بيىل ءدىن قايراتكەرى ءارى ساياسي كۇرەسكەر زۋقا باتىر ءسابيتۇلىنىڭ تۋعانىنا 150 جىل تولىپ وتىر. الاش يدەياسى جولىندا جانىن پيدا ەتكەن باتىر بابامىزدىڭ مەرەيتويى ءوزىنىڭ كىندىك قانى تامعان قازاق دالاسىندا عانا ەمەس تۇركيا, گەرمانيا, انگليا, اۆستريا, قىتاي, موڭعوليا, رەسەي سەكىلدى الەمنىڭ 11 مەملەكەتىندە ءوز دەڭگەيىندە اتالىپ ءوتىلىپ جاتىر.
استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن «تاۋەلسىزدىك جəنە زۋقا باتىر» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-تەوريالىق كونفەرەنتسيا بولىپ ءوتتى. سونداي-اق, مەرەكەلىك ارنايى كونتسەرت ۇيىمداستىرىلدى. بۇل كونفەرەنتسياعا قر پارلامەنت سەناتىنىڭ دەپۋتاتتارى, دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ وكىلدەرى, سونداي-اق, ەلىمىزگە بەلگىلى عالىمدار, اقىن-جازۋشىلار, قوعام قايراتكەرلەرى جانە اقش, تۇركيا, موڭعوليا, رەسەي, وزبەكستان, قىرعىز ەلىنەن كەلگەن عالىمدار قاتىسىپ, زۋقا باتىردىڭ ءومىرى مەن ونەگەلى ءومىرى جايىندا ويلارىمەن ءبولىستى.
«بيىل ەلىمىزدىڭ جەكە ەل بولىپ, تاۋەلسىزدىك العانىنا 25 جىل تولىپ وتىر. وسى اتاۋلى داتامەن ەلىمىز عانا ەمەس جىراقتا جۇرگەن بارلىق قازاق بالاسىن الاش يدەياسىنىڭ استىنا بىرىكتىرىپ, ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسكە باستاعان قاھارماندارىمىزدىڭ ءبىرى زۋقا قاجى ءسابيتۇلىنىڭ 150 جىلدىعى تۇسپا-تۇس كەلىپ وتىر. بۇل جاي عانا سايكەستىك بولماسا كەرەك. ويتكەنى, كەڭەس وداعىنىڭ قۇرىلۋ قارساڭىنداعى ۇلت ازاتتىق كۇرەس پەن التايداعى ازاتتىق جولىنداعى كوتەرىلىستەر ءبىر-بىرىمەن قابىسىپ جاتىر», – دەيدى ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ-دىڭ پرورەكتورى ديحان قامزابەكۇلى.
دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ تورالقا توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تالعات ماماشەۆتىڭ ايتۋىنشا باتىردىڭ 150 جىلدىعىنا وراي ۇيىمداستىرىلاتىن شارالار جىل سوڭىنا دەيىن جالعاسادى. «ءبىر جىلعا جوسپارلانعان مەرەيتويدىڭ شىمىلدىعى تۇركيادا باستالدى. قاڭتار ايىندا تۇركيا قازاقتارى باتىردىڭ رۋحىنا ارناپ اس بەرىپ, قۇران-حاتىم ءتۇسىردى. اۆستريا, انگليا, گەرمانيا, رەسەي مەملەكەتتەرىندە دە وسىنداي شارالار بولدى. كەيىن الماتىدا جالعاسىن تاۋىپ, باتىر ۇرپاقتارى جانە قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن ناۋرىز مەرەكەسى تويلاندى. ساۋىردە الماتىدا حالىقارالىق دەڭگەيدە اقىندار ايتىسى وتسە, مامىر ايىندا فۋتبولدان الەمدىك دەڭگەيدەگى تۋرنير بولدى. وعان 8 ەلدەن 26 كوماندا قاتىستى. ەكى كىتاپتىڭ تۇساۋى كەسىلدى. الداعى ۋاقىتتا تۇركيادا ەۋروپا قازاقتارىنىڭ كىشى قۇرىلتاي وتەدى. سوندا دا ەسكە الۋ شارالارى وتەتىن بولادى. الماتىدا قالاسىندا زۋقا قاجىنىڭ 150 جىلدىعىنا ارنالعان مادەنيەت جانە مۋزىكا فەستيۆالى وتەدى. وسى فەستيۆالمەن شارامىزدى قورىتىندىلايمىز با دەپ وتىرمىز», – دەيدى تالعات ماماشەۆ.
