ЕУРАЗИЯЛЫҚ ИНТЕГРАЦИЯНЫҢ ЕРТЕҢІ
Мыңжылдықтардан бастау алатын ұлы даланың көне шежірелері әдетте өркениет атаулының кіндігі болып табылады. Ұлы далада салтанат құрған сан ғасырлық өркениет мемлекеттік тарихты жасады. Демек, Еуразия атты алып құрлықтың барша мәдениеті мен өркениеті ұлы даламен тығыз байланысты. Сол ұлы даланы мекен еткен дала перзенттерінің ықпалымен ұлы тайпалар қалыптасты. Тарихтан білетініміздей, Скифтер мемлекеті, Ұлы Ғұндар империясы, Түрік қағанаты, Алтын Орда, одан берідегі Ресей империясы мен Кеңес Одағы – Ұлы Еуразиялық идеяның тамырлары саналады.
Алайда, қазақ халқының алдында жаңа мемлекет құру идеясы тұрды, халықтың оның күрделі мәселелерін үздіксіз шешуіне тура келді. Солай Еуразия құрлығында мақсаты айқын, межесі биік Қазақстан Республикасы атты мемлекет құрылды. Оның көш басында тұңғыш Президентіміз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев тұрды. Қазақстанның жиырма бір жылдың ішінде қалай қарыштап дамығаны, әлемдік аренада қандай беделге ие болғандығы, халықаралық деңгейдегі рөлі әмбеге аян. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы қиын-қыстау кезең де халықтың көз алдында. Ғасырлар бойы бабалардың асыл арманы болып кеткен тәуелсіздік атты қастерлі ұғым қазақ даласында да пайда болды. Қазақ ұғымында қалыптасып, өзгеше сипат алды. Егемен еліміздің басшысы Нұрсұлтан Назарбаев басқа мемлекеттермен ғасырлар бойы қалыптасқан экономикалық, рухани және саяси байланыстарды үзген жоқ. Қазақстан мемлекеті заманауи мемлекетаралық қатынастарда да өзінің тың идеясымен дүниежүзін өзіне қаратты. Елбасының еуразияшылдық идеясы жаңа бағытта, жаңа тұрпатта өрбіді. Алдымен Нұрсұлтан Әбішұлы айтулы идеяны жүзеге асыру үшін Еуразиялық бірлік идеясы төңірегіндегі белді тұлғалар мен белгілі ғалымдардың, сарабдал саясаткерлердің ғана емес, сонымен қатар тәуелсіз мемлекеттердің қарапайым азаматтарының да санасына сіңірді. Өткен ғасырдың екінші жартысында көрнекті ғалым Лев Гумилевтің бастамасымен бірқатар ғалымдардың еуразияшылдық ұғымы ғылыми кеңістікке шыққаны белгілі. Дегенмен, бұл философиялық ұғым ғалымдардың хатында теория ретінде келе жатқан еді. Осынау асқақ ұғымды Нұрсұлтан Назарбаев саяси аренаға алып шықты. Аталған формула тұтас құрлықты ұйыстырған ықпалдастық тұжырымдамасы ретінде, тіпті, жаңа келбетке, жаңа сипатқа ие болды. «Еуразиялық Одақ қажет. Бұрынғы Кеңес Одағының Республикаларын біртұтас қоғам құруға тарихтың, тағдырдың өзі дайындағандай. Бізге байланыс пен басқарудың тетіктері мен тәсілдері ортақ, біздің менталитетіміз, бүкіл болмыстарымыз ұқсайды. Бір-бірімізге сенім білдіру маңдайымызға жазылған. Біз Одақ деген сөзден қорықпауымыз керек. Жанымызда Еуропалық Одақ та тамаша өмір сүріп жатыр емес пе» деген еді ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаев 1994 жылғы наурыз айында М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу Мемлекеттік университетінің ұстаздары мен ғалымдарының алдында сөйлеген сөзінде.
Еуразиялық идеяның басты өзегі – экономикалық қана емес, рухани бірлікті де лайықты деңгейде сақтай отырып, әр мемлекеттің өз идеясымен дамуына толық мүмкіндік беру болып табылады. Идеяның бағыты дұрыс, бағдары айқын болғандықтан да бұл бастамаға белгілі ғалымдар мен саясаткерлерден бастап, қарапайым еңбек адамдарына дейін қызу қолдау көрсетіп келеді. Сондықтан да бұл идеяның тарих үшін маңызы зор болмақ.
Еліміз – әлемдегі ядролық қарудан ең бірінші болып бас тартқан мемлекет. Барлық мәселелерді бейбіт жолмен шешуде басқа мемлекеттерге үлгі көрсетуге лайық десе де боларлықтай. Сондықтан Нұрсұлтан Назарбаев еуразиялық интеграцияны еріктілік пен теңдік негізінде жүзеге асыруды ұсынды. Тәуелсіз мемлекеттер қазірде еуразиялық интеграцияның негізгі қатысушылары болып табылатындықтан, бұл мемлекеттер еуразиялық саясаттың мықты және ықпалды субъектілері болып есептеледі. Қай кезде де Елбасының авторлық идеясынан туындап, аз уақыттың ішінде-ақ зиялы қауым мен қарапайым халықтың тарапынан мейлінше қолдау тапқан еуразиялық идея – Қазақстан тарихының жаңа беттері.
Бұл тұрғыдан да қазақ халқы әлем алдында өзіндік болмысымен ерекшеленеді. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев тың идеясымен, жарқын бастамасымен бабалар аманатына қылау түсірмей, осынау ұлы даланың қасиеті мен халықтың тегін өзгелерге де мойындата білді. Нұрсұлтан Әбішұлы қазақ халқының алдында екі бірдей тарихи рөлді өз мойнына алды. Тәуелсіз мемлекеттің іргесін қалады және оның жолын жаңғыртты. Ал, тарихта мұндай жауапкершілікті толықтай көтере білу, халық сенімін барынша ақтау – сирек құбылыстардың бірі. Елбасы қазақстандық қоғамды «Қазақстан халқы» деген жалпы адамзаттық идея аясына біріктіре келе, мемлекеттің маңызды міндеттерін алға қойды.
Бүгінде Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың Еуразиялық идеясы өзінің өміршеңдігін дәлелдеді. Бұл жағдай Кеден Одағын, Біртұтас Экономикалық Кеңістікті құру барысында, сонымен қатар мемлекет басшыларының 2015 жылға қарай Еуразия Экономикалық Одағын құру туралы шешімін қабылдау кезінде анық көрінді, сол себепті идеяны қолдаушылардың саны уақыт өткен сайын артып келеді. Сондықтан Еуразиялық Одақ идеясы ешбір мемлекеттің ұлттық тәуелсіздігіне нұқсан келтірмей, тек қана Еуразия жұртшылығының экономикалық әлеуетін арттыра түсу жолында қызмет етпек.
Хамит ЕСАМАН