشكى نەمەسە سىرتقى جارنامالارى جاريا ەتىلمەستەن بۇرىن ءبىزدىڭ تالقىلاۋىمىزدان وتەدى. جارنامانىڭ تۋرا ماعىناداعى اۋدارماسىن, تىلدىك قولدانىسىن قاداعالايمىز» دەيدى تالعات ەرماعانبەتوۆ.
قازاقستان حالقى تىلدەرىنىڭ XVI فەستيۆالى اياسىنداعى «ۇزدىك جارناما» سايىسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قازىلار القاسىنىڭ شەشىمىمەن 1-ورىنعا لايىق «كەنجەاحمەتوۆ بوز» اگەنتتىگىنە نوۋتبۋك, 2-ورىن يەلەنگەن «نارۋجكا kz» اگەنتتىگىنە تەلەديدار, 3-ورىن العان «التىن ورنەك» اگەنتتىگىنە كوپ فۋنكتسيونالدى اپپارات تابىس ەتىلدى. باسقا دا بەلسەنە قاتىسقان جارناما اگەنتتىكتەرى باعالى سىيلىقتارمەن جانە ماقتاۋ قاعازدارىمەن ماراپاتتالدى.
«بەرەشەگىم كەتسە دە, ايتاشاعىم كەتپەسىن» دەمەكشى, «ۇزدىك جارناما» بايقاۋىندا وزدەرى ۇسىنعان جارنامالاردى ەكى تىلدە بىردەي جۇرتشىلىققا تانىستىرۋ بارىسىندا كەيبىر جارناما اگەنتتىكتەرىنىڭ وكىلدەرى ورىس تىلىندە يران-باقتىڭ بۇلبۇلىنداي سايراعانمەن, قازاق تىلىنە كەلگەندە قاتتى قينالىسىن سەزدىرىپ, كوپتىڭ كوڭىلىنە كىربىڭ ءتۇسىردى. وسى جونىندە سايىستا «كىنالى» بولعان جارناما اگەنتتىكتەرىنىڭ وكىلدەرىمەن تىلدەسكەنىمىزدە, «ءبىز حالىققا رەسمي تىلدە قىزمەت كورسەتىپ جاتىرمىز, كەلەشەكتە قازاقشا قينالمايتىن بولامىز» دەپ ءازىل-شىنى ارالاس اقتالعانداي بولدى. ءتىل مەرەكەسىنىڭ قارساڭىندا وسىنداي ولقىلىقتاردىڭ كەزدەسەتىنى جامان-اق.
قۋات قيىقباي
