كەشە تاۋەلسىزدىك سارايىندا ءVىى استانا ەكونوميكالىق فورۋمى اشىلدى. ءۇش كۇن قاتارىنان وتەتىن جاھاندىق جيىنعا الەمنىڭ 100-دەن اسا ەلىنەن 10 مىڭنان ارتىق دەلەگات قاتىستى. قازاق ەلىنىڭ استاناسىندا وسىمەن جەتىنشى رەت وتكىزىلىپ وتىرعان فورۋمدا كۇللى الەمدى تولعاندىرىپ وتىرعان قارجىلىق جۇيەدەگى جاھاندىق قاۋىپ-قاتەر, دۇنيەجۇزىنىڭ ەكونوميكالىق ءوسىمى مەن ونىڭ كەلەشەگى, ينفراقۇرىلىم مەن يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ بۇگىنگى جەتىستىگى, جاھاندانۋ جانە ينتەگراتسيالىق اسپەكتىلەر, ساۋدانى دامىتۋ جانە باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى ارتتىرۋ, جاسىل ەكونوميكا, ەنەرگوەكونوميكالىق كليماتتىڭ نەگىزگى پەرسپەكتيۆالارى توڭىرەگىندەگى ماسەلەلەر تالقىلاندى.
ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىق – باستى مىندەت
ءVىى استانا ەكونوميكالىق فورۋم اياسىندا 70-تەن اسا شارا ۇيىمداستىرىلعان. سونىڭ ەڭ باستىسى – «استانا ينۆەست – 2014» حالىقارالىق ينۆەستيتسيالىق فورۋمى. وسىمەن بەسىنشى رەت وتكىزىلگەن جيىن بۇگىندە حالىقارالىق ىسكەرلىك ىنتىماقتاستىقتى دامىتاتىن ءىرى بيزنەس الاڭىنا اينالىپ وتىر. بۇل ءىرى شاراعا پرەمەر-مينيستر كارىم ءماسىموۆ جانە استانا قالاسىنىڭ اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ قاتىستى.
جينالعان قاۋىمدى ءىرى شارانىڭ اشىلۋىمەن قۇتتىقتاعان ۇكىمەت باسشىسى ەلىمىزدىڭ دامۋ باعدارىن ەلباسى «قازاقستان – 2050» ستراتەگياسىندا ايقىن كورسەتكەنىن اتاپ ءوتىپ, بۇل قۇجات حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسى ارتتىرۋعا, جاڭا جەتىستىكتەرگە جەتۋگە, قازاقستاندى الەمدەگى ەكونوميكاسى قارقىندى دامىعان الدىڭعى قاتارلى مەملەكەتكە اينالدىرۋعا باعىتتالىپ وتىرعانىن جەتكىزدى. پرەمەر-ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا, العا قويعان ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن الدىمەن ەلدىڭ ەكونوميكاسىن العا سۇيرەيتىن جاڭا جوبالارعا قول جەتكىزىپ, ينۆەستيتسيالاردى كوپتەپ تارتۋ قاجەت. بۇل جاعىنان قازاقستاننىڭ قادامى وسال ەمەس. اتاپ ايتقاندا, سوڭعى بەس جىلدىڭ ىشىندە ەل ەكونوميكاسىنا 160 ملرد دوللار ينۆەستيتسيا قۇيىلعان. بۇعان ينۆەستورلارعا جاسالعان قولايلى ورتا سەپتىگىن تيگىزىپ وتىر. «ەلىمىزدە ينۆەستيتسيالىق تارتىمدى ورتا قالىپتاستىرۋداعى قادامدارىن دۇنيەجۇزىلىك بانك تە وڭ باعالاپ وتىر. ءبىز الەم بويىنشا باسەكەگە قابىلەتتىلىك جانە ينۆەستيتسيانى قورعاۋ رەيتينگتەرىندە جاقسى كورسەتكىشگە قول جەتكىزدىك. بۇل سالاداعى جۇمىستارىمىز استە تولاستاماق ەمەس. جاقىندا ينۆەستيتسيا تارتۋ بويىنشا تاعى ءبىر كەشەندى باعدارلاما ازىرلەدىك. زاڭ جوباسى جاقىندا پارلامەنت قاراۋىنا جىبەرىلەتىن بولادى» دەدى پرەمەر-مينيستر. وسى قۇجات ينۆەستورلارعا قولايلى ورتا قالىپتاستىرۋ, بيزنەستى دامىتۋعا قولبايلاۋ بولاتىن كەدەرگىلەردى جويۋ, سالىق تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرىن شەشۋگە باعىتتالعان ءارى زاڭ جوباسى ەلىمىزگە شەتەلدىك جۇمىس كۇشىن تارتۋدى دا جەڭىلدەتپەك.
دامۋدىڭ داڭعىل جولىندا
ال فورۋمدا سويلەگەن ەلوردا اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ بۇل شارا الەم ەلدەرىنىڭ سان سالاداعى ماڭدايالدى ماماندارىنىڭ باسىن قوساتىن امبەباپ جيىن ەكەندىگىن ايتا كەلە, ديالوگ الاڭىندا وزىق ويلار مەن جاسامپاز جوبالار ۇسىنىلىپ, ينۆەستيتسيا سالاسىنداعى ءتۇيىندى ماسەلەلەر تارقاتىلاتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.
