«Astana Qazaqstannyŋ özge qalalaryna ülgi boluǧa tiis». Astanany odan äri damytu mäselelerine arnalǧan jiyn barysynda Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaev osylai dedi.
Būl – būltartpas şyndyq. Elordanyŋ äsemdigi tek sändi ǧimarattarymen, säuletti bolmysymen ǧana ölşenbese kerek. Qalanyŋ ajary onyŋ tazalyǧyna de tikelei bailanysty. Astananyŋ ainalasy, üilerdiŋ aldy, aulalar mūntazdai jarqyrap jatsa, kelimdi-ketimdi kisilerdiŋ bas şaharǧa degen qūrmeti arta tüspei me?! Sondyqtan, Astana ajarymen ǧana emes, sonymen qatar mūntazdai tazalyǧymen de baurap tūruy kerek. Sebebi, tazalyq – mädeniettiliktiŋ basty belgisi.
Qala tazalyǧyna barynşa män beretin Elbasy elordada ūsaq-tüiek qylmystyŋ bolmauyna, tipti köşege saǧyz laqtyrylsa da, ony istegen adamnyŋ jazalanuy tiis ekenin eskertkeni esimizde. «Alǧaşynda eskertu jasalyp, ol adamǧa qatysty mälimetter bazasy jasaqtalu kerek. Būl tärtipsizdik ekinşi märte qaitalansa, äkimşilik jauapqa tartylyp, aiyppūl tölesin. Tipti bolmasa, üş künge qamauǧa alynsyn! Osy jaǧdaida ǧana tärtip bolady. Ülken qylmystarǧa jol berilmeidi».
Jaqynda ǧana qalanyŋ jylu beru mausymyn qorytyndylau jönindegi keŋeste Astana äkimi senbilikti äste qala tūrǧyndarynyŋ eŋbegin tegin paidalanu, kommunistik ideologiianyŋ sarqynşaǧy dep tüsinbeu qajettigin alǧa tartty. «Elordalyqtardyŋ süiikti qalasyna öz sezimin bildirudiŋ bir joly – osy. Adam janynyŋ tazalyǧy täniniŋ tazalyǧynan bastau alatyny sekildi qalamyz taza bolsa, köŋilimiz de taza jüredi. Senbiliktiŋ ülken mäni – tärbielik astarynda» degen bolatyn İ.Tasmaǧambetov.
Aitsa-aitqandai, büginde bas qala halqy kün sanap ösu üstinde. Segiz jüz myŋǧa juyqtaǧan elordalyqtardyŋ eŋbekke jaramdy jastaǧylary, tipti teŋ jartysy öz aulasynyŋ nemese jaqyn maŋdaǧy saiabaqtyŋ bir şarşy metrin tazalap qaitsa, ärqaisysy bir tüp aǧaş köşetin otyrǧyzsa, sol künde Astanada şamamen tört jüz myŋ şarşy metr aumaq tazalanyp, sonşa myŋ aǧaş jaŋadan paida bolady emes pe? Qandai keremet!
Tazalyq – saulyq negizi, saulyq – bailyq negizi bolsa, aǧaş egu de adam ömirindegi asa bir sauapty is. «Bir adam bir aǧaş otyrǧyzyp, ol aǧaştyŋ adam, aŋ-qūsqa paidasy tier bolsa, auany tazalap tūrsa da aǧaş qurap, şirip ketkenge deiin ol adamǧa sauap jazylatyn bolady» delingen eken bir hadiste.
Köktem şyǧa auyl maŋyn retke keltirip, üi-işin taza ūstau yqylym zamandardan kele jatqan halyqtyq ürdisimiz. Kezinde ata-babalarymyz eşkimniŋ nūsqauyn kütpei-aq, aumaqty öz erikterimen retke keltirip otyrǧanyn oilasaq, bügingi astanalyqtarǧa da osyndai azamattyq sana qajet-au degen oi keledi. Demek, tazalyqty tek senbilikte ǧana oilamauymyz qajet. Köşedegi kir-qoqystyŋ köbi kölikterden bolatynyn jürgizuşiler de esten şyǧarmasa eken.
Bügin – bas şaharda jalpyqalalyq senbilik. Jyldaǧy jaqsy dästürdi jalǧastyrǧan jūrtşylyq taŋmen talasa tūryp, qalanyŋ tärtibi men tazalyǧyn eseleuge üles qosu üşin qoldaryna ketpen-kürek alyp, tal-terek otyrǧyzyp, köşelerdi kül-qoqystan aryltuda. Bir sät küiki tirliktiŋ küibeŋinen qol üzip, taza auaǧa şyǧyp, sergip, bir-birimen şüiirkelesken aǧaiyn Astanany abattandyruǧa atsalysuda. Erekşe köŋil-küileri men jüzderinen ainalany ainadai etuge yqylasty ekendikteri aŋǧarylyp-aq tūr. Elordalyqtardyŋ şiraq qimyly tazalyqqa Europa elderindegidei senbiliktersiz qol jetkizer kün alys emes ekenine sendiredi.
Gülbarşyn ÖKEŞQYZY
