استانا قالاسىندا اقىلى اۆتوتۇراققا قاتىستى ارىز-شاعىم از ەمەس-ءتى. اسىرەسە العاشقى 30 مينۋتتا اقىسىن ءتولەۋگە ۇلگەرە المايتىن جۇرگىزۋشىلەرگە اينالا بەرە ايىپپۇل كەلىپ, زىعىردانىن شىعاراتىن. كوبى مۇنى ادىلەتسىزدىك دەپ قانشاما رەت قالا اكىمدىگىنە جۇگىندى.
اقى تولەۋ جەڭىلدەدى
راسىندا دا, كولىگىڭدى اۆتوتۇراققا قويعان بويدا قانشا ۋاقىتتا اقى تولەرىڭدى بىلمەي دال بولاسىڭ. ويتكەنى كەلگەن جەردەگى شارۋاڭنىڭ قالاي بىتەتىنىن الدىن الا بىلمەيسىڭ عوي. دەگەنمەن ەشتەن كەش جاقسى دەگەندەي, «استانا اۆتوتۇراعى كەڭىستىگى» جشس باسشىلىعى ەندى اۆتوتۇراق اقىسىن سول كۇنگى ساعات تۇنگى 23:59-عا دەيىن تولەۋگە رۇقسات بەرىپتى.
– بۇعان مەن قاتتى قۋاندىم, ويتكەنى العاشقى وتىز مينۋتتا تولەۋگە ۇلگەرە الماي, بىرنەشە رەت ايىپپۇل تولەگەنمىن. ەندى بۇل شەشىم دۇرىس بولدى. ەلوردانىڭ كولىك جانە جول-كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ باسقارماسى وسى جاڭا مۇمكىندىك تۋرالى جان-جاقتى تۇسىنىك بەرىپ, ۇيالى تەلەفونداردا «پاركوۆكي استانى» ءموبيلدى قوسىمشاسىن دا اشىپ قويىپتى. سول ارقىلى نەمەسە astanapark.kz سايتىنا كىرىپ, اۆتوتۇراقتىڭ اقىسىن كۇنى بويى تولەۋگە بولاتىنىن دا ەسكەرتەدى. تەك اقى تولەۋ كەزىندە كولىگىڭىزدى قويعان اۆتوتۇراق ايماعىنىڭ جانە كولىگىڭىزدىڭ مەملەكەتتىك ءنومىرىن, سوسىن اۆتوتۇراققا قويۋ مەرزىمى ۇزاقتىعىن كورسەتسەڭىز بولدى, – دەيدى جۇرگىزۋشى مۇراتبەك ءالىموۆ.
شەشىمىن كۇتكەن ماسەلە دە جەتەرلىك
جاسىراتىنى جوق, ەلوردادا اقىلى اۆتوتۇراق تاقىرىبى تۇرعىندار مەن كاسىپكەرلەر, بيزنەس ورتالىعى يەلەرى اراسىندا ۇلكەن داۋ-داماي, تالاس تارتىس تۋعىزىپ كەلدى. قازىر دە بۇل ماسەلە ءالى ناقتى شەشىمىن تابا قويعان جوق.
ءىرى مەگاپوليستەردە كولىك سانى كوپ بولاتىنى تۇسىنىكتى. ايالداعان كەزدە ولاردى سەنىمدى قاڭتارىپ قوياتىن ورىن كەرەك. مىنە, سول ءۇشىن ۇلكەن قالالاردا اقىلى اۆتوتۇراق قىزمەتىن ەنگىزۋ – الەمدىك تاجىريبەدە بار ءۇردىس. ماسەلەن, ەكى ميلليوننان اسا حالقى بار ءبىر عانا الماتى قالاسىندا وسى نەگىزدە قازىر وڭ تاجىريبە قالىپتاسىپ كەلەدى. الداعى جىلدارعا قاراعاندا مۇندا كولىكتى اۆتوتۇراقتارعا قويۋ مەن وعان اقى تولەۋ ەش قيىندىق تۋعىزبايدى. جۇرگىزۋشىلەر بەلگىلەنگەن تارتىپكە مويىنۇسىنعاندىقتان, كەز كەلگەن جەردەن ماشينالارىن قوياتىن ورىن دا تابىلىپ, اقى تولەۋگە قاتىستى ايىپپۇل نەكەن-ساياق كەلەتىن بولعان.
