جىر-شاشۋ

كاكىمبەك سالىقوۆ  

استانا تويى قارساڭىندا قازاقتىڭ قابىرعالى قالامگەرى كاكىمبەك سالىقوۆ ءبىزدىڭ رەداكتسيامىزعا ارنايى كەلىپ, ەرتەڭى نۇرلى ەلوردانىڭ اسقاق كەلبەتىن اعىنان جارىلا ايشىقتاعان ءبىر توپ ولەڭدەرىن بەرىپ كەتتى. اقىن اعانىڭ جارىق كورگەلى جاتقان جاڭا «استانا – ەلدىڭ اجارى» اتتى كىتابىنا كىرەتىن وسىناۋ جىر جولدارىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز.

استانانىڭ اۆتورىنا
العىسىم

جالىنداپ تاسقىن اتقان جاس قالانىڭ
وينايدى وتتارىمەن اسقاق ءانىم.
ارنايمىن العى ءسوزدى پرەزيدەنتكە,
اۆتورى الەمگە ايعاق استانانىڭ!

ءتورى ەتىپ قايتا تۋعان بايتاق ەلدىڭ,
تىزگىندى تاۋەلسىزدىك سالتقا بەردىڭ.
استانا – ەرلىگىڭنىڭ زور بەلگىسى,
ۇلگىسى ەلىن سۇيگەن دارحان ەردىڭ.

ءبىر سىردى كەيدە قوزعاۋ قيىن ماعان,
جان ورتەپ, ءىشى-باۋىرىم قۇيىنداعان.
تورەنىڭ اۋلەتىنە حاندىق قۇرعان,
قازاققا قالا سالۋ بۇيىرماعان.

سامساعان سانسىز كوشە مول شىراعىن,
كورگەندە از با مەنىڭ تولقىعانىم.
نۇرەكە!
استانا ءۇشىن العىسىمنىڭ,
كەمدىگىن ءالى تالاي تولتىرامىن.

تىلەك سول –
بىلەك قوسىپ ماقسات ارنار,
اكەلسىن بىرلىك ءساتىن اقشا تاڭدار.
ەلدە بار ەستىلەرگە جۇك كوتەرگەن
قولقابىس ەتەر زەرلى اقساقالدار.

عاجايىپ كوشەلەرگە كوز تويمايدى,
ءبىز تۇگىل اسپاندا اي مەن كۇن تويلايدى.
ورناتقان استانانى كوشباسشىعا,
مىڭ ولەڭ ارناسام دا كوپ بولمايدى.

كەرەي جانە جانىبەك
حاندارعا

دانالار, العىس ال بۇگىن,
تاۋەلسىز قۇشساق تاڭ نۇرىن.
سەندەرسىڭ تۇڭعىش تۋ ۇستاپ,
قازاقتىڭ قۇرعان حاندىعىن!
كەدەرگى بولىپ كوپ سىندار,
كەزەگىن ءساتتىڭ توستىڭدار.
دەربەستىك كوشىن باستاعان
قازاقتىڭ باسىن قوستىڭدار.

سەندەلگەن ەلگە كۇش ءبىتتى,
ورايىن تاپتى ءىس قۇتتى.
ابىلقايىر حاندى قاستاسقان,
ساحنادان اللا قۋدىرتتى,
دەربەس ەل كوشىن تۋدىرتتى.

ماڭدايعا جۇلدىز بايلاندى,
قىزدىردىڭدار مايداندى.
قايتارىپ قولعا الدىڭدار,
تۇركىستان, سوزاق, سايرامدى.

ءومىردى ويلاپ الداعى,
ۇلىتاۋدان ەلدى بارلادى.
«قاسىم سالعان قاسقا جول»,
جەڭىستەرىڭدى جالعادى.

بۇل كۇندە ءومىر جەتىلدى,
تاۋەلسىز ەلىم بەكىندى.
تۋ كوتەردىك كوگىلدىر,
سەندەردىڭ تۋىڭ سەكىلدى.

كەرەي مەن جانىبەك ايباتتى,
حان بولدىڭدار قايراتتى.
بەينەلەرىڭ, ەكى حان,
استانانى جايناتتى.

كەنەسارى – كەمەڭگەر
داۋىل تۇلعا, بوستاندىقتىڭ ۇرانى,
كەنەسارى – سايىن دالا قىرانى.
ەسىمى ونىڭ ءار جۇرەكتە الاۋلاپ,
جانىپ تۇرعان ەلدىڭ سونبەس شىراعى.

باتىر ءۇشىن ول دا تىنباس سەرت ەدى,
اق پاتشانىڭ بەكىنىسىن ورتەدى.
سول اقمولا استانا بوپ جايناپ تۇر,
مىنە, قىزىق, ەرەنعايىپ ەرتەگى!

