كەز كەلگەن قالادا, اسىرەسە, ەلوردادا قوعامدىق كولىك ماسەلەسى ەرەكشە ماڭىزدى. تۇرعىنداردىڭ كۇندەلىكتى كوڭىل-كۇيى دە, ءتىپتى, تۇتاستاي استانانىڭ ءيميدجى دە ولاردىڭ قىزمەتىنە تىكەلەي بايلانىستى. حالقىنىڭ سانى 800 مىڭنان اسقان استانادا 700 مىڭعا جۋىق تۇرعىن قوعامدىق كولىكپەن جۇرەدى. ياعني, قوعامدىق كولىك قىزمەتىن پايدالاناتىن ادامدار تۇرعىنداردىڭ شامامەن 80 پايىزىن قۇرايدى. قالا اكىمدىگى 2016 جىلى قوعامدىق كولىكپەن جۇرەتىندەردىڭ سانى 970 مىڭعا جەتەتىنىن ايتادى.
قازىر استانادا ءتۇرلى باعىتتار بويىنشا جولاۋشىلار تاسىمالداۋمەن 8 كولىك كومپانياسى اينالىسادى. ولاردىڭ بىرەۋى – كوممۋنالدىق اۆتوپارك, جەتەۋى جەكەمەنشىك بولىپ تابىلادى. بۇل اۆتوپاركتەردە 890 اۆتوبۋس تىركەلگەن. ولاردىڭ 734-ءى كۇن سايىن جولاۋشىلار تاسىمالداۋعا شىعىپ, 50 باعىت بويىنشا قاتىنايدى. دەگەنمەن, بۇل قوعامدىق كولىك قالانىڭ بارعان سايىن ءوسىپ وتىرعان سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرا المايدى. قازىردىڭ وزىندە قالاعا 300-دەن اسا اۆتوبۋس جەتپەي وتىر.
اتالمىش ماسەلەنى شەشۋگە قالا اكىمدىگى مىقتاپ كىرىستى. بيىل استانا قالاسىنا گازبەن جۇرەتىن «IVECO» ماركالى 350 جاڭا اۆتوبۋس ساتىپ الىنباق. ال, توزىعى جەتكەن اۆتوبۋستار تولىقتاي قولدانىستان شىعارىلادى.
كەلىسىمگە سايكەس فرانتسيا كومپانياسى 1 تامىزعا دەيىن استانا قالاسىنا 200 جاڭا اۆتوبۋس جەتكىزەدى. قالعان 150 اۆتوبۋس اعىمداعى جىلدىڭ ءبىرىنشى قازانىنا دەيىن اكەلىنەدى. بۇل ينۆەستيتسيالىق جوباعا جۇمسالاتىن قارجىنى «استانا لرت» جشس «CAFAS» كومپانياسىنىڭ ساقتاندىرۋ كەپىلدىگىمەن گەرمانيانىڭ «CommerzBank» بانكىنەن ءتيىستى نەسيەگە الدى. جوبانىڭ جالپى كولەمى – 91 ميلليون ەۋرو.
ساتىپ الىنعان جاڭا اۆتوبۋستار شىلدە ايىندا ىسكە قوسىلاتىن كوممۋنالدىق اۆتوبۋس پاركىنىڭ قاراماعىنا بەرىلەدى. قازىرگى ۋاقىتتا 8,48 گەكتار جەر تەلىمىندە وسى بولاشاق اۆتوبۋس پاركىنىڭ قۇرىلىسى قىزۋ جۇرگىزىلىپ جاتىر.
تابيعي گازبەن جۇرەتىن بۇل اۆتوبۋستاردا بارلىق جاعداي جاسالعان. ولاردىڭ ەدەندەرى تومەن, پاندۋستار ورناتىلعان. بۇل مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتاردىڭ قاتىناۋىنا دا وتە قولايلى. سونىمەن قاتار, جاڭا اۆتوبۋستاردىڭ ىشىندە مۇگەدەك اربالارى ورنالاستىرىلاتىن ورىندار بار. مۇنداي قولايلى اۆتوبۋستار فرانتسيا قالالارىندا كوپتەپ قولدانىلادى ەكەن. اكەلىنەتىن اۆتوبۋستاردىڭ 270-ءىنىڭ ۇزىندىعى 12 مەتر بولسا, 80-ءىنىڭ ۇزىندىعى 18 مەترگە تەڭ. بۇل كولىكتەر ەلوردا قاتىناسى ءۇشىن وتە ءتيىمدى بولماق.
جاڭا اۆتوبۋستاردا قىزمەت ساپاسىنا قويىلاتىن تالاپ تا كۇشەيەدى. ەندى جۇرگىزۋشىلەر بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ورتالىعىندا وقىپ, كوندۋكتورلاردىڭ ورنىن ەلەكتروندى اپپاراتتار الماستىرادى.
سونىمەن قاتار, قالا ىشىندەگى قاشىق باعىتتارعا جولاۋشىلاردى جەدەل ءارى قولايلى كولىكتەرمەن تاسىمالداۋ ءۇشىن بالاما قوعامدىق كولىك جۇيەسىن ەنگىزۋ تۇرعىندار ءۇشىن ماڭىزدى. قالادا 271 مىڭ كولىك قۇرالى تىركەلگەن بولسا, باسقا وڭىرلەردەن جانە قالا ماڭايىنداعى ەلدى مەكەندەردەن 100 مىڭنان استام كولىك قاتىنايدى. وسىنىڭ سالدارىنان كوشەلەردە كولىك كەپتەلىسى ورىن الادى. تاڭەرتەڭگى ءارى كەشكى ۋاقىتتا اۆتوبۋستار كەشىگىپ جاتادى. مۇنداي جاعدايلار بولماس ءۇشىن BRT (Bus Rapid Tranzit) – قالا كوشەلەرىندەگى ارناۋلى جولاقتار ارقىلى جۇرەتىن جەدەل اۆتوبۋستار قاتىناسى جۇيەسىن قولدانىسقا ەنگىزۋ كوزدەلىپ وتىر. بۇل جوبا ءۇش كەزەڭنەن تۇرادى. ءبىرىنشى كەزەڭ قۇرىلىسى جاقىندا باستالادى (ۇزىندىعى 22,4 شاقىرىم 26 بەكەتتەن, جىلجىمالى قۇرام 27 بىرلىكتەن تۇرادى). ءبىرىنشى كەزەڭدى 2016 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا پايدالانۋعا بەرۋ كوزدەلىنىپ وتىر. ال, جەدەل جۇرەتىن اۆتوبۋستار جەلىسىنىڭ ەكىنشى جانە ءۇشىنشى كەزەڭدەرى تيىسىنشە 2015 جانە 2017 جىلدارى پايدالانۋعا بەرىلمەك. وسى جوبانىڭ جۇزەگە اسىرىلعان كەزدە تۇرعىندار قالادا جەكەمەنشىك ماشينامەن جۇرگەننەن گورى قوعامدىق كولىككە وتىرۋدىڭ اناعۇرلىم ءتيىمدى ەكەنىن تۇسىنەدى.
حالىق سانى ارتىپ, جەڭىل كولىكتەر كوبەيگەن سايىن استانا كوشەلەرى دە تارلىق ەتۋدە. بۇل ماسەلەنى شەشۋدە اينالما جولدار سالىنىپ, كوشە قيىلىستارى كەڭەيتىلىپ جاتىر. ال جىلدامدىقتى اسىرىپ, قوعامدىق ءتارتىپتى بۇزعان جۇرگىزۋشىلەرمەن قاتاڭ كۇرەس جۇرگىزىلەدى.
ەركەجان ساتىمبەك
