Бірлік – басты құндылық

Қоғамдық дипломатия институты 1995 жылы 1 наурызда құрылды. Бұл дата кейіннен Алғыс айту күні болып жария­ланды. Және бұл кездейсоқтық емес. Өйткені «алғыс» «айту» сөзі Қазақстанның көптеген этностарын біріктіретін ҚХА қызметінің мәнін өте дәл көрсетеді. Онда құрмет пен өзара көмекке негізделген орасан зор жасампаздық пен даму энергиясын алып жүретін қасиетті мағына бар.

Қазақстан халқы Ассамблея­сының ХХХІІІ сессиясында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев атап өткендей, «өзара сыйластық пен достық біздің әрқашан қас­терлеуге тиіс мұрамыз болды және солай болып қала береді».

Еліміздің көп этносты құрамы әртүрлі тарихи, кейде қайғылы жағдайларға байланысты қалыптасты. Бір тағдыр тоғысқан халық талай сынақтардан өтті: ашаршылық, соғыс және Одақ ыдырағаннан кейінгі тәуелсіз мемлекет құру жолындағы қиыншылықтар. Осының аясында бізде ұлтаралық алауыз­дық болады деп болжанған. Бірақ дәл көп ұлттылық пен көптілділік біздің ел қызығар артықшылығымыз болды.

2024 жылғы ҚХА сессиясында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Ассамблеяның қайырымдылық және волонтерлік ресурстарды жұмылдыру мүмкіндігін атап өтті. Бұл, Мемлекет басшысы атап өткендей, «ҚХА-ның көп жылғы жүйелі жұмысының нәтижесі». Ассамблея жыл сайын «Қайырымдылық керуені» республикалық форумын, «Мектепке жол» акциясын және басқа да қайырымдылық шараларын өткізеді.

Ассамблея декоративтік ұйым емес екенін іс жүзінде тағы бір дәлелдеді. Президенттің айтуынша, ол – «ұлтымыздың бірлігі мен ынтымағы құндылықтарының тиімді жүргізушісі».
Оның аясында құрылған қоғамдық институттар – аналар, ақсақалдар кеңестері, этномедиация, сондай-ақ этномәдени бірлестіктер мен «Жастар ассамблеясы» жастар қанаты халықпен ауқымды жұмыс жүргізіп, қоғамды толғандыр­ған мәселелерді алқалы түрде талқылауда.

Халық дипломатиясы институтымен бірге біздің «Вайнах» Қазақстан шешендері мен ингуштар қауымдастығы да достықты, бірлік пен келісімді нығайтуға зор үлес қосып, өзінің отыз жылдығын атап өтуде.

Ендеше, бүгінде біз бір шаңырақтың астында 80 жылдан астам өмір сүрген Қазақстанның «вайнахтарымыз» деп айта аламыз. Алғыс айту күні біз 1944 жылғы қиын-қыстау кезеңді есте сақтаймыз, ол адам сенгісіз қиындықтарға қарамастан бізді нығайтып, біріктірді.

Мұқтаж жандарға көмек көрсету, қолдау көрсету – бізде генетикалық деңгейде қалып­тасқан дәстүр. Сол оқиғалардың куәгерлерінің өмірді растайтын оқиғалары ең жоғары гуманизмге, қайшылықтарға қарамастан аман қалған адамдардың мейірімділігіне және бірлігіне толы.
Кейіннен қоныс аударғандардың көбі туған жерлеріне оралды, бірақ дала кеңістігіне үйір болып, осы жерден отбасын тауып, Қазақстанға жұмыс істеу үшін қалғандар да болды.

Ұлтаралық келісім саясатының арқасында олардың көпшілігі өз таланттары мен қабілеттерін толық жүзеге асырды. Олар көрнекті қоғам қайраткерлері, кәсіпкерлер, ғалымдар, мұғалімдер, дәрігерлер, мәдениет және спорт қайраткерлері болды.

