Basty aqparatMäsele

Äuselesı asqan «Air astana»

Şaruaŋyz şyǧyp, saparǧa şyǧa qalsaŋyz, äue qatynasy ülken röl atqaratynyn ärkım de moiyndaidy. Baratyn jerıŋızge äp-sätte jetıp barasyz. Mäselen, poiyzben eŋ azy otyz saǧat jüretın Oral qalasyna ūşaqpen ekı saǧatta, Almatyǧa 1 saǧat 20 minutta bara qalasyz. Özıŋız de şarşamaisyz, uaqytyŋyz da ünemdeledı.

Aiyppūl jaǧdaidy tüzemedı

Degenmen keiıngı kezde äue jolyn qamtamasyz etetın ūlttyq aviakompaniialarǧa jūrtşylyqtyŋ ökpesı qara qazandai. Reisterdı keiınge qaldyru, bırneşe saǧat keşıgu, qauıpsızdık mäselesındegı tüitkılderdıŋ jiı tuyndauy adamdardy yǧyr qylyp bolǧan sekıldı.

Äsırese būryn Ortalyq Aziiada jaqsy aty şyǧyp, jolauşylardyŋ alǧysyna bölenıp jürgen «Air Astana» kompaniiasynyŋ keiıngı jarty jyldaǧy qyzmetıne syn-­eskertpe, ökpe-renış jetıp artylady. Jolauşylar köbıne reistıŋ keşıguıne, ūiymdas­tyru jūmystarynyŋ naşarlyǧy men qyzmetkerlerınıŋ dörekılıgıne, bilet aqşasyn qaitarudaǧy qiyndyqtarǧa şaǧymdanady.

Mäselen, jolauşy Ermek Älımūly 18 tamyzda Almatydan Astana qalasyna ūşpaqşy bolyp, bır saǧat būryn äuejaiǧa keledı. Tırkeuden ötkennen keiın 17:10-da äuege köterıluı tiıs ūşaǧy tehnikalyq sebepterge bailanysty ekı saǧatqa keiınge şegerılgenın bıledı. Sol-aq eken, aerovokzalda alty saǧat otyrady. Al Aişa Qūrmanǧalidıŋ jaǧdaiy odan da kürdelı. 6 qyrküiek künı Almatydan Astanaǧa ūşatyn «Air Astana»-nyŋ KS 853 reisı rezerv ekipajyn kütu degen jeleumen bır täulıkke keşıgedı. Alaida jolauşylarǧa qoldanystaǧy zaŋda qaras­tyrylǧan qyzmettıŋ bırı de körsetılmegen. Tıptı qonaqüi de berılmei, äuejai vokzalynyŋ kütu zalynda tünep şyqqan. Osyǧan bailanysty «Air Astana» kompaniiasyna 1000 AEK kölemınde (3 million 63 myŋ teŋge) aiyppūl salynypty. «Air Astana» prezidentı Piter Foster osyǧan qatysty män-jaidy bylai tüsındırdı: «Aviareisterdıŋ keşıguı köbıne bızge bailanysty bolmaidy. Aua raiynyŋ qūbylysyna bız eşteŋe de ıstei almaimyz. Bızdıŋ eŋ basty oilaitynymyz – jolauşylardyŋ qauıpsızdıgı. Äuejailarǧa, ondaǧy qyzmet körsetuşılerge bız qataŋ talap qoiamyz. Bärı de zaŋ aiasynda boluy kerek deimız. Aviareis ekı saǧattan artyq keşıkse, jolauşylarǧa ystyq şai, al tört saǧattan artyq keşıkse, ystyq tamaq berıluı kerek. Balaly äielderdı qonaqüige bırınşı kezekte ornalastyru mäselesı de mültıksız oryndaluy tiıs. Būl jönınde qazır äuejai qyzmetkerlerıne qataŋ eskertıldı».

Ötken jyly ışkı reisterge baǧa 17,8 paiyzǧa köterılıptı. Būl, tüptep kelgende, qarapaiym halyqtyŋ qaltasyna auyr tiıp otyr. Äsırese «air astana» äue kompaniiasy monopolist retınde baǧa mäselesınde «özımbıldıkke» salynatyny baiqalady

Degenmen prezidenttıŋ būl «qataŋ eskertuın» äue­jai­daǧylar qūlaǧyna da ılmegen siiaqty. 2022 jylǧy 28 qaraşada «Air Astana» AQ-tyŋ Astanadan Qyzylorda qalasynan ūşatyn KS 7315 reisı 5 saǧat 30 minutqa keşıkken. Naqtyraq aitqanda, 8:15-te ūşatyn ūşaq 13:45-ke deiın äuege köterılmegen. Narazy jolauşylar sotqa bergen. «Ūşaqtyŋ bır tetıgınen aqau şyǧuyna bailanysty keşıktı» degen sebep aitqan äuejai qyzmetkerlerı ystyq tamaq berudı de qajet dep tappaǧan. Öitkenı tırkeu 12:45-te bastaldy dep uäj aitady. Söitıp olar kei sätte jauapkerşılıkten qūtylyp ketıp jatady. Bıraq qanşa jaltarǧanmen, «Air Astana» men onyŋ enşıles käsıporny – «Fly Arystan»-ǧa 2022 jyldyŋ şılde-qyrküiek aiynda 21 million 441 myŋ teŋgege jetı ret aiyppūl salynypty.