بۇدان كەيىن قالا اكىمى ەلوردانىڭ بۇگىنگى جەتىستىكتەرىنە توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا, ەلباسىنىڭ ايرىقشا كوڭىل ءبولۋىنىڭ ارقاسىندا استاناعا ينۆەستيتسيا تارتۋ ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتەگى باسىمدىققا اينالىپ وتىر. سونىڭ ناتيجەسىندە قىسقا مەرزىم ىشىندە ەلوردا دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا ءتۇسىپ, ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتە الاتىن دەڭگەيگە جەتتى. «وسى ۋاقىت ارالىعىندا قالا حالقى شامامەن 3 ەسەگە, ىشكى جالپى ءونىمى 54 ەسەگە ارتتى. ال استانانىڭ ءجىو-دەگى ۇلەسى 6 ەسەگە, ينۆەستيتسيا 28 ەسەگە ۇلعايدى. 16 جىلدىڭ ىشىندە استاناعا 4 ترلن 780 ملن تەڭگە قۇيىلدى» دەدى اكىم.
قالادا قۇرىلىس سالاسى دا قارقىندى جۇرگىزىلىپ كەلەدى. استانا ەلورداعا اينالعالى مۇندا 12 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالىندى. ونىڭ شامامەن 6 ملن شارشى مەترى سوڭعى ءتورت جىل ىشىندە بوي كوتەرگەن. شاھارعا سالىنعان ينۆەستيتسيانىڭ ارقاسىندا ەلوردالىق يندۋستريالدىق دامۋ دەڭگەيى دە جاقسى ساقتالىپ وتىر. «الەمدىك دەڭگەيدەگى تانىمال ءوندىرىس وشاقتارىنىڭ ەلوردامىزدا جۇمىس ىستەۋى – ءبىز ءۇشىن وتە ماڭىزدى. ولاردىڭ ىشىندە لوكوموتيۆتەر شىعاراتىن «دجەنەرال ەلەكتريك», «تالگو» جولاۋشى ۆاگوندارى زاۋىتى, «الستوم» ەلەكتروۆوزدارى, «ەۆروكوپتەر» تىكۇشاقتارى وندىرىستەرىنىڭ تەك بىلتىرعى ءونىمى 500 ملرد اقش دوللارىن قۇرادى» دەدى يمانعالي نۇرعاليۇلى.
ەلىمىزدەگى ينۆەستيتسيالىق ساياساتتىڭ بەلسەندىلىگى ارقاسىندا سوڭعى ءتورت جىلدىڭ ىشىندە ەلوردادا قولعا الىنعان جوبالارداعى جەكەمەنشىك ينۆەستيتسيانىڭ ۇلەسى ءۇش ەسەگە ۇلعايعانىن اتاپ وتكەن قالا اكىمى بۇگىنگى فورۋم اياسىندا جالپى سوماسى 500 ملن دوللاردى قۇرايتىن 11 مەموراندۋمعا قول قويۋ جوسپارلانىپ وتىرعانىن جەتكىزدى.
ەلوردادا ينۆەستورلاردىڭ جۇمىس ىستەۋىنە قانداي قولايلى ورتا قالىپتاسىپ وتىرعانىنا جەكە توقتالعان يمانعالي نۇرعاليۇلى ەلىمىزدىڭ «ينۆەستيتسيا تۋرالى» زاڭى بويىنشا ينۆەستيتسيالىق ستراتەگيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا كەدەن باجدارى سالىنبايتىنىن, سالىق جەڭىلدىگى قاراستىرىلاتىنىن, تاريفتىك رەتتەۋ شارالارى قولدانىلمايتىنىن ايتتى. سونداي-اق, اكىمنىڭ ايتۋىنشا, كاسىپكەرلەر كەدەندىك وداق اۋقىمىنداعى نارىقتا باج سالىعىنسىز جۇمىس ىستەي الادى.
جيىن قاتىسۋشىلارىنا «استانا – جاڭا قالا» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعى تۋرالى دا تۇسىندىرە كەتكەن استانا قالاسىنىڭ اكىمى 1 مىڭ گا اۋماقتى الىپ جاتقان يندۋستريالىق پاركتە دە جەرگە, مۇلىككە سالىق سالىنبايتىنىن, اكىمشىلىك رۇقساتتامالاردى الۋ ۋاقىتى قىسقارتىلعانىن, مۇندا دا ەركىن كەدەندىك رەجيم قالىپتاسقانىن اتاپ ءوتتى.
مەملەكەتتىك ينۆەستيتسيالىق ساياساتتىڭ باستى ماقساتى – ناقتى بيزنەس-باستامالاردى قولداۋ, ىسكەرلىك احۋالدى ودان ءارى جاقسارتۋ, مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىكتىك ارىپتەستىكتى كەڭەيتۋ ەكەندىگى بەلگىلى. وسى ورايدا قالا اكىمى بيزنەس سالاسىنا قاتىستى ىنتىماقتاستىققا دايىن ەكەندىكتەرىن, بىرلەسە جۇمىس ىستەۋ ينۆەستورلارعا دا, قالا ءۇشىن دە ءتيىمدى بولاتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.
دايىنداعان قىمبات توقتامۇرات