ەسكەرتكىشكە قاراي قالسام ءپىر تۇتىپ,
كوككە ورلەپ تۇر «سال كۇرەڭىن» جۇلقىنتىپ.
كوك ەسىلدەن قارعىپ وتەر دەپ قالدىم,
جاڭا قيال بولاشاققا ۇمتىلىپ.

ۇمىتپايمىز كوكىرەگىنىڭ جاراسىن,
تاعدىرىنا ءبىر كۇڭىرەنىپ قالاسىڭ.
نە دە بولسا كەنەسارى جالعاپ تۇر,
ابىلاي مەن نۇرسۇلتاننىڭ اراسىن!

قوس جۇلدىز قايتا جاينادى
(مۇقان تولەباەۆقا)

سال كوكشە سىلاڭ قاعىپ اسەم نۋلى,
جەتىسۋ قوسىلعانداي دۋمان-شۋلى,
قۇتتىقتاپ استانانىڭ تۋعان كۇنىن,
ءبىرجان سال, اقىن سارا قايتا تۋدى.

ءموپ-ءمولدىر اق بۇرشىگىن اشقان جاڭا,
عاجايىپ ەڭلىكگۇلدەي وسكەن دارا.
اجارىن سارىارقانىڭ اشا ءتۇسىپ,
جارق ەتتى الدىمىزدا اقىن سارا.

جەتكەندەي شالقار شاتتىق تولقىپ, تاسىپ,
بار قازاق قاراي قالدى ماۋقىن باسىپ.
ءدال سوندا ەلەستەدى ءبىرجان, سارا,
مۇقانمەن بىرگە وتكەندەي قولتىقتاسىپ.

100 جىلدىق سازگەر تويى شاشىلدى ءانى,
ءدوپ كەلدى وپەرا تەاترى اشىلعانى.
ايتىسىپ ءبىرجان-سارا ەل الدىندا,
جان سىرىن بار الەمنەن جاسىرمادى.

سىرلى ساز قۇلاش جايسا اسىلدانىپ,
ساحناعا اكەلدى وتكەن عاسىردى الىپ.
استانا اسپانىندا ءبىرجان, سارا,
قوس جۇلدىز جارقىل قاعىپ اشىلدى انىق.

سانالى قالا سالىندى

تاۋەلسىز ەلدىڭ جولباسى,
الاتاۋدان باتا الدى.
ەلوردا مەن ەلباسى,
ەگىز ۇعىم اتاندى.

ءاۋ, باستان ايقىن ءبىلىندى,
استانا اسقاق ماقساتى.
رومۋلداي سالعان ءريمدى,
ەلباسى شىقتى جاقسى اتى.

از جىلدا ەركىن توسەلدىك,
قارقىنعا حالقىم يلاندى.
الەمدە بار اسەمدىك,
ساۋلەتكە ءسان بوپ جينالدى.

پاش ەتىپ قىرىن باسقا دا,
اقتارسام بۇگىن اشىق سىر:
وزگەلەردەن جاس قالا,
ورەسى وكتەم اسىپ تۇر.

قالعان جوق ىلكىم تۇسالىپ,
ورايىن تاپتى وڭعان ءىس.
اقىلمەن جەڭگەن كۇش الىپ,
بارادى جىلجىپ قوزعالىس.

ماڭگىلىك بولعاي عۇمىرى,
سۇلۋلىق شەبى الىندى.
تاۋەلسىز ەلدىڭ تۇعىرى –
سانالى قالا سالىندى.

اققۋ قالا – استانا

ەسىمىڭ اي, الەمگە تۇراقتالىپ,
كەلىپسىڭ سارىارقاعا جۇماقتى الىپ.
كوزىمە كورىنەسىڭ جاس استانا,
ەسىلگە قونعان اققۋ سياقتانىپ.

ورناسا ايدىنىما التىن ماۋسىم,
اق قانات, اشىق قاباق جارقىلدايسىڭ.
كەلبەتىڭ تۋعان ەلدى ءسۇيسىندىرىپ,
قۇلپىرىپ, كۇننەن-كۇنگە قارقىندايسىڭ.

قۋانسام اينالاما جار سالعانداي,
عاجاپسىڭ كورگەن ادام تامسانعانداي.
تولقىدىم, اق قايىڭدار اراسىنان
اۋىلداس قارا كوزدەر قارسى العانداي.

ىرگەسى ەگەمەن ەل بەرىكتەنسىن,
قازاققا سۇلۋ تۇلعاڭ كورىك بەرسىن.
ساقتاسىن ىشكى داۋدان, سىرتقى جاۋدان,
الەمنىڭ بار بايلىعى ەرىپ كەلسىن!

سولتۇستىك شۇعىلا

كوگىلدىر ۇيلەر ءموپ-ءمولدىر,
قىزدارداي كيگەن كوك كويلەك.
كوك شۇعىلا توككەن نۇر,
بارادى جەردەن كوككە ورلەپ.

