Елеулісі еді елінің
Зымыраған уақыт-ай десейші!… Асыл азаматымыз Сұлтанбек Ысқақұлы Ысқақовтың бақилыққа аттанғанынан бері де талай айдың парағы жыртылыпты-ау! Арыстарынан айырылған аға-бауыр, іні-қарындас, туған-туыстарының қайғылы көңіл, сағыныш толы жаралы жүректеріндей…
Иә, Алланың бұйрығына не шара. Десек те, «тас түскен жеріне ауыр». Бағдар шамдай жол сілтеп, ағайын-бауырларының тірегі мен сүйеуі болып жүрген азаматтың өмірден мезгілсіз өтуінен ауыр қайғы жоқ-ау өмірде! Оны немен өлшеп, немен емдегендейсің?!.
Сұлтекеңнің дүние салғанына бірер ай өтер-өтпес, Қазақстан Республикалық Ұлттық мұрағатының көрме залында «Еңбегі ерен асыл ер» атты еске алу кеші өтті. Мұрағат директоры Марат Әбсеметовтың тікелей басшылығымен көрме ұйымдастырушылары арнайы зал тұғырларын төрт бөлімге бөліп, С.Ысқақұлының тұңғыш рет 70-тен артық бірегей мұрағаттық құжат, фотосуреттері мен жеке заттарын (бестік баға толған орта білім куәлігі, Қазақ политехникалық институты мен Алматы Жоғары партия мектебінің дипломдары, орден, медальдар, спорттық жеңіс кубоктары т.б.) көрнекі етіп орналастырыпты. Проекциондық экраннан, қазақтың ақиық ақыны Мұқағали Мақатаевтың сөзіне шығарған ақын әрі әнші-сазгер Е.Әбдіхалықованың «Есіңе мені алғайсың» әні және ол арасында қанымызға сіңісті мұңлы күй әуенімен кезектесе жарасты да мағыналы сүйемелденіп, көрсетілген арнайы слайд-шоудан Сұлтекеңнің өскен орта, өмір жолы, қызмет баспалдақтары, әріптестерімен жарастығы және жора-жолдас, туған-туыстары жайында көптеген мағлұмат алдық.
…Сұлтанбек Ысқақұлы еңбек жолын өткен ғасырдың 70-ші жылдарының бас тұсында, Алматыдағы Қазақ политехникалық институтын бітірісімен, қайнаған еңбек ортасы – құрылыс саласынан бастады. Бойындағы біліктілігі мен іскерлігі қоғамның қай саласындағы да жауапты қызметтерді абыроймен атқаруға жол ашты. Осы тұста, Торғай өңірінің орталығы болған Арқалық қаласының өсіп-өркендеуіне осы қала мен облыс басшыларының бірі ретінде де оның сіңірген еңбегі өз алдына бір төбе әңгіме. Бір ғана дерек келтірейік. Мысалы, Арқалық кезінде Бүкілодақтық комсомолдық екпінді құрылыс орыны болып жарияланғаны аға ұрпақтың есінде болар. Сонда жан-жақтан жиналған құрылыс отрядтары жұмыла келе бірнеше өндірістік және мәдени-тұрмыстық ғимараттарды қызу қарқынмен бастап кеп кеткенде қала мен облыс басшыларының ұйғарымымен жергілікті құрылыс штабын басқару Сұлтанбек Ысқақұлына тапсырылған болатын. Мұндайда кабинеттегі жұмсақ креслода жайғаса, телефонмен басқару қайда, ал Сұлтекеңнің белсендігі тіпті бөлек. Құрылыс қарқынын көзімен көру үшін қабат-қабат ғимараттарға бір көтерліп, бір түсіп, кейде лездемені құрылыс алаңдарында да өткізе беретін.
Адал еңбек ақталмай қойсын ба! Сұлтекеңнің осындай іскерлік және ұйымдастырушылық қабілеттерін ескерген басшылық зор сенім артып, ол енді Арқалық қалалық партия комитетінің екінші хатшылық лауазымдық қызметіне жоғарылатылады. Арасында Жетіқара қалалық партия комитетінде дәл осындай жаупты қызметте боғанын да айта кеткеніміз артық етпес.
– Ал, шаһарымыз аймақтың орталығы мәртебесін иеленгенде, – дейді Сұлтекеңнің ағасы Жақсылық Жүнісұлы, – көпшілік дауыспен облыстық мәслихаттың хатшылығына сайлады. Яғни, сессияларда қабылданған әр шешімнің орындалуын жіті қадағалады, депутаттарды Арқалықтың қоғамдық өміріне етене араластыра білді.
