Alihan BAIMENOV, QR Memlekettık qyzmet ısterı agenttıgınıŋ Töraǧasy: ZAŊSYZ TAǦAIYNDAULAR ÜŞIN JAUAPKERŞILIK KÜŞEIEDI

Elımızdıŋ memlekettık qyzmet salasynda tyŋ özgerıster bolǧaly tūr.  Bügınde Parlament deputattary talqylap jatqan «Memlekettık qyzmet turaly» zaŋ jobasy küşıne ense, osy salanyŋ pärmendılıgı men tiımdılıgı artyp, memlekettık qyzmetşılerge qoiylatyn talaptar küşeitılmek. Osy jaŋa reformalar töŋıregınde Qazaqstan Respublikasy  Memlekettık qyzmet ısterı agenttıgınıŋ Töraǧasy Alihan Baimenovpen äŋgımelesken edık.

Memlekettık qyzmettıŋ sapasyn arttyru – basty talap

– Alihan Mūhamediiaūly, äŋgı­me­­mızdı byltyr şılde aiynda El­ba­synyŋ Jarlyǧymen qabyl­danǧan memlekettık qyzmettıŋ ja­ŋa modelı tūjyrymdamasy jaiynan bastasaq. Sebebı, jaŋa­dan engızılgelı otyrǧan  re­­for­ma­­larǧa osy qūjat özek bo­lyp otyr emes pe? Jal­py Tūjyrym­damanyŋ qabyldanuy­na ne türtkı boldy?

– Qai kezde de, qandai elde de özı­­­nıŋ memlekettık qyzmetıne köŋılı tolǧan qoǧam bolǧan emes.  Sebebı, qoǧamnyŋ talǧamy ünemı jetılıp otyrady. Talǧam jetılgennen ke­iın talap ta küşeiedı. Talap küşeigen kezde oǧan jauap bere­tın memlekettık sala nemese memle­ket­tık saiasatty aiqyndaityn tūlǧa­­­­­­lar jaŋa şeşımder ızdeuge kırı­se­dı. Bügıngı künı bızdıŋ elde de memlekettık qyzmet jüiesın jetıldıru qajettılıgı tuyndap otyr. Oǧan qosa, Elbasy Qazaq elın älemdegı bäsekege qabılettı memle­ket­terdıŋ qataryna qosu jönınde strategiialyq mındet qoidy. Ärı, Düniejüzılık sauda ūiymyna kıru, Kedendık odaq, Euraziialyq ekonomikalyq qauym­das­tyq mäselelerı de memleketık qyzmettıŋ sapasyn jaŋa deŋgeige köterudı talap etedı. Sebebı, inve­s­ti­­siia­lar tartylyp, elımızde jaŋa jūmys oryndary köptep aşyluy üşın oǧan qatysty şeşımder äzırleitın  memlekettık qyzmetşılerdıŋ bılıkıtılıgı joǧary boluy kerek.  Sondyqtan,  Elbasy memlekettık qyzmet reformasy salasyndaǧy älemnıŋ eŋ ozyq ülgılerıne sai boluymyzdy mındettep otyr. Mıne,  osy maqsat-mındetter negızge alyna otyryp, memlekettık qyzmettıŋ jaŋa modelı tūjyrymdamasy qabyldanǧan bolatyn.

– Elımızdıŋ memlekettık qyz­­met salasyn körşı eldermen salys­tyr­ǧanda,  qandai jetıs­tıkterın atap öter edıŋız?  

