«Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы – биліктің бизнеске көрсетіп отырған кең қолдауының бірі. Кәсіпкерліктің алдағы он жылдағы даму бағдарын айқындап берген бұл бағдарламаның алғашқыда қанатқақты жоба ретінде, одан соң толық күшіне енгеніне екі жылдан асты. Алғашқы адымдары да жаман емес. Басқасын айтпағанда, Астана бойынша 130-дан астам жоба мақұлданып, оған мемлекет бюджетінен қайтарымсыз миллиардтаған қаржы бөлінді. Бұл тек бюджет қаржысының игеріліп жатқанының көрінісі емес. Кәсіпкерлердің бойындағы «өзiмiздiң өндiрiстiң көшін алға сүйрейміз» деген ынтаның белгісі. Оған кәсіпкерлердің белсенділігі дәлел болып отыр.
Соңғы екі жылдың ішінде отандық кәсіпкерлікке қан жүгіре бастады. Мемлекет бизнес секторға қолдау көрсетпегенде, олай болуы мүмкін емес еді. Өйткені, бұған дейін шағын және орта бизнес ісін өрге сүйреуі үшін екінші деңгейлі банктерден несие алып, тапқан-таянғанын үстемемен алған қарызды қайтаруға жұмсайтын. Ал «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы бойынша қаржы қайтарымсыз негізде беріледі. Әрине, бұл көлденең көк аттыға сұраған ақшасын бере салады деген сөз емес. Тегін дүниені алудың да өз шарттары бар. Бұл бағдарламаның басты шарты – қолданыстағы кәсіпорын мен ондағы жұмыс орнын сақтап, экономиканың шикізаттық емес секторының тұрақты дамуын қамтамасыз ету.
Шағын және орта кәсіпкерліктің көкжиегiн кеңейтетiн бұл бастама — «Үдемелi индустриалды-инновациялық даму бағдарламасының» бiр тармағы. Дiттегенi — шағын және орта бизнес секторын сауықтыру, яғни, кәсiпкерлiк әлеуеттi арттыру. Бизнестің балансты дамуын көздеген бағдарлама бірнеше бағыттан тұрады. Бірінші бағыты – жаңа бизнес бастаманы қолдау. Бұл бағыттың өзі бірнеше бағыттан тұрады: несиенiң пайыздық мөлшерiн субсидиялау; бизнестi бөлiп кепiлдеу; өнеркәсiп инфрақұрылымын дамыту.
Екіншісі, кәсiпкерлiк секторды сауықтыру деп аталады. Мұндағы жұмыстың барлығын ҚР Экономикалық даму министрлiгi жүзеге асырады. Себебi ол – iрi бизнестi дамытуға арналған бап. Ал, Астанада iрi өнеркәсiп ошақтарын ашу қажеттiлiгi байқалмағандықтан, бұл бағытты орындауда елордалық үлес жоқ.
Жалпы, мемлекеттiң кәсiпкерлiкке кепiл болуы халықаралық iс-тәжiрибеде бар. Мәселен, мұндай тәжiрибенi Германиядан кездестiруге болады. Банк кәсiпкерлердiң бизнес жоспарымен танысып, оған қаржы салудың тәуекелi зор екенiн бiлгеннен кейiн, кәсiпкерлер мемлекеттiң көмегiне жүгiне алады. Үшіншісі – кәсiпкердiң валюталық тәуекелiн төмендету. Оның көмегіне негiзiнен экспорттық бағытта жұмыс iстеп жүрген валютаға тiкелей қатысы бар кәсiпорындар жүгіне алады. Төртiншi бағыты – кәсiпкерлiк әлеуеттi арттыру деп аталады. Бұл сервистiк қызмет көрсетумен тығыз байланысты, яғни, консультативтi-консалтингтiк қызмет көрсету. Онда кәсiбiңдi қалай ашу керек, жұмыс iстеудiң қыр-сыры, бизнес жоспар құру, сапа менеджментiне көшу, салық және басқа да мемлекеттiк органдарға есеп беру, есеп жүргiзу, кеден саласына қатысты сұрақтарға жауап берiп, құқықтық сауаттылығын көтерудi жолға қояды. IТ-технология мен салалық бағдарламаларды меңгерiп, сол бағдарламамен жұмыс жүргiзудi үйретедi.