شارا سوڭىندا «ماڭگىلىك ەل ارمانى جانە زۋقا باتىر ءسابيتۇلىنىڭ ءومىرى مەن كۇرەسى» اتتى ارنايى كورمە ۇيىمداستىرىلىپ, «مəڭگىلىك ەل جəنە زۋقا باتىر» اتتى شىعارماشىلىق بايقاۋدىڭ جەڭىمپازدارى ماراپاتتالدى. «پروزا» جəنە «پوەزيا», «ۇزدىك əن» اتالىمدارى بويىنشا جەڭىمپازدار دەپ تانىلعان قاتىسۋشىلارعا ارنايى ديپلومدار مەن باعالى سىيلىقتار تابىس ەتىلدى.
زۋقا باتىر ءسابيتۇلى – 1866 جىلى قازىرگى شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ زايسان اۋدانىنىڭ كەندىرلىك دەگەن جەرىندە دۇنيەگە كەلگەن. قازاق, ۇيعىر, دۇڭگەن, موڭعول, اراب, پارسى, ورىس, قىتاي تۇرىك قاتارلى توعىز جۇرتتىڭ ءتىلىن بىلگەن ساۋاتتى ادام بولعان. كەڭەس وداعىنان قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراپ, سوعىس پەن اشارشىلىقتان قاشقان كوپتەگەن ازاماتتاردىڭ زۋقانى پانالاعانى بەلگىلى. وزىنەن پانا سۇراپ كەلگەندەردىڭ بارلىعىن جات كورمەي دىنىنە, تىلىنە قاراماي قاناتىنا الىپ, بوداندىق ەزگىسىندە قالىپ قويعان قازاقتاردى اۋمالى-توكپەلى زاماننىڭ الۋان ءتۇرلى اپاتىنان قورعاپ, ۇستەم وكىمەتتىڭ وكتەمدىگىنەن قىزعىشتاي قورىپ, قاجەت كەزىندە قارسى تۇرىپ, الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتەرمەن ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن بەل شەشپەي, اتتان تۇسپەي اياۋسىز كۇرەسكەن قايراتكەر, قولباسشى تۇلعا, قايسار باتىر. 1920 جىلدارى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ ىزعارىنان ىعىسىپ الاش وردا ۇكىمەتىنىڭ ازاماتتارى دا وسى زۋحا باتىردىڭ شاراپاتىن كورەدى. جەتىم-جەسىر, قورلىق كورگەندەردى قاسىنان تابىلعان زۋقانىڭ جەكە ارمياسى بولعانىن بىرەۋ بىلسە, بىرەۋ بىلە بەرمەيدى. بۇل ارميا سول كەزدەگى شىعىس تۇركىستانداعى قىتايدىڭ ۇكىمەت ارمياسىن بىرنەشە رەت ويسىراتا جەڭىلىسكە ۇشىراتتى. سونىمەن قاتار, 1921 جىلى التايعا باسىپ كىرگەن پاتشا گەنارالى اتاقتى باكيچەۆتىڭ ارمياسىنىڭ جولىن كەسكەنىن تاريحي دەرەكتەردەن بايقاۋعا بولادى.
باتىردىڭ زيراتى التاي ايماعى, كوكتوعاي اۋدانى, بەلقۇدىق دەگەن جەردە جاتىر.
بۇركىت نۇراسىل