ال ەلىمىزدىڭ باس قالاسىندا اقىلى اۆتوتۇراققا قاتىستى نارازىلىق پەن تۇسىنبەۋشىلىك ءالى كۇنگە دەيىن جالعاسىپ كەلەدى. «Qaz Property» باسقارۋشى جانە سەرۆيس كومپانياسى قاۋىمداستىعىنىڭ باسشىسى قايرات كوكەنەۆ: «و باستا استانادا اقىلى اۆتوتۇراقتاردى, جول ترافيگىن ەسكەرمەستەن, اقىلداسىپ, كەلىسىپ جوسپارلاماي, تەك بىرەۋلەر قالتاسىنىڭ قامىن كوبىرەك ويلاپ شەشە سالعانداي اسەر قالدىرادى. ءبىز مۇنى بۇعان دەيىن دە تالاي ايتتىق. كاسىپكەرلەر قۇقىعىن قورعاۋ كەڭەسىنىڭ كەزەكتى وتىرىسىندا دا, كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ القالى ماجىلىسىندە دە كوتەردىك. ناقتى ناتيجە شىقپادى.
قالادا بيزنەس ورتالىقتارى مەن ساۋدا ۇيلەرىنىڭ جانىنداعى اۆتوتۇراق ورىندارىن ولاردىڭ قوجايىندارى تولىعىمەن مەنشىگىنە اينالدىرىپ العان. ءارى ول جەرلەردى شلاگباۋمدارمەن جاۋىپ, كوممەرتسيالىق ماقساتتا پايدالانىپ وتىر. كەي جاعدايدا كورشى ۇيلەردىڭ تۇرعىندارى كولىگىن قوياتىن ورىن تابا الماي, جول بويىنا قاڭتارىپ كەتىپ جاتادى» دەيدى ول.
مۇنى «استانا اۆتوتۇراعى كەڭىستىگى» جشس ديرەكتورى شىڭعىس دوسىباەۆ تا مويىنداپ وتىر.
– ءبىز «نۇرلى جول» جەلەكجولىنىڭ اۋماعىندا وسى توڭىرەكتەگى كەلەڭسىزدىكپەن ءالى كۇرەسىپ كەلەمىز. مەملەكەتتىڭ جەرىنە بىرەۋلەر ساعاتىنا 150 تەڭگەدەن بىرىڭعاي اقى تولەۋدى تالاپ ەتىپ, اينالا شلاگباۋمدار قويىپ تاستاعان. ەكىنشى ءبىر بيزنەس ورتالىعى العان اقشاسىنا تۇبىرتەك بەرمەي, باعانى كوتەرىپ وتىر. ءبىز ولارعا «شلاگباۋمداردى اشىپ تاستاڭدار, ءار ساعاتى 100 تەڭگەدەن اسپاسىن, اقىلى اۆتوتۇراق بارىنە بىردەي بولسىن» دەپ تالاي رەت ۇسىنىس جاسادىق. ولار دا ءوز ءۋاجىن ايتىپ, قالالىق اكىمدىككە شاعىمدانۋدان تىنار ەمەس. مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك سەرىكتەستىك جوباسى اياسىندا جۇمىس جۇرگىزىلگەنىمەن, جەر ۋچاسكەسىنىڭ نورماتيۆتىك ماسەلەلەرى قالالىق اكىمدىكتىڭ قۇزىرىندا ەكەنى بەلگىلى. وسى نەگىزدە تۇسكەن پايدانىڭ توقسان پايىزى ولارعا تيەسىلى بولىپ كەلەدى. سوندىقتان بىزگە كوبىنە ءوزارا كەلىسىم جاعدايىندا تۇسىنىستىكپەن جۇمىس ىستەۋگە تۋرا كەلەدى, – دەيدى ول.
ال بيزنەس وكىلى ءالىمجان جايلاۋوۆ بۇل تۇرعىدا و باستا اقىلى اۆتوتۇراقتارعا جەتكىلىكتى جەر الىپ العان ءىرى كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنىڭ ايى وڭىنان تۋىپ تۇرعانىن ايتادى. قازىر ۇلكەن-ۇلكەن بيزنەس ورتالىقتارىن جالعا الۋشىلار مەن شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك يەلەرى كەلۋشىلەرىنە (كليەنتتەرىنە) كولىك قوياتىن جەر تابا الماي داعدارىپ وتىر. ونى ايتاسىز, كەز كەلگەن مينيسترلىك پەن سول جاعالاۋداعى مەكەمە كاسىپورىندارىن قاراڭىز, تەك جەكەلەگەن 60-70 قىزمەتكەرىنە عانا كولىك قوياتىن ورىن تاۋىپ بەرە الادى. قالعان ادامدار جۇمىسقا كەلگەن سوڭ كولىگىن قوياتىن ورىن ىزدەپ ساندالىپ جۇرگەنى. ايتا بەرسە, بۇل توڭىرەكتە ماسەلە كوپ.