Бұдан бөлек, бағдарлама шеңберінде кәсіпкерлерге қаржысыз да қолдау көрсетіледі.
Бастапқыда бағдарламаға кәсіпкерлердің барлығы бірдей қатыса алмап еді. Себебі, әуелдегі ережеге сәйкес, сауда мен қызмет көрсету саласы өнім шығарушы бола алмағандықтан, бағдарламаға қатыстырылмады. Биылғы жылдың мамыр айында ережеге бірқатар өзгерістер енгізіліп, техникалық қызмет көрсету стансалары, кір жуу, химиялық тазарту сынды қызмет көрсету нысандары қатыстырылатын болып шешілді. Астананың жағдайында бұл өзгерістің маңызы зор. Өйткені, қалада алып өндіріс ошақтары жоқ. Елорда кәсіпкерлігінің басым бөлігін, нақты айтсақ 60 пайызын қызмет көрсету мен сауда-саттық құрап отыр.
«Даму» кәсіпкерлікті қолдау қоры» АҚ Астана қаласы бойынша филиалының директоры Ильмира Хамзинаның айтуынша, елордалық кәсіпкерлердің белсенділігі өте жоғары.
Астана бойынша бағдарлама шеңберінде 130-дан астам жоба қолдауға ие болып, оның 96-на қол қойылыпты. Негізінен, ол көліктік қызмет көрсету, қонақ үй, мейрамхана, медицина, тамақ өндірісіне тиесілі. Игерілмей жатқаны – өнеркәсіп саласы. Оның да өз себебі бар. Республика бойынша бағдарламаның орындалу рейтингісіне көз жүгіртсек, биылғы жылдың 1 қазанындағы көрсеткіш бойынша Астана 11 орында тұр. Себебі сол, облыс орталықтарында алып өнеркәсіп ошақтары көп. Тіпті, бір облыстың өзінде бірнеше аудан мен қала және олардың бас-басында ірі өнеркәсіп нысандары бар. Ал, Астана біріншіден елдің саяси-әкімшілік орталығы. Сондықтан, қала қанша үлкен болғанымен онда өнеркәсіп ошақтарын ашу қисынсыз. Бұл елордалық кәсіпкерлерге қолбайлау болып тұрған жоқ.
Соңғы екі жылдың ішінде ондаған кәсіпорынның жұмысына «жан бітті».
«Made in Kazakhstan» деген жазуы бар киім-кешек те шығарыла бастады.
«Жол картасына» жүгінген кәсіпорынның бірі – «Гауһар» тiгiн салоны. «Астанада жасалған» деген брендпен бүгінде «Гауһардың» ісмерлері тіккен былғары күртешелер қалалықтар тарапынан зор сұранысқа ие болып отыр. Теріден тігілген киім-кешектері Түркия мен Италияның өнімдерінен еш кем емес. Яғни, осы бір ғана мысалдың негізінде «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы импорттықтәуелділікті азайтып, отандық өнімге дем береді» деп айтуға толық негіз бар.
Сөз басында қаржылық қолдаудан бөлек, қаржысыз да демеу барын айтқанбыз. «Бизнес кеңесші» жобасының аясында 600-ден астам кәсіпкер арнайы дәріс оқуынан өтті. Сондай-ақ, «Іскер байланыс» жобасының негізінде 200-ден астам отандық кәсіпкер шетелге оқуға жіберілді. Оның ішінде елордалықтар да бар. И.Хамзинаның айтуынша, ай сайын «Даму» кәсіпкерлікті қолдау қорына кемінде 100 адам келеді. Мониторинг нәтижесіне көз жүгіртсек, сол келгендердің кемінде 10 пайызы бағдарламаның белсенді қатысушысы болып табылады. Яғни, халықпен насихаттық жұмысы нәтижесіз емес деген сөз.
Айнұр ШОШАЕВА
