Qazaqtyŋ bırtuar tūlǧasyna arnalǧan taǧy bır filmnıŋ tūsauy kesıldı. Qazaq tarihy ǧylymynyŋ negızın qalauşylardyŋ bırı, Qazaqstannyŋ tūŋǧyş tarih ǧylymynyŋ doktory, «HIH ǧasyrdyŋ 20-40 jyldaryndaǧy Qazaqstan» atty eŋbektıŋ avtory Ermūqan Bekmahanovtyŋ ömırın baiandaityn tolyq metrajdy «Amanat» filmı köremender közaiymyna ainaldy.
«Qazaqfilmnıŋ» köpten kütken ärı maŋyzdy jobasy körermenderge jol tartar aldynda osy mekemenıŋ vise-prezidentı – bas redaktory Didar Amantai, filmnıŋ keŋesşısı, tarihşy-ǧalym Mämbet Qoigeldiev jäne basty rölderdı somdaǧan akterlar aqparat qūraldary ökılderımen kezdestı. Filmnıŋ rejisserı ärı ssenarii avtory – Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı, QR memlekettık syilyǧynyŋ laureaty Satybaldy Narymbetov. Ol kezdesu barysynda: «70-ınşı jyldardan berı syilastyǧymyzǧa syzat tüspegen Halima apai bır künı jary E.Bekmahanovtyŋ eŋbegın talqylaǧan jiynnyŋ stenogrammasyn, kündelıgın tabystady. Sodan berı osy filmnıŋ özegın ömır boiy jüregımnıŋ tükpırınde saqtap kelıp edım» dedı.
Filmnıŋ jelısı HIH ǧasyrdyŋ orta tūsyndaǧy Kenesary hannyŋ täuelsızdık jolyndaǧy küresı men HH ǧasyrdyŋ alpysynşy jyldaryndaǧy Ermūqan Bekmahanovtyŋ taǧdyry qos arqau bolyp qatar örılıp, kömeskı tartqan tarihty arşuǧa talpynǧan tuyndynyŋ keiıpkerı Ramazannyŋ ıs-äreketımen ūştasady. Tūsaukeser räsımınde söz alǧan M.Qoigeldiev qazaq halqynyŋ eŋ azaly ärı qaraly betterınıŋ bırı Kenesary han köterılısı ekenın aitty. «Qazaq qoǧamynyŋ kürdelı kezeŋınde bütın halyqtyŋ qaida bettep bara jatqanyn jäne barar bolaşaǧyn Kenesary qozǧalysyn qaita qorytyp, zerdeleu barysynda tüsınuge bolady. Taqyrypty totalitarlyq keŋes zamanynda köterıp, oǧan tarihi baǧa bergen Bekmahanov 25 jyl bostandyǧynan aiyryldy. Onyŋ tragediiasy – qazaqtyŋ taǧdyry. Osy taqyrypty paiymdauǧa tyrysqan alǧaşqy qadam retınde jaŋa tuyndy öte sättı şyqqan» dedı tarihşy.
Filmde öner älemınde endı köktep kele jatqan jastarmen qatar jüztanys süiıktı ärtısterımızdı de körıp qaldyq. Berık Aitjanov – Ermūqannyŋ, Sanjar Mädiev Kenesarynyŋ rölın oinapty. «Üş ärıpten tūratyn» organnyŋ ökılı Äziz Beişenalievtıŋ rölı de öte nanymdy.
Kinonyŋ alǧaşqy kadrlary Kenesarynyŋ orys patşasyna hat joldaǧan sätınen bastalady. Hannyŋ tılegın qabyl etpegen patşanyŋ äskerlerı qazaq auyldaryn otqa oraidy. Sonyŋ arasynda qaryndasyn arqalaǧan jasöspırım bala qandy qyrǧynnan qaşyp şyǧyp, dala kezıp jüredı. Közderı jäudıregen ekı ören sary dalany küŋırentken oqiǧalardyŋ ünsız kuäsı retınde filmnıŋ ön boiynda köz aldymyzdan tasa bolmaidy. Būl da rejisserdıŋ şeşımı eken. Aǧaiyndy ekeu neşe zamannan berı bırın-bırı bırde jetelep, bırde arqalap, nebır qyrǧynnan esen-sau kele jatqan qazaqtyŋ balasy, iaǧni, sız ben bız ekenbız. Kinoda köz aldyŋda qalatyn körınıster jeterlık. Qas-qaǧymdyq qana beineden sanaly jan köp närsenı tüisınedı. Sonyŋ bırı – kino bastalǧanda qyrannyŋ ūiasyna örmelep kele jatqan şūbar jylan. Al soŋyna qarai sol jylannyŋ qyran ūiasyn oirandap bolyp, künge bauyryn qyzdyryp jatqany janyŋdy türşıktıredı.
Tarihi kinotuyndylarǧa şölırkep qalǧan körermen Ermūqan Bekmahanovtyŋ önegelı ömırınıŋ kinobaianyn jyly qabyldady.
Aidana JAQSYLYQQYZY