Ресей Федерациясының белгілі қоғам қайраткері, Ингушетия Республикасының бұрынғы президенті, қазіргі уақытта ҚХА Достық елшісі, Кеңес Одағының Батыры Руслан Аушев қазақ топырағында дүниеге келген. Тағы бір бауырымыз Сұлтан Байсұлтанов (далла гешт долд цуна) Қызылорда облысында дүниеге келіп, опера әншісі, Қазақстанның және Шешен-Ингуш АССР-інің халық әртісі атанды.

Геология-минералогия ғылымының дамуына қазақстандық ғалым, академик Сұлтан Оздоев­тың қосқан үлесі зор. Монографиялар мен оқулықтардың авторы, заң ғылымдарының докторы Исидор Борчашвили заңгер ғалымдар арасында үлкен құрметке ие. Біз медицина ғылымдарының кандидаты Макшәріп Мартазановты, профессор, «Астана медицина университеті» ҰҒА қалыпты физиология кафедрасының меңгерушісі Курейш Хамчиевті, сондай-ақ уролог-андролог, урология бөлімінің меңгерушісі Магомед Тангиевті мақтан тұтамыз. Олардың барлығы денсаулық сақтау саласында еңбек етеді.

«Вайнах» қауымдастығының жас өкілдері де этномәдени бірлестіктердің құрамында «Елтану», «Шаңырақ», «Бірлік», «Тәрбие», «Білім», «Келісім», «Мың бала» және т.б. қоғамдық жобаларын жүзеге асыруға белсене атсалысуда.

«Вайнах» қауымдастығының жас өкілдері де этномәдени бірлестіктердің құрамында «Елтану», «Шаңырақ», «Бірлік», «Тәрбие», «Білім», «Келісім», «Мың бала» және т.б. қоғамдық жобаларын жүзеге асыруға белсене атсалысуда.

Альцгеймер ауруын ерте анықтауға арналған виртуалды клиниканың атқарушы директоры Юсуп Тумгоев ғылымда жетістіктерге жетуде. Ислам Мамилов, Тамирлан Гайтамиров сынды танымал спортшылар да Қазақстанның абыройын асқақтатып жүр. Ондаған спорт шеберлерін ізгі ниет ойындарының жеңімпазы, КСРО және Еуропаның бірнеше дүркін чемпионы, Қазақстанның еңбек сіңірген жаттықтырушысы Әли Хамхоев дайындады. Жақында Парижде өткен Олимпиадада спортшылар галактикасын дайындауға кәсіби қатысуының арқасында Қазақстан дзюдодан тарихи алтынды жеңіп алды.

Республикалық қауымдастық «Вайнах» шешен-ингуш ансамблін құруға өлшеусіз үлес қосқан «Беркат» консорциумының басқарма төрағасы Сайфутдин Хамхоевқа алғысын білдіреді.
Бүгінде бұл шығармашылық топ халықтық мәртебеге ие болды. Астана қаласының Вайнахтары этномәдени бірлестігі­нің қолдауымен және Ханифа Мациеваның жетекшілігімен топ бірнеше рет түрлі халық­аралық және республикалық байқаулардың лауреаты атанды. Бұл би ұжымының өнерін жұртшылық әрқашан жылы қабылдап отырады.

Осындай шығармашылық бірлестіктер этномәдени орталықтарының жетекшілері мен басқарма мүшелерінің қолдауымен облыстар мен республикалық маңызы бар қалаларда да құрылды. Бұл шағын жиындарға шешен, ингуш, қазақ, түрік, күрд, кәріс, неміс, дүнген, өзбек және тағы басқа ұлт өкілдерінің қатысуымен де ерекше.

Сондай-ақ балалар мемлекеттік тіл мен Қазақстан тари­хымен қатар ана тілін оқып, вайнахтардың және басқа да этностардың мәдениеті мен дәстүрлерімен танысатын жексенбілік мектептер бар.

Бұл – барған сайын сенімділікке ие болу үшін тамаша мүмкіндік. Астана халықаралық этникалық көшбасшылар ұйымы мен Ханифа Мациевтің шәкірттері – Дүниежүзілік азық-түлік бағдарламасы мен Респуб­ли­калық жастар форумының жеңім­паздары қатарында. Бұл – қазақстандықтар үшін үлкен қуаныш.