– Qazaqstan memlekettık qyzmet re­­for­masy salasynda aimaqtyq köş­basşy bolyp sanalady. Haly­qa­ralyq sarapşylardyŋ özı elı­mız­­dıŋ memlekettık qyzmet ülgı­sın edäuır joǧary baǧalap otyr. Mysaly, kezınde Düniejüzılık bank Qazaqstandy «aimaqtaǧy köşbasşy» dep tanysa, BŪŪ aldaǧy jyldary Astanada memlekettık qyzmet turaly jahandyq konferensiia ötkızudı ūsynyp otyr. BŪŪ Damu baǧdarlamasynyŋ Astanada memlekettık qyzmet ısterı jönınde öŋırlık hab aşu turaly bastamasyna Memleket basşysy qoldau körsetıp, Ükımetke arnaiy tapsyrma berdı. Osydan bastap, barlyq damyǧan elderdıŋ elşılerımen kezdesu ötkızılıp, memlekettık organdarmen kelıssözder jürgızıldı. Qazır osy memlekettık qyzmet salasynda AQŞ, Fransiia, Koreia, Polşa, Türkiiamen tyǧyz qarym-qatynas ornatyp, keibır eldermen kelısımşarttarǧa qol qoidyq. Olar da būl baǧytta qoian-qoltyq jūmys jasauǧa niettı. Sonymen bırge, Europalyq odaq, Düniejüzılık bank, Ekonomikalyq yqpaldastyq jäne damu ūiymy da müddelılık tanytyp otyr. Europa­lyq odaqtyŋ Qazaqstandaǧy memle­ket­tık qyzmettı reformalau jäne  jaŋǧyrtu jönındegı jobasy jüzege asyp jatqanyn da aituǧa bolady.

Meritokratiia qaǧidaty küşeitılıp, käsıbilık deŋgeiı artady

– Elımızdıŋ memlekettık qyzmet jüiesı taǧy bır jaŋa reforma­lardy bastan ötkızgelı otyr. Parlamentte talqylanyp jatqan zaŋ jobasyna qandai özgerıster en­gız­­­dıŋızder? Onyŋ tiımdılıgı men halyq­qa beretın paidasy qandai bolmaq?

– Zaŋ jobasy Memleket basşysy­nyŋ 2011 jyly şılde aiynda be­kıt­­­­ken memlekettık qyzmettıŋ ja­ŋa modelı Tūjyrymdamasyn jü­­ze­ge asyru jäne naqty tapsyrma­laryn oryndau maqsatynda äzırlendı. Būl zaŋnyŋ qabyldanuy Elbasy N.Nazarbaevtyŋ «Qa­zaq­stan­­nyŋ äleumettık jaŋǧyrtyl­uy: Jalpyǧa ortaq Eŋbek qoǧamy­na qarai 20 qadam» atty baǧ­dar­lama­­lyq maqalasynda körse­tıl­gen mındetterge säikes keledı. Sebebı, meri­­to­kratiia qaǧidat­taryn kü­şeitu äleumettık moderniza­siia­nyŋ qūraldarynyŋ bırı bolyp ta­by­la­dy.

Būl salada Qazaqstan soŋǧy jyldary Elbasynyŋ körsetken baǧyty boiynşa özınıŋ jetıstıkterın ozyq eldermen salystyratyn deŋ­­­­gei­­­­ge jettı. Damyǧan elderdıŋ tä­jı­ri­belerı de zerttelıp, Prezident memlekettık qyzmet körsetu sapasyn arttyryp, kadr saiasatyn da eŋbegıne qarap ırıkteu men baǧa­laudy jüzege asyru turaly tapsyrma­lar bergen bolatyn. Zaŋ jobasynda osy mäselelerdı tügeldei qamtuǧa tyrystyq.

Qazaqstan aimaqta alǧaş konkurs­tyq jüienı engızgenımen, soŋǧy jylda­ry onyŋ obektivtılıgıne, ädıldıgıne senım tömendegen. Mem­le­­ket­tık organdardyŋ basşylary auys­qanda zaŋdy ainalyp ötudıŋ jol­daryn tauyp, jaŋa barǧan jerınde adamdardy oryndaryn bosatuǧa mäjbürlep, olardyŋ or­ny­na jappai özınıŋ būrynǧy ärıptesterın alyp keluge tyrysu körınısterı baiqaldy. Sonymen bırge, memlekettık qyzmetkerlerdıŋ ädeptılıgı, sybailas jemqorlyqqa qarsy tetıkterdıŋ älsızdıgı siiaqty barlyq mäseleler taldana kele, zaŋ jobasynyŋ basymdyqtary anyq­taldy: bırınşısı – kadrlardy ırıkteu jäne joǧarylatu kezınde meri­tokratiia qaǧidatyn küşeitu; ekınşısı – «A» basqaruşylyq korpusyn qūru; üşınşısı – bar­lyq memlekettık organdarda ar­naiy basqaru qūrylymdary men tetıkterın jetıldıru, onyŋ ışın­de kadr qyzmetınıŋ märtebesın köteru; törtınşısı – tärtıptık jäne etikalyq baqylaudy küşeitıp, korporativtı mädeniettı jetıldıru.