Сонымен Торғай облысының тумасы Сұлтекең 1998 жылы кәнігі маман ретінде Астанаға шақырылып, елордамыздың алғашқы қоныс аударушылардың бірі атанады. Еңбек жолын әуелі еліміздің Орталық мемлекеттік мұрағатының бас маманы болып бастайды. Көп кешікпей астаналық мұрағаттар және құжаттамалар басқармасы бойынша Комитет өкілеттігінің жетекшісі болып тағайындалады. Ал, 2001 жылы «Астана қаласының Мұрахаттар және құжаттамалар басқармасы» ММ-ін басқарып, осы қызметте 10 жыл бойына абыройлы іс атқарады. Соңғы жылдары астанамыздың Мемлекеттік мұрағатының директоры болып тағайындалып, осы кезде елдің тарихында алғаш рет қабылдаған Қазақстан Республикасының «Ұлттық мұрағаттық қоры және мұрағаттар туралы» Заңын әзірлеуге белсене араласты.
Таңдаған жолын абыроймен жалғастырып, бірнеше жыл қатарынан мұрағат ісіне жемісті еңбек сіңіріп, мұрағат қорларының кеңеюіне зор үлес қосады. Ол мұрағат ісін жетік меңгерген қарымды қайраткер ғана болып қоймай, қазіргі жас буынға еліміз үшін мұрағат ісінің маңыздылығын түсіндіре білген азамат. Астана қаласы Мұрағаттар және құжаттамалар басқармасының ең алғашқы басшысы әрі негізін қалаушысы ретінде Елордамыздың тарихында лайықты орын алды.
Мұрағат ісінің білгірі С.Ысқақұлының талапшылдығы арқасында қысқа мерзім ішінде мұндағы негізгі қорлар саны 40-тан 639-ға дейін өсті. Осымен бірге құжат бірліктерінің саны да 24 мыңнан 303 мың бірлікке көбейді. Бұған мұрағат басшысының уақытпен өз кезінде бірге қадам басып, қала өмірінде болып жатқан тосын жаңалықтар мен тың өзгерістерді терең зерделей білуі де бұл істі айтарлықтай алға жетеледі.
Осы уақыттары мұрағатта құжат айналымының электрондық желісін құру, қолда бар құжаттарды сканерден өткізіп, оның толық есебін алу, аса бағалы да құнды құжаттар желісін жасау жұмыстары қызу қарқынмен қолға алынды. Қазірдің өзінде Елордамыздағы Алматы, Сарыарқа аудандары қоймаларында сақталып отырған құжаттардың электрондық нұсқаларын жасау ісі өрмек жузінен ауды. Алда бұл шара Есіл ауданын да қамтыйтын болады.
Ұжымда мұрағатқа сақталуға алынған құжаттарды каталогтау жұмысы да оң сипат алып келеді. Ағымдағы жылдың өткен айларында 21 мыңнан астам құжаттың осылай жүйеленуі бұған басты дәлел. Мәтіндері өше бастаған және жойылудың аз-ақ алдында тұрған құжаттарға «жан бітіру» ісі де Сұлтекеңнің ұдайы назарында болды. Өткен кезеңде мұрағатта осындай 22424 парақ сканер арқылы өңдеуден өткізіліп, құнды дүниелерді жұртшылық өкілдері мен ғалымдардың кеңінен пайдалануына жол ашылды.
Мұрағат директоры С.Ысқақұлы халықаралық деңгейдегі ғылыми-тәжірибелік конференциялар өткізу, бұқаралық ақпарат құралдарымен тығыз әріптестік байланыс орнату жұмыстарынан білгірлікпен ұйымдастыра білді. С.Ысқақұлының редакторлығымен «Елорда мұрағаттарының хабаршысы» журналы, Астана қаласының тарихына қатысты материалдар мен ғылыми-тәжірибелік конференция баяндамалары негізінде жақсы көркемделген, көпшіліктің ортақ игілігіне айналған бірқатар жинақтар да баспадан шықты.
Иә, мұрағаттар – ұлттық құндылықтар қазынасы. Бұл салада кешеу қалып, елімізге қатысты шетелдерде сақталған сондай құжат жұрнақтары көшірмесінің өзін олардың сұрағанын беріп қаттап жатқан жоқпыз ба. Ендеше С.Ысқақұлы осынау ділгір саламызда қайраткерлік танытқан мемлекетшіл һәм қоғамшыл тұлға. Тағы бір айтарлығы: іс тетігін кадрлар шешеді демекші, мұрағат ісінде осы жұмысқа өз жүрек қалауларымен келген жандар еңбек етеді және соларға сенім артамыз. Ұрпақ сабақтастығын сақтай отырып, өткеніміз бен бүгінгіміздің тарихын зерделеу ісіне қызу атсалысатындар да солар, деген қағиданы берік ұстанған да Сұлтекең болатын. Осы сапардың басы-қасында мұрағат саласының дамуына айтарлықтай үлес қосқаны үшін «Казақстанның еңбек сіңірген қайраткері» атағын (2008 ж.) иемденген білікті басшы, тұтас ұжымның дем берушісі Сұлтанбек Ысқақовтай азаматтың болуы — астаналық мұрағат ұжымы үшін зор абырой әрі мақтаныш. Еңбекқор және қамқоршы болған ағамыздың есімі біздің әрі ол өмірін арнаған мұрахаттарда да өшпек емес, дейді Сұлтекеңнен тәлім алған ұжым мүшелері.
Сағидолла
Көшімбаев