Bılım

Aibergenov älemı

Şyn talanttar alystaǧan saiyn biıktei beredı. Saǧynyştyŋ aqyny, jyrdyŋ jaryq jūldyzy Tölegen Aibergenov şyǧarmaşylyǧy, jastardyŋ öleŋderın nasihattauy būǧan közımızdı jetkızgendei.

Elordada qazaqtyŋ aqiyq aqyny, otyzynda poeziiany biık deŋgeige köterıp ketken Tölegen Aibergenov atyndaǧy mektep bar. Kenesary köşesınıŋ boiynda ornalasqan №16 orta mektep – qala ömırındegı maŋyzdy ıs-şaralarǧa belsene qatysyp jürgen oqu ordasy. 2681 bala bılım alatyn, aralas tılde oqytatyn mektepte sport seksiialary, türlı üiırme, avtomodeldeu, gidroponika, robototehnika, t. b. bar. Patriot jastardy bırıktıretın «Jas sarbaz» qozǧalysy, oquşylar üşın mektepte on şaqty üiırme men jobalar: «Oquǧa qūştar mektep», «Jas sarbaz» debat kluby, «STEM» zerthanasy, «Menıŋ qalamnyŋ köşelerı», «Vestnik» radio jaŋalyqtary, «Jas sarbaz», «Mektep parlamentı», «Adal ūrpaq» erıktıler kluby, «Jas tılşı», «Baǧdarlamalau S+», t. b. jūmys ısteidı. Tälım beruşı mūǧalımderdıŋ köpşılıgı – täjıribelı mamandar, attestattaudan ötken pedagogtar. Biylǧy tülekterdıŋ köpşılıgı – joǧary oqu oryndary, kolledj studentterı, eŋbek etıp jürgen jastar. Mektep direktory – Säule Äzımhanova.

Astana qalasy Bılım basqarmasynyŋ «Tölegen Aibergenov atyndaǧy №16 orta mektep» memlekettık mekemesı 1979 jyly 31 tamyzda aşyldy. Pedagogikalyq ūjymnyŋ ötınışı boiynşa Astana qalasy äkımdıgınıŋ qaulysymen 2001 jyly mektepke Tölegen Aibergenovtıŋ esımı berıldı, aqynnyŋ memorialdyq muzeiı aşyldy.

Sarǧaiǧan sary küzde aqyn atyndaǧy mektepke baryp, onyŋ ömırın, şyǧarmaşylyǧyn nasihattaǧan mektep muzeiın aralap körgen edık.

Aqynǧa arnalǧan muzei 2007 jyldan bastap jūmys ısteidı. Ony aşuǧa mektep direktorynyŋ tärbie ısı jönındegı orynbasary Aqbota ­Esamatova köp eŋbek sıŋırdı. Sondai-aq poeziia janaşyry, qoǧamdyq ısterge belsene qatysyp jürgen QR mädeniet qairatkerı Ospan Süleimenūlynyŋ da zor ülesın aitpai ketuge bolmaidy.

– Tölegen Aibergenov – artyna öşpes ız qaldyrǧan qaitalanbas tūlǧa. Şyǧarmaşylyq babyna kelgen 30 jasynda mezgılsız ömırden ozǧan aqynnyŋ qazaq poeziiasyna äkelgen jaŋalyǧy orasan edı, – deidı muzeidıŋ qazırgı jetekşısı Gauhar Jüsıpova.

38 jyl bılım salasynda eŋbek etken ol muzei jūmysyna jetekşılık jasaǧaly berı köptegen jetıstıkke qol jettı. 2018 jyly bas qalada ötken mektep muzeilerı arasyndaǧy baiqauda T.Aibergenovke arnalǧan mektep muzeiı bas jüldenı jeŋıp alǧan bolatyn. Sondai-aq Ūlttyq muzeidegı qūndy jädıgerlerdıŋ körmesıne qatysty.

– Aqynnyŋ şyǧarmaşylyǧyn nasihattau barysynda köptegen ıs-şara ötedı. Aqynnyŋ mereitoiy jyldary arnaiy konferensiia ötkızıp, ol jaiynda jazylǧan esseler baiqauynyŋ jinaǧyn şyǧaryp, jaryssözder, jyr keşterın, tärbie sabaqtaryn tūraqty türde ötkızıp kelemız. Aqynnyŋ öleŋderın jatqa oqityn balalar arasynda baiqau jariialap, muzeige tek qana aqyn öleŋderın jatqa aitatyn oquşylar ǧana kıredı degen talap qoiǧanbyz, – deidı Gauhar Jetebaiqyzy muzei eksponattarymen tanystyra otyryp.

