بۇگىندە ءوندىرىس ورىندارىنداعى ءولىم-ءجىتىم كوبەيىپ كەتكەن. مۇنىڭ باستى سەبەبى ونەركاسىپ ورىندارىندا قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرى ءالى كۇنگە دەيىن ساقتالماي كەلەدى. «وقىستان مەرت بولىپ اۋرۋحاناعا جەتكىزىلدى. بيىك ۇيدەن قۇلاپ كەتىپتى» دەگەن حابارلارعا حالىقتىڭ قۇلاعى ابدەن ۇيرەنىپ العان. سول ساتتە سەلت ەتكەنىمىز بولماسا, ارتىنشا ۇمىتىپ كەتىپ جاتامىز. شىندىعىنا كەلسەك, بۇل – ۇلكەن ماسەلە. ونىڭ ار جاعىندا ادامنىڭ ءومىرى تۇر. سوعان سايكەس, استانا قالاسى ەڭبەك ينسپەكتسياسى باسقارماسىنىڭ باستاماسىمەن ەڭبەك جاعدايىن جاقسارتۋ, قاۋىپسىزدىكتى ارتتىرۋ, جۇمىسشىلاردىڭ وندىرىستىك جاراقات الۋىنا جول بەرمەۋ ماسەلەسى تۋرالى دوڭگەلەك ۇستەل ءماجىلىسى ءوتتى.
حالىقارالىق ەڭبەك ۇيىمىنىڭ دەرەگىنە جۇگىنسەك, جىل سايىن الەمدە تەك ءوندىرىس ورىندارىنان 270 ميلليون ادام ءتۇرلى دەڭگەيدەگى جاراقاتتار الادى ەكەن. ال ونىڭ 160 ميلليونى ءبىرجولا مۇگەدەكتىككە دۋشار بولىپ قالاتىن كورىنەدى. بۇل جاعىمسىز جاعداي قازىر ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە بەلەڭ الىپ تۇر.
قر باقىلاۋ جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى تولەگەن وسپانقۇلوۆتىڭ مالىمەتى بويىنشا, بيىلعى جىلدىڭ باسىندا استانا قالاسىنداعى ءوندىرىس ورىندارىندا 104 وقىس وقيعا ورىن الىپ, 34 ادام قازا تاپقان. 83 ادام اۋىر جاراقاتتار العان. بىلتىرعى ساراپتاما بويىنشا, ءوندىرىس ورىندارىندا 143 وقىس وقيعا بولىپ, 147 ادام جاراقات العان ەكەن. سونىڭ سالدارىنان 20 ادام قايتىس بولسا, 80 جۇمىسشىنىڭ دەنساۋلىعىنا اۋىر زاقىم كەلگەن. «اسىرەسە, قۇرىلىس قارقىندى ءجۇرىپ جاتقان استانا, اقتوبە, قوستاناي, ماڭعىستاۋ قاراعاندى وبلىستارىنداعى ءوندىرىس ورىندارىندا ءولىم-ءجىتىم كوپ» دەيدى ءتولەگەن وسپانقۇلوۆ. سونىمەن قاتار, كاسىپورىندارداعى سانيتارلىق-گيگيەنالىق ەرەجەلەردىڭ دۇرىس ورىندالماۋىنان شۋ, دىرىل, تاعى باسقا زياندى زاتتاردىڭ اسەرىنەن پايدا بولعان 447 كاسىبي اۋرۋ وقيعاسى تىركەلگەن.
كوبىنەسە قۇرىلىس فيرمالارى مەن تاۋ-كەن سالاسىندا جۇمىس جاساۋشىلار اپاتقا ءجيى ۇشىرايدى ەكەن. ستاتيستيكاعا قاراساق, رەسپۋبليكا بويىنشا ءتىركەلگەن قايعىلى وقيعالاردىڭ 36 پايىزى تاۋ-كەن ءوندىرۋ ورىندارى مەن قۇرىلىس سەكتورلارىنىڭ ۇلەسىنە تيەدى ەكەن.
قازىرگى تاڭدا استانادا 10 406 قۇرىلىس كومپانياسى تىركەلگەن, سونىڭ 1438-ءى قىزۋ جۇمىس ىستەپ جاتىر. بىراق بۇلاردىڭ بارىندە ەڭبەك قاۋىپسىزدىگى ساقتالعان دەۋ قيىن. بۇل جەرلەردە 29,5 مىڭ ادام جۇمىس ىستەيدى. كومپانيالاردىڭ ەشقانداي دا ماماندىعى جوق ازاماتتاردىڭ جۇمىسقا قابىلدانۋى دا ماسەلەنى ۋشىقتىرىپ وتىر.
جالپى, وندىرىستە جاراقات الۋ جاعىنان اتى دارداي «BI Group» «سك بازيس», «Stmbol» كومپانيالارى الدىڭعى قاتاردا ەكەن. وسى كومپانيالاردىڭ قۇرىلىس الاڭدارىندا جاراقات الۋ كوپتەپ سانالادى.
جيىندا ەڭبەك ينسپەكتسياسى باسقارماسى باسشىسى ورىنباسارىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى قايرات ىسقاقوۆ ەلورداداعى ەڭبەكتى قورعاۋ ماسەلەسىنىڭ جاي-كۇيىنە توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا, جىل باسىنان بەرى ءوندىرىس ورىندارىنداعى جاراقاتتانۋ دەرەكتەرى بويىنشا مەملەكەتتىك ينسپەكتورلار 48 قىلمىستىق ءىس قوزعاعان ەكەن. ال, بيىل جۇمىسشىلاردىڭ ومىرىنە قاۋىپ ءتوندىرۋ دەرەگى بويىنشا 9 قۇرىلىس ۇيىمىنىڭ جۇمىسى توقتاتىلىپ, ءىس بويىنشا قۇجاتتار سوتقا جىبەرىلگەن. ماسەلەن, اعىمداعى جىلدىڭ باسىندا ەڭبەك زاڭدىلىقتارىن ساقتاۋ جونىندە 218 كاسىپورىن مەن ۇيىمدار تەكسەرىلگەن. سونىڭ ناتيجەسىندە 365 زاڭ بۇزۋشىلىق تىركەلگەن. لاۋازىمدى جانە زاڭدى 202 تۇلعا اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلىپ, 24,6 ملن تەڭگە كولەمىندە ايىپپۇل سالىنىپتى. جالپى جازاتايىم جاراقاتتانۋ وقيعاسىنىڭ ءاربىر ءۇشىنشىسى جۇمىس بەرۋشى كىناسىنەن بولادى ەكەن. سوندىقتان جۇمىسشىلاردىڭ ءومىرىن ساقتاۋ ءۇشىن ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىنە نەمقۇرايلى قاراعان جۇمىس بەرۋشىلەرگە قولدانىلاتىن جازالاردى قاتايتۋ, ايىپپۇل كولەمىن ۇلعايتۋ ماسەلەلەرى جيىندا ءسوز بولدى. سونداي-اق, ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن مامانداردىڭ بىلىكتىلىگىن كوتەرۋ, ولاردىڭ جۇمىسىن ۇيلەستىرۋ ماسەلەسى دە كەڭىنەن ايتىلدى.
ەركەجان ساتىمبەك