Osynyŋ barlyǧyn eskere oty­ryp, bırınşı basymdylyqqa säi­kes meritokratiia qaǧidatyn küşeitu­ge män berdık.

 – Sonda mūnyŋ qandai tetık­te­rı bar?

– Bırınşıden, konkurstardan aldyn-ala belgılengen adamdar öte almaityn jol qarastyruymyz kerek. Sondyqtan, testıleudı konkurstan bölıp aldyq. Iаǧni, bolaşaqta memlekettık qyzmetke barǧysy keletın azamattar Agenttık belgılegen uaqytta konkursty kütpei, test tapsyryp, arnaiy serti­fi­­kat alyp, sodan keiın mem­le­­ket­tık organ jariialaǧan konkursqa qatysady. Osyǧan orai memlekettık organnyŋ konkurs­qa jūmsaityn uaqyty 2-3 esege deiın (45-50 künnen 15-20 künge deiın) azaiady. Sonymen bır­­ge testıleudıŋ baǧdarlamasyn jaŋ­ǧyr­typ, adamnyŋ keibır tūlǧa­lyq qasietterın anyqtaityn testıleudı keibır lauazymdar üşın engızbekşımız. Oǧan qosa zaŋnama turaly testını de kürdelendırıp otyrmyz. Konkurstyq komissiialardyŋ jūmysynda jariialylyq pen tazalyqty qamtamasyz etu üşın konkurstyq komissiia müşelerınıŋ jauapkerşılıgın köteru qarasty­ryl­ǧan.

Agenttık täjıribenı aldymen özı­nen bastap, taiauda bos lauazym­darǧa konkurs ötkızgen bolatyn. Sonda bır orynǧa qyryq, keibır orynǧa alpys alty adamǧa deiın qūjat tapsyrdy. Osy joly konkurstyq komissiialardy jaŋa täsılmen jasaqtap, ırıkteu kezındegı äŋgımelesu kezeŋınde de barlyǧyna teŋ jaǧdai tuǧyzatyn jäne baǧalaityn tetıkter qarasty­ryldy. Konkursqa adam köp qatys­qan jaǧdaida konkurstyq äŋ­gı­me­le­su­dıŋ ekınşı kezeŋı retın­de esse jazudy da engızu qolǧa alyn­­baq. Ärı­ qarai memlekettık qyz­­met­ker­lerdıŋ jūmysyn baǧalau men mansaptyq josparlau boiynşa tyŋ ūǧymdar qabyldanady. Jaŋa­dan kelgen qyzmetşılerge tälım­gerlerdıŋ bekıtıluı de eskerıldı. Osynyŋ barlyǧy sapany köteruge alyp keledı.

– Al, zaŋsyz taǧaiyndaular anyqtalǧan jaǧdaida, lauazymdy tūlǧalar qandai jauapkerşılıkke tartylady?

– Älbette, basşylar kadrlyq şeşımderın dūrys äzırlep, zaŋ şeŋberınde qabyldauy üşın jauap­ker­şılıktı küşeitu kerek. Taiauda ǧana jürgızgen tekserıster kezınde bır ministrlıkte osyndai zaŋsyz taǧaiyndaular anyq­tal­ǧan edı. Sol lauazym iesı tärtıp­tık jauapkerşılıkke tartyldy. Mıne, osyndai baǧyttardy qol­ǧa aludy közdep otyrmyz. Jauap­ker­şılıkke tartudy osylai küşeit­sek, zaŋdy qonyşynan  basyp jür­gen keibıreuler aiaqtaryn tartyŋ­qyraityny sözsız.
Meritokratiia qaǧidattaryn qorǧau boiynşa tärtıptık komis­siia­lardyŋ da pärmendılıgın kü­şeit­­pekpız. Al, Memlekettık qyzmet ıster agenttıgı meritokratiia men käsıbilıktıŋ qorǧauşysyna ainaluǧa tiıs.