Құрылыс саласы мен ауыл шаруашылығы саласының өкілдері, «Пахарь» шаруа қожалығының басшылары Микаил Аушев, «Беркат» консорциумы Салман Хамхоев, «Каззернопродукт» Эльбрус Тимаев, «Сандықтау-­Астық» Адлан Дакаев, «ҚазГер­Құс» «Стальной двор Астана» Аслан Цицкиев, кәсіпкерлер Ибрагим Кукаев, Магомед Албаков, Султан Газдиев, Ахмед Мациев және т.б. кәсіпкерлік, ауыл шаруашылығы және құрылыс салаларында мыңнан астам жұмыс орындарының ашылуымен қатар көптеген этномәдени бірлестіктерді басқарып, мәдениет, спорт және әлеуметтік саланың дамуына ықпал етуде. Осы үшін мен оларға алғыс пен шынайы алғысымды білдіргім келеді.

Жоғарыда аталған тұлғалардың табыстары мен жетістіктері – ұлтаралық интеграцияның айқын көрінісі, адамды ұлтына қарай емес, кәсіпқойлығына, ісі мен іс-әрекетіне қарай бағалайтын қоғамдағы азаматтарға тең мүмкіндіктер қағидасы. Ал менің жолым – осының дәлелі.

Қарапайым жұмысшыдан бастап, кәсіпорындардың меңгерушісі, мәслихат депутаты болдым. Бірақ мен өмірбаянымдағы ең жарқын және жауапты сәт Қазақстан халқы Ассамблеясына мүше болуым деп есептеймін, сол кезде әріптестерім маған Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары болуды сеніп тапсырды. Өйткені бұл – миссияның халықты біріктіру және біріктіру, бейбітшілік, ізгілік және жасампаздық идеяларын насихаттаудың маңыздылығын түсіну болды.

Біз экономиканы, әлеуметтік саланы және адамдар арасындағы қарым-қатынасты жылдам өзгертетін технологиялар ғасырында өмір сүріп жатырмыз. Ал әлемнің осынау ең қуатты өзгерісінде ең басты, іргелі құндылық – қоғам бірлігі мен ұлтаралық келісім.

Әрине, цифрлық коммуника­циялар арқылы ұлтаралық және діни араздықты қоздырып, адамдар арасындағы араздық отын тұтандыру әрекеттері бар. Бірақ талай сынақтардан өткен қоғамымызда төзімділік пен парасаттылық қашанда жеңетініне өмір көз жеткізді.

Ұлттық келісім мен ұлтаралық бірліктің қазақстандық үлгісі біз достығымыздың «құпияларын» бөлісетін шетелдік қонақтарды қызықтыруы кездейсоқ емес. Біздің қауымдастық азаматтық ұстанымдарға, ортақ тарихи тағдырға және қазақ халқының негізгі мәдени-тарихи рөліне негізделген.

Оның бірегейлігі этностардың мәдениеттері мен озық дәстүрлерінің үздіксіз дамуында, өзара енуінде, өзара баюында, ана тілін үйренуге, ұлттық бояу мен болмысын сақтауға мүмкіндік беруінде. Біздің бірлік пен келісім үлгісін Біріккен Ұлттар Ұйымы да мойындады.

Біз Әділ Қазақстан құру бағытын белгіледік және бұл міндетті тек бірлік тұғырнамасында ғана табысты жүзеге асыруға болады. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев ҚХА отырыстарында, Ұлттық Құрылтай отырыстарында және басқа да алаңдар мен форумдарда дәстүрлі құндылықтарды сақтаудың маңыздылығын және мемлекет іргетасына нұқсан келтіріп, қоғамымызды бөлшектеуге бағытталған әрекеттерге қарсы тұра білу қажеттігін үнемі атап өтеді. Бұл ретте біз бейбітшілік пен келісім идеяларын белсенді түрде насихаттай отырып, оны толығымен қолдаймыз. Бізде мақтанатын және мақтанатын нәрсе бар. Ол – мызғымас бірлігіміз!

Айгүл УАЙС