سۇحبات

جەر كەزەگىنە تۇرعانداردىڭ سانى 100 مىڭعا جۋىقتادى

تولەۋعازى نۇركەنوۆ,  جەر قاتىناستارى باسقارماسىنىڭ باستىعى:

– تولەۋعازى قاماشۇلى, قازىر­گى­ كۇنى استانا قالاسىندا جەر تەلى­­مىن­ الۋ­ كە­زە­گىن­دە قانشا ادام­­ تۇر؟
– استانا ەلوردا بولعاندىقتان حال­قى­نىڭ­ سا­نى كۇرت كوبەيدى. بۇل­ جەر­ كە­زە­گى­نە دە ايتارلىقتاي ءاس­ەر­ ەت­تى. بۇگىندە جەكە تۇرعىن ءۇي قۇ­رى­لى­سىن­ سا­لۋ­عا جەر تەلىمىن ال­عى­سى كەلەتىندەردىڭ سانى قالا ءمۇم­كىن­دى­گى­نەن 6-7 ەسەگە ارتىپ كەتىپ وتىر. قازىرگى كۇنى كەزەكتە تۇرعانداردىڭ سانى 100 مىڭعا جۋىقتادى. سونىڭ 1767-ءسى – ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرى مەن وعان تەڭەستىرىلگەن ازاماتتار.

– جالپى سوڭعى رەت استانادا جەر تەلىمى قاشان بەرىلىپ ەدى؟
– جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن جۇرگىزۋ ماقساتىنداعى جەر تەلىم­دە­رى سوڭعى رەت 2007 جىلدىڭ ما­مىر­­ اي­ىن­دا بەرىلگەن. بارلىعى دا­­ زاڭ­عا سايكەس, ۇلى وتان سوعىسى ار­دا­گەر­لە­رى مەن وعان تەڭەستىرىلگەن ازا­مات­تار­عا كەزەك بويىنشا ۇلەس­تى­رىل­­دى. بولىنگەن جەر تەلىمىنىڭ سانى – 1 120. سودان بەرى ەشكىمگە جەر تەلىمدەرى بەرىلگەن ەمەس.

– ەلوردادا جەكە تۇرعىن ءۇي قۇ­رى­لىسىن تۇرعىزۋعا جەر تە­لىم­دە­رىن الۋ باسپانادان كەيىنگى وزەكتى ماسەلەنىڭ ءبىرى بولىپ وتىر.­ جەر تەلىمدەرىن بەرۋدىڭ توق­تا­تى­لۋىن نەمەن تۇسىندىرەر ەدىڭىز؟
– راسىمەن دە بۇگىنگى كۇنى استانا­دا­ جەر تەلىمدەرىن الۋ دا, بەرۋ دە وزەك­تى بولىپ تۇر. جەر تەلىمىن بە­رۋ­دىڭ دە قۇزىرەتتى ورگاندار بەكىت­كەن­ وزىندىك ءتارتىبى, زاڭدىق نورمالارى بار. تەلىمدەردى ءبولۋ ءتارتىبى تەك قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكى­مە­تى­نىڭ 2006 جىلعى 1 تامىزداعى №726 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن ەرەجەگە سايكەس جۇرگىزىلەدى. ەرەجە بوي­ىن­شا,­ ازاماتتارعا بەرىلەتىن جەر­ تە­لىم­دەرى ءتيىستى جانە قاجەتتى ين­جە­نەر­لىك ينفراقۇرىلىمدارمەن قام­تاماسىز ەتىلگەن, بەرۋگە لايىق الاڭ­دار بولعان جاعدايدا عانا ءبو­­لى­­نە­دى. ادامنىڭ قولايلى ءومىر­ ءسۇ­رۋى­نە لايىقتالماعان, ياع­ني­ جو­لى­,­ سۋى جوق, جارىعى تار­تىل­ما­عان وڭىردەن جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرى­لى­سىن­ تۇر­عى­زۋعا جەر ءبولۋ – زاڭ شەڭ­بە­رى­نە سىيمايدى. استانادا بوس­ جەر تەلىمى جوق دەيتىنىمىز دە سون­دىق­تان. كەيدە حالىق ۇزاق ۋا­قىت­ بوس تۇرعان جەردى كورسە, ول يەسىز دەگەن وي تۇيەدى. شىنتۋايتىندا, ولاي ەمەس.

