Ізгілендіру ме, із салу ма?
Сенат экономикалық қылмысты бұдан ары декриминализациялау туралы заң жобасын мақұлдады. Заңда қылмыстық жауапкершілікке тарту, айыптау негіздерін қысқарту арқылы декриминализациялау; депенализация, яғни қылмыстық-құқықтық әсер ету, жазалауды жұмсарту шараларын жүргізу қарастырылған. Бұл сыбайлас жемқорлық пен экономикалық қылмыстың азаюына қаншалықты әсер етеді, қай тұрғыдан тиімді? «Астана ақшамы» бірнеше адамға сұрау салды.
Нұрлан Ерімбетов,
саясаттанушы:
– Меніңше, бұл экономикалық қылмыс жасаушыларды еркінсітетін заң болайын деп тұр. Неге біз бәрін ақшамен есептеуіміз керек? Ал сол жемқор немесе алаяқ ақшаны, дүние-мүлікті жымқыруының салдары адам шығынына да әкеліп соқтыруы мүмкін ғой. Мысалы, медицина саласындағы бір шенеунік ақшаны жеп қойды, соның кесірінен біреуге операция жасалмады, біреуге тиісті ем-домы жүргізілмей қалды. Немесе, Қорғаныс саласындағы бір шенеунік пара алды, ал оның зардабын құлаған ұшақта өлім құшқан қарапайым ұшқыштар тартты. Сондықтан, меніңше, «түйені түгімен жұтқандардың» заң бұзушылығы дәлелденсе, жазаны да өтеу керек, мал-мүлкі де тәркіленуі керек.
Төлеген Байгулов,
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі медиа орталықтың төрағасы:
– Қазақстан тәуелсіздік алғалы қылмыстық саясатты ізгілендіру бағытында ауқымды реформалар жүргізіп келеді. Сондықтан, Сенатта мақұлданған заң жобасын ізгілендіру саясатының аясында жүргізіліп жатқан ауқымды процестің бір бөлігі деп қарастырған жөн. Жалпы, экономикалық қылмыстарды қылмыссыздандыру – бұл нағыз құқықтық-демократиялық мемлекеттерде кеңінен қолданылатын жаза түрі. Яғни, бұл жердегі негізгі ұстаным – мемлекеттің экономикалық мүддесін басым бағыт ретінде қарастыру болып отыр. Қылмыс жасаған азамат қоғамға анау айтқандай қауіп тудырмаса, оны бас бостандығынан айырып, салық төлеушілердің есебінен асырағаннан гөрі, келтірген шығынды төлетіп, бюджетті толықтырған әлдеқайда тиімді.
Әділбек ЖАПАҚ