ماقسات پايدا تابۋ ما؟
بۇل جەردەگى ەڭ باستى ماسەلە قالادا جىل سايىن اۆتوكولىك سانىنىڭ شامادان تىس ءوسىپ وتىرعانىندا بولىپ تۇر. «استانا اۆتوتۇراعى كەڭىستىگى» جشس ديرەكتورى شىڭعىس دوسىباەۆتىڭ ايتۋىنشا, بۇگىنگى تاڭدا ەلوردادا 600 مىڭعا تارتا كولىك بار (رەسمي تىركەلگەنى – 420 مىڭ) كورىنەدى. سوندىقتان اسىرەسە بالالاردىڭ مەكتەپكە بارۋى مەن مەكتەپتەن قايتۋى كەزىندە مەكتەپتەر مەن مەكەمەلەردىڭ جانىندا كولىك قوياتىن ورىن بولماۋى قالىپتى جاعدايعا اينالدى.
– ءبىز وسى قيىنشىلىقتى ازايتۋ ماقساتىندا بوس ورىنداردى جابدىقتاپ, اقىلى اۆتوتۇراققا اينالدىرۋدامىز. بۇل جەردە ماقسات – اقشا تابۋ ەمەس, كوشەلەردەگى قوزعالىس قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ, اياق استىنان تۋىندايتىن كەدەرگىلەر مەن كەپتەلىستەردى ازايتۋ.
كەشكى ساعات سەگىزدەن كەيىن, سەنبى, جەكسەنبى, مەرەكە كۇندەرى ءبىزدىڭ اۆتوتۇراقتاردى كەز كەلگەن جۇرگىزۋشى تەگىن پايدالانا الادى. ونىڭ ۇستىنە اۋعان سوعىسىنا قاتىسقاندارعا, سوعىس ارداگەرلەرى مەن سەمەي پوليگونىنان زارداپ شەككەندەرگە, باسقا دا كەيبىر ساناتتاعى ازاماتتارعا جەڭىلدىك بار, – دەيدى ول.
– بۇقارانىڭ تالاپ-تىلەگى بىرتە-بىرتە ەسكەرىلىپ جاتىر. اقىلى اۆتوتۇراققا سول كۇننىڭ سوڭىنا دەيىن اقى تولەيتىندەي مۇمكىندىك جاساۋى وتە قۇپتارلىق. ەندى باعاسىن ساعاتىنا 50 تەڭگەگە دەيىن تومەندەتسە ءتىپتى جاقسى بولار ەدى, – دەيدى وتىز جىل جۇرگىزۋشىلىك تاجىريبەسى بار اسقار وتەپوۆ.
قالاداعى كولىك قويۋعا بولاتىن بوس جەرلەردى مەيلىنشە جابدىقتاپ, الداعى ۋاقىتتا اقىلى اۆتوتۇراقتار سانىن ەكى ەسە كوبەيتۋدى كوزدەپ وتىرعان مەكەمەنىڭ تابىسى كەلەسى جىلى بۇدان دا قوماقتى بولماق. پايدانىڭ كوزى نەعۇرلىم كوبىرەك كورىنگەن سايىن جۇرگىزۋشىلەرگە جەڭىلدىكتەر ويلاستىرا بەرسە, «استانا اۆتوتۇراعى كەڭىستىگىنىڭ» ءورىسى دە كەڭەيە بەرەرى ءسوزسىز.
باسشىنىڭ ايتۋىنشا, كولىك ورىندارىنىڭ اقىلى بولۋىنىڭ بىرنەشە جەتىستىگى بار ەكەن. بىرىنشىدەن, جۇرگىزۋشىلەر ءوزىنىڭ ۋاقىتىن دا, باسقانىڭ ۋاقىتىن دا ۇنەمدەۋگە ۇيرەنەدى. ەكىنشىدەن, اقىلى بولعان سوڭ كوشەلەرگە كەيدە بەيبەرەكەت قويىپ كەتەتىن كولىكتەر بولمايدى. شاھاردىڭ تازالىعى مەن ءتارتىبىن قامتاماسىز ەتۋگە دە ىقپالى مول كورىنەدى. سوسىن تۇسكەن قارجىعا جول بەلگىلەرى مەن جول تاڭبالارىن جاڭارتۋعا, باعدارشامدار مەن اۆتوبۋس ايالدامالارىن ۇستاپ تۇرۋعا كەڭىنەن مۇمكىندىك تۋادى ەكەن.
مىنە, وسىلاردى ەسكەرە كەلە, اقىلى اۆتوتۇراقتار جايى الداعى ۋاقىتتا بۇدان دا گورى جەتىلدىرىلە تۇسەدى دەگەن سەنىم مول.