Aqyn atyndaǧy mektepte onyŋ otbasy bergen qūndy jädıgerler – qol saǧaty men qoldanǧan ydys-aiaqtary jäne jeke zattary bar.

Muzei eksponattary öte talǧammen jasaqtalǧan. Bırınşı qatarda özı ömırde airyqşa qūrmettegen, erekşe taǧdyr iesı Jıbek ana men Aqtöbege arnalǧan stend ornalasqan. Odan keiın tuyp-ösken jerı Qaraqalpaq elınıŋ Qoŋyrat audany men apalarynyŋ fotolary, olarǧa arnalǧan «Apalarym» öleŋı tūr.

Taşkenttegı Nizami atyndaǧy pedagogikalyq institutta oqyǧan kezderı, Ürnisa apamyzben tanysqan şaqtary fotolarmen üşınşı qatardaǧy stendte ädemı orailastyryp qoiylǧan eken. Odan keiıngı qatarda aqynnyŋ Saryaǧaştaǧy ömırı, qyzmetı, otbasy beinelengen fotosuretter ornalasqan. İnstitutty bıtırgen aqyn jastaiynan şyǧys şaiyrlarynyŋ jyrlaryn jattap ösedı. Onyŋ öleŋderınıŋ negızgı kredosy ömırge, tuǧan jerge degen saǧynyş boldy. Şet jailap, özge ortada ösken aqynnyŋ taǧdyry şyǧarmaşylyǧyna äser etpei qoimaidy. Sonyŋ yqpalynan qazaq dalasyna arnalǧan otty jyrlar ömırge keldı. Aqynnyŋ «Aruana – bauyr dünie» degen öleŋın oqyǧan saiyn şettegı qandastarymyzdyŋ şermende köŋılı men jan aiqaiy jürek qylyn tılgılep ötedı. Tölegennıŋ poeziiasy turaly jazuşy Äbış Kekılbaev: «Tölegen Aibergenov tvorchestvosy – ölımdı jeŋıp şyqqan ömır şattyǧynyŋ jyry» deidı.

Jiyrmadan endı ǧana asqan şaǧynda qazaq poeziiasynyŋ törınde jarq ete qalǧan aqyndy ädebi orta bırden moiyndaidy. Äbdılda Täjıbaev aqynnyŋ öleŋderıne alǧaş alǧysöz jazyp, baspasöz betıne jariialaidy. Soǧan qaramastan aqyn közı tırısınde Jazuşylar odaǧynyŋ müşelıgıne ötıp ülgermeidı. Qazır Tölegen Aibergenov atyndaǧy ädebi syilyq bar. Tölegen Aibergenovtıŋ «Saǧynbai barsaŋ taular da senıŋ, aldyŋnan şyqpas asqaqtap» degen öleŋ joldary önerdı süigen, ömırdı süigen aqynnyŋ optimistık jyrlary adamdy ömırge özgeşe qyrynan qarauǧa üiretedı.

Tölegen Aibergenovtıŋ aqyn ınısı Mūhtar Şahanovqa arnap jazǧan «Saǧynyş» atty öleŋı ädebi, mädeni ortada keŋınen tanymal bolsa, qarapaiym halyq onyŋ «Bır toiym bar» degen öleŋın jatqa oqidy. Astanadaǧy Tölegen Aibergenov atyndaǧy mekteptıŋ oquşylary aqynnyŋ öleŋderın jatqa aityp, qaladaǧy türlı mädeni ıs-şaraǧa qatysyp jür.

O, adamdar, bırgemın men ­sendermen,

Yqylasyŋa eşnärsenı teŋgermen.

Sender menıŋ baqytymnyŋ būlaǧy,

Sender menıŋ darynyma jel bergen, – dep jyrlaǧan, otyzynda örtenıp, baqiǧa ozǧan Aibergenovtıŋ saǧynyş tūnǧan jyrlary jürektermen syrlasyp, jasap kele jatyr. Jasai da bermek. Adam men ömırdı Aibergenovşe süiu, jyrlau, köz aldyŋda jainaǧan dünienı Aibergenovtei saǧynu barşa adamzatqa būiyrsa, onda Jer betı äldeqaşan jūmaq bolar edı. Jaqsynyŋ, jaqsy jyrdyŋ şarapaty jastarmen, keleşek ūrpaqpen mäŋgılık jasai bermek.

 

Taǧyda

admin

«Astana aqşamy» gazetı

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button