Seiıl AIаǦANOV, änşı-gitarist: ESTRADAMEN ESTI ÄNDER AITYLSA…
– Seiıl aǧa, ekrannan köp körınıp, baspasöz betterınde jiı şyǧa bermeisız. Sondyqtan, sızdıŋ tuyp-ösken ortaŋyz turaly onşa bılıŋkıremeimız. Aityp berseŋız…
Saǧira Janat, qala tūrǧyny
– Tuǧan jerım – Qaraǧandy oblysynyŋ Aǧadyr audanyna qarasty Qyzyltau auyly. Otbasynyŋ tūŋǧyşymyn. Qazaq dästürimen ata-äjeniŋ qolynda östım. Balalyq şaǧym sol jerde öttı. Esimımdı «ǧūmyry tek jaqsylyqqa toly bolyp, sauyq-sairan, seiilmen ötsin» degen yrymmen äkemnıŋ äpkesi qoiypty. Studenttık şaǧym Qaraǧandy qalasynda öttı. Jalpy, Qaraǧandy öŋırı – qazaqtyŋ basqa da jerlerı siiaqty kıl daryndar düniege kelgen kielı meken ǧoi.
– 90-jyldardyŋ ortasynda sızdıŋ Qaraǧandyda ötken «Köŋılaşar» äzıl-syqaq teatrynyŋ konsertınde än salǧanyŋyzdy bılem. Ol kezde sız «Politehtıŋ» qūrylys fakultetınde oqityn edıŋız. Mamandyǧyŋyzdy özgertkenıŋızge ökınbeisız be?
Erkebūlan, oqyrman
– Ökınbeimın. Öitkenı, jüregıŋ qalamasa, qanşa tyraştanǧanyŋmen eşteŋe şyqpaidy. Men – ölmes, öşpes öner jolyn taŋdadym. Allaǧa şükır, menıŋ būl taŋdauyma eşqaşan ökıngen emespın. Kerısınşe, qiyn-qystau kezderı qaltanyŋ qalyŋdyǧy men qara basymnyŋ qamy üşın önerdı satyp ketpegenıme quanamyn. Qūrylysşy bolyp bärıbır ıstei almaityn edım. Öitkenı, sol qūrylysşynyŋ oquyna özım qalaǧandyqtan emes, ata-anamnyŋ aituymen barǧanmyn. Sol mamandyqqa degen süiispenşilik bolmaǧandyqtan, ony oqyp-toquǧa maşyqtanbadym. «Köŋılaşar» konsertındegı änge kelsek, ol – Mūhtar Şahanov aǧamyzdyŋ «Tasada ösken bir gül» atty änı bolatyn.
– Seke, sız osy Astanadaǧy L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınde küi klasy boiynşa oqydy dep estıdım. Ony tastap ketıpsız. Nege?
Mūrat, qūrylysşy
– «Oqymaǧan muzykant» dep aitpasyn, käsıbi bılım alaiyn dep sol universitetke tüskenım ras. Bıraq, Janǧali Jüzbaev, Saian Aqmolda, Mūrat Äbuǧazy syndy däulesker küişılerdı bıle tūra, menıŋ de «oqydym» dep küişınıŋ diplomyn alyp şyqqanym ūiat emes pe? «Darynsyz küişı» bolyp jürgennen sol dūrys dep şeştım.
– Sız gitaramen halyq änderın aityp, tıptı, alty şektı aspappen ännıŋ arasynda küidıŋ sarynyn tartatyŋyz bar. Soǧan qaraǧanda dombyranyŋ qūlaǧynda da şeber oinaisyz-au. Sahnaǧa dombyramen şyǧu oiyŋyzda joq pa?
Erlan Säbitov, student
– Ärine, Qadyr aǧamyz aitpaqşy, «naǧyz qazaq qazaq emes, naǧyz qazaq –dombyra». Öner degen kielı qasiet qonǧan adamnyŋ dombyrada oinai almauy mümkın emes. Bıraq, men äu basta özıme gitarany serık ettım. Menıŋ Seiıl bolyp tanyluyma da sebep bolǧan sol aspap. Osy oraida bır qyzyqty oqiǧa esıme tüsıp kettı. Bala künımnen halyq änderın tyŋdap östım. Alty jasqa tolǧanymda äkem dombyra satyp äperdı. Künı boiy auyldyŋ şaŋyn şyǧaryp oinaimyz. Keşkısın üige kelgen soŋ, el ūiqyǧa jatqanda men älgı dombyramdy alyp aiqailap änge basamyn. Äjem tūrǧanda äke-şeşem «qoi» dep aita almaidy. Sosyn taŋerteŋ tüngı «konsertım» üşın sybaǧamdy beretın. Sodan bır künı men qydyryp körşı auylǧa ketkenımde älgı dombyramdy üige qonaqtap kelgen bıreuler syndyryp alypty. Sodan äkem maǧan gitara alyp berdı. Alty şektı aspapty alǧaş qolyma alǧanda jetı jasta edım.
