БІЗГЕ КЕРЕГІ ОҢАЛТУ ОРТАЛЫҒЫ
Мүгедек балаларды өмірге бейімдеуге арналған оңалту орталықтары мен арнайы мамандандырылған мекемелер қажет пе? Осы мәселе төңірегіндегі қоғамдық пікірлер екіге жарылған. Кейбіреулер қажет десе, енді біреулер «мүмкіндігі шектеулі балаларды бұлайша оқшаулау дұрыс емес, бұл онсыз да қамкөңіл жандардың жүрегіне қаяу түсіріп, психологиясы мен физиологиясына кері әсерін тигізеді» дегенді алға тартады. Ал осы мәселемен тікелей бетпе-бет келіп отырған «Сәби» мүгедек балалардың аналары» қоғамдық қорының директоры Хафиза Тілеуқабылова бейімдеу орталықтары көптеп құрылса, өспірімдерге де, оның аналарына да үлкен көмек екендігін айтады.
Әр ата-ана бауыр еті-баласының дені сау болып туып, қатарынан кем қалмай өсуін тілейді. Ал балалардың өмірге мүгедек болып келуі кім-кімге де ауыр соққы. Осыдан болып шаңырағы шайқалған талай отбасы бар. Мұндайда көбіне әке шіркіндер бойларын ала қашып, аналар тағдыр тауқыметін жалғыз арқалайды. Баласы қандай күйге душар болса да жүрегі езіліп тұратын қайран ана жүрегі-ай дейсің мұндайда. Хафиза Нығметқызы ашқан «Сәби» қоғамдық қорына тіркелген 70-тен астам ананың басым көпшілігі жалғызбасты әйелдер. Олардың балаларына қойылған диагноз да жан дүниеңді езілтеді: Даун синдромы, аутизм, психикалық дамудың тежелуі, церебралды сал ауруы, басқа да неврологиялық сырқаттар. Дерттің ауыр түріне шалдыққан өскіндердің көпшілігі арбаға таңылған, өздігінен қозғалып жүре алмайды, сөйлеу, есту қабілеттері нашар дамыған. Балалардың кішкентай кезінде тағы ештеңе емес. Өскен сайын оларды көтеру, алып жүру жалғызбасты аналарға қияметтің қиыны. Бейкүнә баласының дертпен жалғыз арпалысып, өзімін-өзі өгейлік күйін кешуі – анасының жанын жегідей жейтіні тағы бар. Осындай психологиялық-моральдық соққыға қарамастан байғұс әйелдер үміттерін үзбей, балаларын оңалту қамымен қандай ауыртпалыққа да төтеп беруге бар. «Сәби» мүгедек баллардың аналары» қоғамдық қорының басты тілегі – балаларын оңалтуға септігін тигізетін орталық құру.
– Мүгедек балалардың ата-аналары көптеген әлеуметтік проблемалармен бетпе-бет келеді. Олардың ішінде әсіресе, мүмкіндігі шектеулі балаларды оқытатын білім мекемелерінің тапшылығы күрделі мәселе болып тұр. Мүгедек бала тәрбиелеп отырған отбасылардың көпшілігі әлеуметтік жағдайы төмен отбасылар. Олардың қоғамдық орындарға, мәдени іс-шараларға баруға мүмкіндіктері аз. Сондықтан мұң-мұқтажы бір ата-аналардың басын қосып, балаларын дамытуға жағдай жасайтын орталық аса қажет, – дейді қоғамдық қордың директоры Хафиза Тілеуқабылова.
Әрине, Астана қаласында мамандандырылған түзету білім, денсаулық ұйымдары бар. Тіпті тiрек-қимыл аппараты функцияларының бұзылуынан болатын церебралды сал ауруына шалдыққан балаларға арналған еліміз бойынша жалғыз балабақша да елордада ашылған. «Бірақ бұл мекемелер Астанадай үлкен қалаға аздық етеді. Елордада кәмелеттік жасқа толмаған 2050 мүгедек бала ресми тіркелген десек, соның басым көпшілігі үйде отыр төрт қабырғаға қамалып», – дейді ол.
2005 жылы ашылған қоғамдық қордың белсенділері мүгедек балаларды қоғамға бейімдейтін, қимыл-қозғалысын дамытатын оңалту орталығын өздері-ақ ашуға әзір. Тек лайықты ғимарат таппай жүр. «Бізге арнайы орын берілсе болғаны, қалғанын өзіміз-ақ реттеп алар едік. Орталыққа қажетті құралжабдықтарды да таба аламыз. Түрлі үйірмелер ашуға да мүмкіндігіміз бар», – дейді қоғамдық қордың директоры.
Әлемдік медицина туа бітті, ауыр дертке шалдыққан балалардың құлан-таза айығып кетпесе де оларды ортаға бейімдеуге болатынын алға тартады. Ол үшін логопед, дефектолог, невропатолог, педиатр сынды мамандардың жұмыла жұмыс істегені керек. Қоғамдық қор өкілдері балаларына қамқор болатын мұндай мамандарды табуды да өз мойындарына алып отыр. «Бізге қолғабыс етуге ниетті екендіктерін айтып, хабарласатын мамандар баршылық. Сондай жандардың көмегіне сүйенбекпіз», – дейді олар.
Қамкөңіл жандар қашан да жүрегін жылытатын жұбаныш іздейді. Өздеріне мұңдас, сырлас іздейді. Аналар бір-бірімен әңгімелесіп, шер тарқатқысы келеді. Елордада аутизм, церебралды сал ауруы секілді психоневрологиялық паталогиялары бар балаларды оңалтуға арналған орталық құрылса, дәл осы сұраныстар да өтелері сөзсіз. Қоғамдық қордың да, оған тіркелген ата-аналардың да қалауы осы.
Қымбат НҰРҒАЛИ