وتىز, قىرىق قاباتتى,
ءۇش تۇرعىن ءۇي كوسىلگەن.
كوك بۇيدا جىگىن ساناتتى,
اق جىبەك جىپپەن ەسىلگەن.

كوگىلدىر ۇيلەر كوركى اسەم,
كوك اسپانمەن تالاسقان.
كوڭىلگە سەزىم, ويعا اسەر
توككەنى جانعا جاراسقان.

ادامعا بۇگىن نە كەرەك,
ءبارى دە تۇگەل تابىلار.
قۋانعان ادام نە دەمەك,
تاڭدانىپ, ءۇنسىز تابىنار.

ءۇش ءۇيدى ەرتەڭ كورەمىز,
«بايتەرەكتىڭ» قاسىندا.
عاجاپقا كوڭىل بولەمىز,
باقشالى-سۋدىڭ باسىندا.

كەڭسەسىن گيتلەردىڭ تالقانداعان
(ساعادات نۇرماعامبەتوۆكە)

جاۋ كەلسە ەلدى ويرانداپ تارپاڭداعان,
قان مايدان, سىن ساعاتتا بايقالدى ادام.
راحىمجان رەيحستاگقا تۋ تىككەندە,
ساعادات ىشتەن كىرىپ تالقانداعان.

شىعارماي ەسىمىزدەن ءبىر ءىسىن دە,
اسىلدى ارداقتايىق تىرىسىندە!
جەتپەي-اق جيىرما بەسكە باتىر بولدى,
وت-شەرۋ شەكتى كىشى, ىرىسىندە.

وتكەن كۇن وزگەرتكەن جوق سوم الماستى,
تورىنە تاۋەلسىزدىك جول الماستى.
اتاندى تۇڭعىش «حالىق قاھارمانى»,
قورعانىس ءمينيسترى ەڭ العاشقى.

وتكەن سوڭ ەلدىڭ كەشە بودان جايى,
بولمادى قولباسشىعا ودان سايى.
كوگىلدىر تۋ استىندا ول اتاندى,
XX عاسىردىڭ قابانبايى.

جۇيرىكتەي كەلىپ تۇرعان شىن بابىنا,
بۇگىن دە ۇلەس قوستى نۇرلى اعىنعا.
ءالى دە مەملەكەتتىك شەكاراعا,
قۋانام سەرگەك قاراپ تۇرعانىنا.

تيتىمدەي اق تۇسپەپتى قارا شاشقا,
پاڭ كەربەز, قيمىلى دا دارا باسقا.
توقساننىڭ توعايىنا جەتسە-داعى,
كورىنەر ەلۋ جاستا قالام قاسقا.

وسىنداي ۇل تۋعىزعان دارقان دالام,
ۇنايدى ار-نامىسشىل ارقاڭ ماعان.
ساعادات – بايتاق ەلدىڭ شىن ساڭلاعى,
كەڭسەسىن گيتلەردىڭ تالقانداعان!

اتا زاڭىم — استانانىڭ جۇرەگى

زاڭدار… زاڭدار… كوپ قوي زاڭدار لەگى!
اتا زاڭىم – ەلدىڭ اسىل تىلەگى.
لۇپىلىنەن تاۋەلسىزدىك ءنار العان,
اتا زاڭىم – استانانىڭ جۇرەگى.
اتا زاڭىم – مەنىڭ اسقاق نامىسىم,
تەر اياماي وتەم ۇلتتىق ار ءۇشىن.
اتا زاڭىم – كەلەشەكتىڭ ايعاعى,
ول – بۇگىنگى قولىم جەتكەن تابىسىم.
اتا زاڭ مەن ەلدىڭ كوكشىل بايراعى,
قۋانتادى قاتار قانات جايعانى;
بالقىپ شىعار انگە قوسىپ ايتقاندا,
وتانسۇيگىش اسىل سەزىم قايماعى.
«جەتى جارعى» باستاماسى زاڭىمنىڭ,
بابالاردان تۋعان ەكەن اعىندى ءۇن.
«ەلىم-ايدىڭ» زارىمەنەن جەتكەندەي,
قوجابەرگەن جىراۋعا مەن تابىندىم.

جارعى ءجونىن ءاز-تاۋكە ەتتى وعان ەرىكتى,
تولە, قازىبەك, ايتەكەلەر ەرىپتى.
ەل داناسى شىمقاي ساڭلاق جەگى بي,
حان الدىنا التىن قازىنا بەرىپتى.

اتا زاڭىن حالقىم ماڭگى سۇيەدى,
بوستاندىعىن كوكەيىنە تۇيەدى.
اتا-بابا ارمانى – التىن زاڭىم,
بارشا حالىق شۋاقتى العىس ۇيەدى.