Bızdıŋ köbımız mügedekter tügılı, jai beitanys adamdarmen qalai-qarym-qatynas ornatyp, qalai söilesu kerektıgın onşa bıle bermeimız. Al erekşe qamqorlyq qajet etetın mügedektermen kezdeskende, müldem abdyrap qalatynymyz ras. Myna bır qalyptasqan erejenıŋ ekeuara qolaisyzdyqty joiyp, jaqsy söilesuge septıgı bar eken. Būl erejenı AQŞ-tyŋ memlekettık qyzmetşılerı qyzmet babynda basşylyqqa alady eken.
Köşede mügedek körseŋız, bas salyp müsırkep, maŋdaiynan sipauǧa tiıstı emessız. Şamadan tys janaşyrlyq tanytudyŋ qajetı joq. Sol arqyly sız ony teŋ körmei, kemdıgın körsetkendei erıksız qorlauyŋyz mümkın.
– Mümkındıgı şekteulı adammen äŋgımelesu kezınde, onyŋ janyndaǧy qamqorşysy nemese surdoaudarmaşyǧa qarap emes, tıkelei özıne qarap tıldesıŋız.
– Eger mügedekpen qol alysyp tanysu qajet bolsa, eger ol adamnyŋ qoly qimyldamaityn nemese protez bolsa da qolyn ūstap işara jasaǧannyŋ aiyby joq.
– Közı körmeitın adamdy kezdestırseŋız, özıŋızdı jäne sızben bırge kelgen adamdardy mındettı türde dauystap atyn atap, tanystyryŋyz. Eger sız osyndai top aldynda söilesetın bolsaŋyz, özıŋızdıŋ kım ekendıgıŋızdı, ne maqsatpen kelgenıŋızdı aitudy ūmytpaŋyz.
– Eger mügedekke kömekteskıŋız kelse, aldymen rūqsatyn alyp, ne ıstep, ne qoiu keregın anyqtap alyŋyz.
– Qanşa jerden mügedek bolsa da teŋ därejede, öz qataryŋyzdai qarau kerek. Eger sız olardy jaqsy bılseŋız ǧana sen dep atymen ataǧan jön. Basqa jaǧdaida sız dep sypaiylyq tanytqan jön bolar.
– Olardyŋ qolarbasy – özınıŋ orny, jeke keŋıstıgı. Sol arbaǧa süikenıp nemese baularyn tartqylap, är jerın şūqylau – ersı närse. Būl adamnyŋ özın tıntkendei äser qaldyrady.
– Tılınde mükısı bar adamdardy mūqiiat tyŋdaŋyz. Sözın bölıp, tüzetpeŋız, aitatyn oiyn Sız aiaqtamaŋyz. Eger eşteŋe ūqpasaŋyz, ötırık kölgırsımei, şyndyǧyn aityŋyz. Tüsıngenıŋızdı qaitalaŋyz, būl adamǧa sızge jauap beruge, al sız ony tüsınuge kömektesedı.
– Mügedekter arbasyn nemese baldaqty adammen söileskende, säl eŋkeiıp özıŋızdıŋ jäne onyŋ közderı bır deŋgeide bolyp, betıne tık qarap söilesu sızge oŋaiyraq bolady.
– Estu qabıletı naşar adamnyŋ nazaryn audaru üşın qolyŋyzdy sermep, nemese iyǧynan türtıp nazaryn audartuǧa bolady. Qūlaǧy mükısterdıŋ barlyǧy bırdei erınge qarap, söz tüsıne almasa da onyŋ közıne tık qarap, anyq söileŋız. Jaryq jerde bet-jüzıŋızdıŋ qimylyn anyq köretındei bolsyn. Sonda tez ūǧynysuǧa mümkındık bolady.