– الايدا جەردى پايدالانامىن نەمەسە جەكە ءۇي تۇرعىزامىن دەپ تەلىم الىپ, ونى ۇزاق ۋاقىت بويى يگەرمەي كەلە جاتقان ازاماتتار دا بار عوي…
– ءيا, جەكەنىڭ يەلىگىنە بەرىلسە دە ۇزاق ۋاقىت بويى پايدالانىلماي جاتقان جەر تەلىمدەرى بار. وسىعان بايلانىستى بىلتىر پرەزيدەنت بىرقاتار مەملەكەتتىك ورگاندارعا جەرلەردى تۇگەندەۋ جونىندە ارنايى تاپسىرما جۇكتەدى. وزگەلەر سەكىلدى, استانا اۋماعىندا دا تۇرعىن ءۇي مەن اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى پايدالانىپ جاتقان جەرلەردى تەك­سە­رىپ, تۇگەندەۋ جۇرگىزىلدى. زاڭدى قو­نى­شى­نان باسقاندارعا جەر ۋچاس­كە­لە­رىن ءماجبۇرلى تۇردە الۋ ءۇشىن­ تالاپ ارىزدارى جولداندى. وسى ماسەلەمەن اينالىساتىن اس­تا­­نا­ قالاسى بويىنشا اۋماقتىق جەر­ ينس­پەك­تسيا­سى وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا, باقىلاۋ ءجۇر­گىزۋدىڭ 1500 جەر اۋماعىندا 700 زاڭ­ بۇزۋشىلىق دەرەگىن انىقتاعان.
جالپى جەر زاڭنامالارى بويىنشا جەردى العان ازاماتتار ەكى جىل ىشىندە جەر تەلىمىن ماقساتىنا ساي پايدالانباسا, ونى مەملەكەت ماجبۇرلەپ الىپ قويۋعا قۇقىسى بار. مۇنداي جاعدايدا مەملەكەت جەر يەسىنە ەشقانداي دا وتەماقى تولەمەيدى.

– جەر تەلىمدەرى بۇدان بىلاي­ جە­كە­مەن­شىككە وتپەيدى, تەك ازا­مات­­تارعا جالعا بەرىلەدى دەگەن ءسوز قانشالىقتى راس؟
– قازىرگى كەزدەگى قولدانىستاعى زاڭناما تالاپتارى بويىنشا, جەكە تۇرعىن ءۇي سالۋ ءۇشىن جەر ۋچاسكەلەرى ازاماتتارعا قۇرىلىستى جۇرگىزىپ, ءۇيدى بەلگىلەنگەن تارتىپپەن سالىپ بىتىرگەنگە دەيىن جالعا بەرىلەدى. ال­ سول­ جەرگە مەنشىك قۇقىعىن بە­رۋ­ تەك سالىنعان ءۇي تولىققاندى پايدا­لا­نۋ­عا بەرىلگەننەن كەيىن عانا ءجۇ­زە­گە اسىرىلادى.