– Sızdıŋ käsıbi änşı bolyp qalyptasuyŋyzǧa yqpal etken adamdar bar ma? Men mūny gitarist änşılerge qatysty aityp otyrmyn. Eger bolsa, solardy atap berseŋız…
Symbat, buhgalter
– Alla darytqan önerdıŋ ūşqyny qalai bolǧanda da jaryp şyǧady. Ärine, sol tuabıttı talanttyŋ özek jaryp şyǧuy aldymen özıŋe, odan soŋ ainalaŋdaǧy tıleules, niettes adamdarǧa da bailanysty. Men Qorabai Esenov aǧamyzdyŋ änderın üirendım. «Tämam gitaraşylardyŋ aǧasy» atanǧan Qorekeŋnıŋ änderın kelesı ūrpaqqa dūrys jetkızudı amanatym dep sanaimyn. Nūrlan Önerbaev, Läzzat Tölegenova, Maqsūtqan Dihanbaev, Qairat Baibosynov, Ramazan Stamǧaziev, Aitbek Nyǧyzbaev, Meiırhan Adambekov, Erjan Belǧoziev, Gülmira Aqürpekova syndy aǧa-apalarymdy özıme ūstaz tūtamyn.
– Än taŋdauda qandai prinsip ūstanasyz? Taǧy bır sūraq, än jinaǧyŋyz şyqty ma? Şyqsa qaidan aluǧa bolady?
Dinara, jurnalist
– Sūraǧyŋyzǧa rahmet. Kez kelgen öner iesı siiaqty men de salǧan änım sazy men sözı üilesıp, tyŋdauşynyŋ jüregıne jetse deimın. Sondyqtan, maǧynaly, lirikalyq änderge basymdyq beremın. Repertuarymda «Sūrjelgenşe», «Säulem-ai», «Alqoŋyr», «Qarǧam-au», «Güldariǧa» syndy halyq änderi bar. Sondai-aq, Estai, Aqan Seri, Şämşi, Äset Beiseuov, Bolat Sybanov, Iliia Jaqanov, Jaǧypar Älimhanov, Sadyq Kärimbaev syndy tarlandardyŋ änderin oryndap jürmın. Men üşin är änniŋ şoqtyǧy biik. Eşqaisysyn böle-jaryp qarai almaimyn. Al jinaqqa kelsek, älı şyqqan joq. Oida jürgen dünie. Alla sätın salyp şyǧyp jatsa, tyŋdarmandarymdy habardar etemın.
– Öner salasynda jürgen, äsırese estrada änşılerıne qatysty aitylatyn syn köp. Bügın ne köp, änşı köp. Bıraq, aitqanǧa qarai nätije berıp jatsa jaqsy ǧoi. Aityŋyzşy, sızdıŋ estrada janrynda oryndalyp jatqan änderge köŋılıŋız tolady ma?
Jansūlu, zaŋger
– «Änniŋ de estisi bar, eseri bar, tyŋdauşynyŋ qūlaǧyn keseri bar» dep, Abai atamyz aitpaqşy, büginde esti ännen eser änderdiŋ kökjiegi keŋdeu. Özıŋız aitpaqşy, büginde ne köp, änşi köp. Meili, bola bersin. Tek, sol änşiler änniŋ qadir-qasietin ketirmei, jönimen oryndasa degen niet. Eger aitatyn änniŋ sözi men sazy üilesip jatsa, ony tek dästürli baǧytta ǧana emes, estradamen, orkestrmen, simfoniialyq orkestrmen, tipti hormen orynda. Öz erkiŋ. Büginde änniŋ qadirin qaşyryp jürgenderdiŋ deni estradada köptep sanalatyny jasyryn emes. Bizdiki – sol estradamen tek esti änder aitylsa degen tilek. Öitkeni, halyqtyŋ basym böligi estradalyq ändi köbirek tyŋdaidy.
– Bır jylda bırneşe ret jeke konsertın ötkızetın änşıler bar. Bılgım keletını, sız qaşan elorda jūrtyn än keşıŋızge şaqyrasyz?
Nūrbaqyt, oqyrman
– Bıreuler üşın jauap bere almaimyn. Öz basym Astanada jylyna bırneşe ret tūrmaq, bır de bır konsert berıp körgen emespın. Ärine, ondai oi joq emes. Menı äldilegen arman da sol, repertuarymdaǧy änderımdı saralap, halyqtyŋ qūlaǧynda qaldyru. Astananyŋ Kongess-Holl saraiynda keşımdı ötkızıp, Almatydaǧy Respublika saraiyna tyŋdarmandarymdy jinasam deimın. Ol endı keler künnıŋ enşısındegı dünie. Jalpy, jeke keşımdı ötkızu josparymda
bar. Bılesız be, aitar auyzǧa jeŋıl bolǧanymen, konsert ötkızu oŋai emes.
Ainūr ŞOŞAEVA