Qazaqşa söileseŋ, pälege qalasyŋ

– Şymkentten ūşyp şyqqannan-aq ūşaq salonynda barlyq habarlandyru orys jäne aǧylşyn tılınde habarlandy, – deidı Däuırälı Nūrman. «Air Astana» AQ – elımızdıŋ ūlttyq kompaniia­syna qarasty käsıporyn. Ataǧy da dap-dardai. Bilet baǧasy da arzan emes. Al memlekettık tılde qyzmet körsetpeidı. Menıŋ ornymda kez kelgen öz ūltyn süietın, anasynyŋ tılın qūrmetteitın adam osylai talap qoiar edı. Stiuardessaǧa qazaqşa sūraq qoidym. Alǧaşynda ol menı estımegen tärızdı elemei ötıp kettı. Ekınşı ret qaityp kele jatqanda ädeiı toqtatyp, «Nege qazaqşa söilemeisızder? Menıŋ qūqyǧymdy aiaqqa taptap tūrsyzdar. Barlyq habarlandyrudy bırınşı qazaq tılınde aityŋyzdar» dedım.

Al ol orysşalap, «Men qazaqşa tüsınbeimın. Uaqytymdy almaŋyz. Orysşa aityŋyz, bızdıŋ elde orys tılı de memlekettık tıl» dep qanymdy qainatty.

Oǧan tüsındıremın dep dauysym qattyraq şyǧyp ketse kerek. «Myna kısı ışıp alǧan, maǧan dörekılık körsettı. Orynsyz aiqai-şu şyǧardy» dep menıŋ üstımnen qyzmettık hattama toltyrypty.

«Äuejaiǧa qonǧan boida menı polisiia bölımıne alyp kettı. Qanymdy tekserıp, saraptama jasady. Söitıp, zaŋdy qūqyǧymdy talap etemın dep qyruar uaqytymdy joǧalttym» deidı jolauşy Däuırälı Nūrman.

Mūndai oqiǧa belgılı jurnalist Jarylqap Qalybaidyŋ da basynan ötken. Türkiiadan Ystanbūl-Almaty baǧytynda ūşyp kelgen oǧan da qazaqşa söileudı talap etkenı üşın stiuardessalar «ışımdık ışken, mas» dep sotqa berıp, yzy-qiqy, aiqai-şu jasaǧan.

Ötken jyly Qyzylordadan Astanaǧa ūşaqpen kelgen belgılı änşı Aigül Elşıbaeva­nyŋ da basynan osyndai jaǧdai ötkenı belgılı.

Jaqynda «Air Astana»-ny Dämelı Ospanova esımdı jolau­şy taǧy sotqa berdı. Öitkenı ony kompaniia «tärtıpsız jolauşy» retınde «qara tızımge» engızıp qoiypty. «Būl – ūşu qauıpsızdıgın saqtau jönındegı komissiianyŋ şeşımı» deidı olar.

Sonda Dämelı Ospanova sonşa ne büldırıp qoiypty deisız ǧoi. «Air Astana» aviakompaniiasy ūşaǧynyŋ bortynda äuede qazaqşa söilep, basqalardan da qazaqşa söileudı talap etkenı üşın osyndai «qara tızımge» kırgızılgen. Bıraq būl joly sot ädıl şeşım şyǧaryp, «avia­kompaniianyŋ ıs-äreketın zaŋsyz dep tanyp, olardy 500 AEK kölemınde aiyppūl töleuge mındettegen.

Bilet baǧasy küiıp tūr

Kompaniia prezidentı ­Piter Foster «Air Astana» men «Fly Arystan» biletterınıŋ baǧasyn salystyrmaly türde alǧanda «älemdegı eŋ arzan baǧa» dep sanaidy. «Tek biletterdı aldyn ala alyp qoiyŋyzdar. Neǧūrlym erterek alsaŋyzdar, soǧūrlym bilet baǧasy arzanǧa tüsedı» deidı ol.

Degenmen bilet baǧasyn halyqaralyq baǧytta ūşatyn «Turkish Airlines» reis­terımen salystyrǧanda aiyr­maşylyǧy şamaly ekenı baiqaldy. Esesıne olarda qyzmet körsetu sapasy öte joǧary. Al bıraq Dubaidan ūşyp keletın «Air Arabia» loukoster biletı Oralǧa ūşatyn «Fly Dubai»-dan ekı ese arzan. Sondyqtan loukosterlerde (keibır servis qyzmetterı qysqartylǧan reister) bolmasa, «Air Arabia» biletı şetel tasymaldauşylarynan arzan dep eşkım de aita almaidy.

Halyqaralyq reisterdıŋ baǧasy äue kompaniiasyna bailanysty ärtürlı. Mäselen, Almaty-London baǧyty ­bo­iynşa «Uzbekistan Airways»-ta bilet qūny – 351 myŋ teŋge. Ūşaq Taşkent arqyly barady. Al «Air Astana»-daǧy baǧa – 465 myŋ teŋge. Sonda aviakompaniia prezidentınıŋ sözı şyndyqqa janaspaityny körınedı.

Naqtylai aitsaq, elımızde qazır tört ırı äue kompaniiasy bar. Olar: «Air Astana», «Fly Arystan», «SCAT Airlines», «Qazaq Air». Būl jerde bäsekelestık az ekenı közge bırden ūryp tūr. Eger äue kompaniia­larynyŋ sany basqa memleketterdegıdei onnan asyp jyǧylyp jatsa, baǧa būlai jyl saiyn qūbylmas edı.

Ötken jyly ışkı reisterge baǧa 17,8 paiyzǧa köterılıptı. Būl, tüptep kelgende, qarapaiym halyqtyŋ qaltasyna auyr tiıp otyr. Äsırese «Air Astana» äue kompaniiasy monopolist retınde baǧa mäselesınde «özımbıldıkke» salynatyny baiqalady.

Taǧyda

Taŋatar Töleuǧaliev

«Astana aqşamy» gazetınıŋ tılşısı

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button