– Zaŋ jobasynda aiqyndalǧan «A» basqaruşy korpusyn jasaqtauǧa ırıkteudıŋ erekşe tärtıbı engızıledı dep jür…

– İä, «A» basqaruşy korpusyn­da joǧary basqaruşylyq deŋgei­degı memlekettık äkımşılık lauazymdar jasaqtalatyndyqtan, olar üşın Respublika Prezidentı aiqyn­daityn kadr rezervıne ırıkteudıŋ jäne konkurstyq ırıkteudıŋ erekşe tärtıbı, arnaiy bılıktılık talaptary közdelıp otyr. Zaŋ qabyldanǧannan keiın kadr saiasaty boiynşa Ūlttyq komissiia jäne öŋırlık kadrlyq komissiialar qūrylmaq. Olar «A» kor­pu­sy­nyŋ kadr rezervın qalyp­tas­tyrady. Osylaişa, «A» korpusy lauazymdaryna ırıkteu jäne joǧarylatu transparenttık negızde jüzege asyrylatyn bolady.

Memleket basşysy «komandalyq köşuge» qatysty da bırneşe märte syn aitqanyn bılesızder. Osyǧan orai zaŋ jobasynda «komandalyq köşulerdı» neǧūrlym azaitu jäne memlekettık organdardyŋ basşylary auysqan jaǧdaida äkımşılık memlekettık qyzmetkerlerdıŋ qor­ǧa­l­uyn küşeitu maqsatynda mem­lekettık organdar arasyndaǧy auy­sym tärtıbımen taǧaiyndaular El­basy belgılegen jaǧdailarda ǧana jüzege asyrylatyndyǧy qaras­ty­rylyp otyr. Zaŋsyz kadrlyq şeşımder üşın lauazym ielerınıŋ jauapkerşılıgı küşeiedı. Taǧy bır basym baǧyt – kadrlyq qyzmet oryndarynyŋ rölın arttyru. Ol endı personaldy basqaru qyz­metı dep atalmaq. Būl saladaǧy mem­leket­tık qyzmetşıler özderı jūmys ısteitın mekeme ışındegı kadrlardyŋ jūmysyna baǧa berıp, qyz­metke ūsynuda ülken röl at­qa­ra­tyn­dai deŋgeige jetpekşı.

Alǧaş ret Zaŋda memlekettık qyzmetşılerdıŋ Ar-namys Kodeksın jäne jemqorlyqqa qarsy normalardy qosatyn qyzmettık etikasy jönınde bölek tarau engızılgenın de atap ötkım keledı.

«Zaŋ jobasynyŋ tiımdılıgın tüsıngender köp boldy»

– Tamyr-tanys, aǧaiynşylyq­tyŋ jolyn kesıp, sybailas jem­qor­lyq­qa tosqauyl qoiatyn zaŋ kei­bır lauazymdy tūlǧalarǧa ūna­­­ma­uy mümkın. Mūnyŋ aldynda jür­gızıl­gen reformaǧa da kedergı keltırgısı kelgen şeneunıkter bol­ǧa­ny jūrtşylyqtyŋ esınde.  Al osy joly jaŋa zaŋnyŋ jolynda kese-köldeneŋ tūrǧandar boldy ma?