– استانادا جەردى زاڭسىز باسىپ الىپ, ءۇي سالىپ العاندار دا بار. ولاردىڭ جاعدايى نە بولماق؟
– جەردى زاڭسىز باسىپ الىپ, ون­دا ءوز­ ەر­ىك­تە­رى­مەن ءۇي سالىپ ال­عان­دار­ نە­­گى­­زى­­نەن سارىارقا اۋ­دا­نى­نا قا­راس­­تى «ءوندىرىس» جانە­ «كير­پيچ­نىي» تۇرعىن الاپ­تا­­رىن­دا­ تۇرادى. بۇل جەرلەرگە­ سوت­ شە­شى­مى­ شى­عىپ­ كەتكەن. ياع­ني­ جەر­ زاڭ­داس­تى­رىل­ماي­دى.­ سوت­ شە­شى­مىن وزگەرتۋگە ءبىز­دىڭ­ دە قۇقىمىز جوق. ولارعا ءۇي­لە­رى­نىڭ زاڭداستىرىلمايتىنى, سول القاپتاردىڭ ماسەلەسى قالا­مىز­دىڭ­ باس جوسپارىنا سايكەس جەر­دى يگەرۋ بارىسىندا جانە زاڭ­ تالاپتارى شەڭبەرىندە عانا ءبىر­جاق­تى شەشىلەتىنى اشىق ءارى ايقىن ءتۇسىن­دى­رىل­گەن.

– باس جوسپار دەمەكشى, بولا­شاق­تا استانا قالاسىنىڭ اۋماعى كەڭەيتىلۋى مۇمكىن بە؟
– ەلوردانىڭ 2011 جىلعى جەر­ با­لان­سى­نىڭ ەسەبى بويىنشا­ استانا قالاسىنىڭ اۋماعى 72,2 مىڭ گا-نى قۇرايدى. سونىڭ ىشىندە 20,1 مىڭ گەكتارى – اۋىل شارۋاشىلىعى ماق­سا­تىن­دا, 26,6 مىڭ گەكتارى – ەل­دى­ مە­كەن­دەر ورنالاس­قان­ جەر­لەر,­ 2,6 مىڭ گەكتارى – ونەركاسىپ, ءون­دى­رىس, كولىك جانە قورعانىس ماقسا­تىن­دا­عى, 16,0 مىڭ گەكتارى – ورمان قو­رى­نىڭ,­ ال 4,4 مىڭ گەكتارى سۋ قورى­نىڭ­ جەرلەرى بولىپ تابىلادى. سونىمەن قاتار قازاقستان رەسپۋب­لي­­كا­سى ۇكىمەتىنىڭ 2012 جىلعى 16 قاڭتارداعى №71 قاۋلىسىمەن اس­تا­نا قالاسىنىڭ قالا ماڭى اي­ما­­عى­نىڭ جانە قالا قۇرىلىسىن اي­رىق­شا­ رەت­تەۋ ايماعىنىڭ شەكارا­لارى بەلگىلەندى. قازىرگى ۋاقىتتا قالا ما­ڭى­نىڭ ايماعى 1 ملن 172 مىڭ گەك­تار­دى قۇرايدى.
جاقىندا اقمولا وبلىسى مەن استانا قالاسى ءوزارا جەر تەلىمدەرىن اۋىستىرعانى وزدەرىڭىزگە ءمالىم. ءوزارا ايىرباستالعان جەر ۋچاس­كە­لە­­رى­نىڭ جالپى اۋماعى – 17,1 گەك­تار­دى قۇرايدى جانە بۇل جەر ۋچاس­كە­لە­رى استاناعا ىرگەلەس جاتقان اتالعان وبلىسقا قاراستى تسەلينوگراد اۋدانىنداعى «96-رازەزد» اتتى ەلدى مەكەننىڭ اۋماعىندا ور­نا­لاس­قان.

– كەزەكتە تۇرعاندارعا بيىل دا جەر تەلىمدەرى بەرىلمەۋى مۇمكىن بە؟
–قاجەتتى ينجەنەرلىك ينفرا­قۇ­رى­لىممەن, كوممۋنيكاتسيالارمەن جابدىقتالعان, ءبولىپ بەرۋگە دايىن اۋماقتار بولماۋ سەبەپتى جەكە تۇر­عىن­ ءۇي­ قۇ­رى­لى­سىن سالۋعا جەر تە­لىمى بەرىلمەيدى.

–تۇسىنىكتى. اڭگىمەڭىزگە راحمەت.­

 قىمبات توقتامۇرات

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

ءبىر پىكىر

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button