– Älemdık täjıribenı zerdelesek, kez kelgen saladaǧy, äsırese, memlekettık basqaru, äkımşılık salalardaǧy reformalar kedergısız bolmaidy.
Bız 1999 jylǧy memlekettık qyz­met salasyndaǧy  reformany­ jürgızgen kezde Düniejüzılık bankı Qazaqstandy memlekettık qyzmet reformasy salasynda aimaqtyq köşbasşy dep tanyp, oǧan sebep bolǧan bırneşe faktordy atap ötken edı. Onyŋ bastysy – Prezidenttıŋ saiasi jıgerınde jatqanyn aitty. Mysaly, sol 1990 jyly reforma kezınde şeneunıkterdıŋ bırazy kadrlardy konkurs arqyly ırıkteu jüiesınıŋ engızılgenın qalamady, bıraq,  Prezident soǧan qaramastan, zaŋǧa qol qoidy. Söitıp, memleket basşysynyŋ saiasi jıgerı men­ strategiialyq köregendıgınıŋ arqasynda Qazaqstan alǧa jyljydy. Saiasi jıger osyndai mem­leket­tık qyzmet ısınde erekşe baiqalady. Mysaly, körşı Reseidı alaiyq. Būl elde osy baǧyttaǧy zaŋdar älı künge deiın qabyldanbai keledı. Sebebı, būl zaŋdarǧa memlekettık apparat ışındegıler, qolynda yqpaly bar lauazym ielerı qarsy. Bızge de 1999 jyly kedergı keltırgısı kelgender boldy. Bıraq zaŋ küşıne engennen keiın köndıktı. Endı olar būl talapty ainalyp ötudıŋ jolyn ızdestıre bastady. Mūny bız körıp-bılgennen keiın osyǧan tosqauyl qoiuǧa niettenıp otyrǧanymyzdy joǧaryda aittyq. Degenmen, 1999 jyldary jasalǧan reformalar negızınen özınıŋ mındetterın tolyq oryndady deuge bolady. Sodan berı 500 myŋnan astam adam memlekettık qyzmet konkursyna qatysyp, sonyŋ 130 myŋy jūmysqa qabyldandy. Ärine, köpşılıgı taza ärı ädıl konkurs arqyly ötkenı­men, tamyr-tanystyqty paida­lan­ǧandar da joq emes. Bıraq, my­­sa­ly, joǧary oqu ornyna tüs­ken­de sybailas jemqorlyqtan qauıp­­­tenıp, talapkerlerdı kon­kurs­syz qabyldap, emtihan qorytyn­dysynan bas tarta almaimyz ǧoi?! Konkurstyq jüienı de sol sekıldı ärı qarai jetıldıru – bügıngı mındet. 1990 jyldardyŋ ortasynda ministr, äkım auysqanda ortalyq apparattardyŋ 60 paiyzyna juyǧy jaŋartylsa, qazır ärı ketkende 20-25 paiyzy ǧana özgeredı.
Al, 1999 jyldan berı 550 myŋnan astam azamat konkursqa qatysqan eken. Iаǧni, sol azamattar tügel  Konstitusiiany oqyp, zaŋdardy bıle bastady. Qazır qoldanystaǧy zaŋnyŋ memleket üşın tiımdılıgın, artyqşylyǧyn tüsınetın basşylar köbeidı. Lauazymdy tūlǧalardyŋ basym köpşılıgı kadr saiasatyn jetıldırudı qoldaidy.

Memlekettık qyzmetşılerdıŋ tärtıbı qataŋ qadaǧalanady

– Memlekettık qyzmetşılerdıŋ  köpşılıkpen qarym-qatynasy, ädebı jönınde ärtürlı pıkır­ler aitylady. Jalpy zaŋ­ǧa en­gı­zıl­gen özgerıster mem­le­ket­tık­ qyzmetkerdıŋ qoǧam­da­ǧy ja­ǧym­dy beinesın qalyptas­tyryp, halyqqa jaqyndatyp,  bedelın kötere alady dep oilaisyz ba?

– Bırınışden, būl zaŋda memleket­tık qyzmetşılerdıŋ ädebıne bailanysty bölek bap bar.  Saiasi mem­­le­ket­tık qyzmetşılerdıŋ äde­bıne soŋǧy kezderı Respublika Prezidentı Äkımşılıgı de airyqşa män berıp otyr. Zaŋda bekıtılgen  normalar üşın jauapkerşılık bölek. Sebebı, adamdardyŋ qūqyq­tary men bostandyqtary tek zaŋ arqyly retteledı. Kezınde Prezident Jarlyǧymen Ar-namys Kodeksı qabyldanǧan bolatyn. Endı ol normalar  zaŋmen bekıtılıp, sol üşın jauapkerşılık deŋgeiı joǧarylaidy. Būl – qoǧamǧa jaŋa mümkındık beredı. Sebebı, aza­mat­­tar zaŋ arqyly memlekettık qyzmetşıden qarym-qatynas mäse­lesınde ädep, mädeniet saqta­uyn talap ete alady.

Ekınşıden, memlekettık qyzmet­şı­­lerdıŋ tärtıbın, elmen qarym-qatynasy deŋgeiın qadaǧalaityn organdarǧa da jaŋa mümkındıkter berıledı. Arnaiy Jarlyqtar qabyldanǧan, osy boiynşa är memlekettık mekemenıŋ ışınde öz­ erekşelıkterıne bailanys­ty ädep normalary engızıledı. Mū­ny baqylaityn tärtıptık keŋes pen tärtıptık komissiialardyŋ jū­my­sy jetıldırılıp, mındetterı aiqyndalady. Sonymen qatar, ärbır memlekettık salada  tälımger­lık-oqytu jüielerı, tiıstı ülgılık erejelerı bekıtıletın bolady. Äri­ne, mūnyŋ bärı bırden bola sal­maidy, bırtındep jüzege asyrylatyny anyq. Aitalyq, sybailas jemqorlyqpen tabysty küresetın elderdıŋ täjıribesın zerdelesek, olar ülken jemqorlyqqa jol – ūsaq ädepsızdıkten, bıreudıŋ qūqyǧyn būzudan bastalatynyn tüsıngen. Sondyqtan būl elderde onyŋ  al­dyn-aluǧa erekşe män beredı. Iаǧni, sybailas jemqorlyqty boldyrmau şaralaryn qarastyrady. Ol üşın zaŋ būzuşylyqtyŋ aldyn aluǧa qatysty mäselelerdıŋ qyr-syryn är memlekettık qyzmetker bıluı tiıs. Sondyqtan da olardy oqytudy qolǧa almaqpyz. Osynyŋ barlyǧy, tüptep kelgende, sybailas jemqorlyqqa negız bolatyn  faktorlardy boldyrmau. Bas prokuratura, Qarjy polisiiasy mamandary jasalǧan qylmyspen küresıp, olardy anyqtau jäne jazalau jūmys­tary­men ainalysatyn bolsa, bızdıŋ mındetımız – jemqorlyqtyŋ aldyn alu, tärbie, ädeptılık normalaryn sıŋıru.

Qazaq tılın bıluge mındetteitın zaŋnyŋ tuatyny şübäsız

– Memlekettık qyzmetkerdıŋ mındetı – halyqqa qyzmet etu. Ol­ elı­­nıŋ, ūltynyŋ patrioty bo­l­uy kerek. Bıraq qazırgı bız kö­­rıp jürgen qyzmetkerlerdıŋ ön­ boiynan mūndai qasietterdı kö­re bermeimız. Memlekettık qyz­metker­lerımızdıŋ köbı mem­leket­­tık tılde söilemeuı – sonyŋ bır my­­saly. Memlekettık qyz­metşı­­ler­ge qazaq tılın bıluge mın­det­­teitın zaŋ qaşan tuady?

– Özıŋız aitqandai, patriot­tyq­tyŋ tılmen bailanysy da bar. Bıraq qazaq tılın meŋgermegen memlekettık qyzmetkerlerdıŋ bärın bır­dei patriot emes dep aituǧa taǧy bolmaidy. Tıldı bılmeudıŋ tarihi sebepterı köp qoi. Kezınde qazaq tılıne balta şapqan qandai jüie ekenın är adam esınde saqtauy kerek. Men osy qyzmetke araǧa 11 jyl salyp  kelgende baiqaǧanym, memleket­tık organdarda qazaq tılın bılu deŋgeiı edäuır joǧarylaǧan. Mysaly, Prezident  Äkımşılıgımen hat almasu – negızınen qazaq tılınde. Ükımet keŋsesımen de solai. Ärine, äzırşe memlekettık ıs-qaǧazdary qos tılde jüredı. Öitkenı, bärı bırdei qazaq tılın jetık meŋgerıp, qūjat­tardy qazaqşa daiyndai almauy mümkın. Sondyqtan täjıribesı mol, otanşyldyq sezımın jüregın­de ūialatqan azamattardy tıldı bıl­me­ge­nı üşın jūmystan ketıru ädılet­sızdık bolar edı. Elbasynyŋ Jarlyǧymen bekıtılgen «Qazaq­stan Respublikasynda Tılderdı damytu men qoldanudyŋ 2011-2020 jyldarǧa arnalǧan memle­ket­tık baǧdarlamasynda» mem­le­ket­tık tıldı damytudyŋ baǧyt­tary belgılengen. Prezident memle­ket­tık tıldı är azamat meŋgeru qajettıgın ünemı aityp keledı. Endı ony jüzege asyru ūltymyzdyŋ ışkı jūmysyna bailanysty. Keleşekte tıldı bıludı mındetteitın talaptar zaŋnamada belgılenetınıne men şübä keltırmeimın. Bügınde memlekettık tıldı meŋgermei, alǧa ılgerıleu mümkın emestıgın bärı de tüsındı. Sondyqtan būl mäsele de bırte-bırte şeşımın tabatynyna senemın.

– Äŋgımeŋızge rahmet.

Äŋgımelesken: Qymbat TOQTAMŪRAT