Astanadan Nūr-Sūltanǧa deiın: Elordanyŋ bır jyldaǧy jetıstıkterı qandai?
Elorda – ärdaiym Elbasynyŋ, eldıŋ nazaryndaǧy qala. Būl qaladaǧy eleulı özgerıster, jaǧymdy jaŋalyqtar, aluan türlı oqiǧalar men qūbylystar küllı Qazaqstannyŋ äleumettık-ekonomikalyq, saiasi ömırıne yqpal etetını sözsız. Soŋǧy bır jyldyŋ ışınde bas qalamyzdyŋ tarihynda aituly oqiǧalar, mereilı mezetter köp boldy. Osy oraida, elordamyzdyŋ tuǧan künı qarsaŋynda tör qalanyŋ soŋǧy bır jyldaǧy ömırıne saraptamalyq şolu jasaǧandy jön kördık.
Äkımdık äleumettı qoldauǧa bet būrdy
Endı solarǧa ret-retımen toqtalaiyq. Byltyrǧy 6 şıldeden biylǧy 6 şıldege deiın elordanyŋ ekı äkımı auysty. 2018 jyldyŋ 11 qyrküiegınde Äset İsekeşev QR Prezidentı Äkımşılıgınıŋ basşysy bolyp taǧaiyndalyp, onyŋ ornyna Baqyt Sūltanov äkımnıŋ oryntaǧyna jaiǧasty. Ol būl qyzmettı 9 ai atqardy. Būryn-soŋdy äleumetpen jūmys ıstemegen Sūltanovqa köpbalaly analar men tūrmysy tömen otbasylardyŋ mäselesın şeşu oŋai bolǧan joq. «Jūmys ıstemedım» dep ol qol qusyryp qarap otyrmady. Äleumettıŋ äljuaz toptaryn qoldau maqsatynda 13 türlı ıs-şaralar keşenın jüzege asyrdy.
Olardyŋ qatarynda, tūrmysy tömen 2 myŋ otbasyna kommunaldyq tölemderdı töleuge qarajat beru, biudjettık ūiym qyzmetkerlerıne 2 myŋ tūrǧyn üi sertifikatyn beru, köpbalaly otbasylardyŋ balalaryna qoǧamdyq kölıkte tegın jüruı, mektepte ystyq tamaqpen qamtyluy, mektep formasy men qajettı oqu qūraldarymen tegın qamtamasyz etu, köpbalaly otbasynan şyqqan 180 balaǧa joǧary oqu ornyna tüsuge arnaiy grant bölu, analarǧa tıs därıgerınıŋ qyzmetın tegın ūsynu siiaqty naqty kömekter bar. Būlardyŋ bärı äleumettık mäselelerdı ret-retımen, jüielı türde şeşuge jol aşyp berdı. Baqyt Sūltanovtyŋ kezınde sättı ıske asyrylǧan jobanyŋ bırı – «Nūr-Ertıs» dep ataldy. Elordada üidıŋ kezegınde tūrǧan tūrmysy tömen, köpbalaly 40-qa juyq otbasylar Ekıbastūz qalasyna qonys audaryp, jaŋa baspanamen, balabaqşa, mektep jäne jūmys ornymen qamtamasyz etıldı.
13 mausymda būrynǧy Batys Qazaqstan oblysynyŋ äkımı Altai Kölgınov elorda äkımı bolyp taǧaiyndaldy. Şahar aktivımen kezdesude söz söilegen Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev A.Kölgınovtıŋ ūiymdastyruşylyq qabıletı men bılıktılıgı joǧary jas maman ekenın atap aitty. Batys Qazaqstan oblysynda üş jyl äkım bolyp, jergılıktı halyqtyŋ aldynda zor bedelge ie bolǧan Altai Seidırūly bar bılımı men bılıgın, ömırlık täjıribesın jūmsap, äkımnıŋ jūmysyna belsenıp kırıstı. Ol kün saiyn qaladaǧy ärtürlı nysandarǧa özı baryp, ıstıŋ män-jaiymen tanysyp, şeşım qabyldaudy qūp köretın basşy ekenın körsetude.
Aitpaqşy, Altai Kölgınov Nūr-Sūltan qalasyna äkım bolyp taǧaiyndalǧan künnıŋ erteŋıne Facebook-ten özınıŋ paraqşasyn aşyp, halyqqa aşyq ekenın aitty. Jaŋadan aşylǧan akkauntynda: «Äleumettık jelıler bailanystyŋ eŋ tiımdı qūralyna jäne dialogtyŋ quatty alaŋyna ainaldy. Ol jerden tūrǧyndar özıne qajettı aqparatty tez alady, jaŋalyqtardy oqidy. Äleumettık jelılerdıŋ kömegımen elorda tūrǧyndary men qonaqtarynyŋ maǧan tıkelei ötınışpen şyǧa alatyn mümkındıgı bar. Halyqtyŋ barlyq ündeuı men ūsynystaryna mındettı türde qūlaq asamyz. Men syndarly dialog pen yntymaqtastyqqa ärqaşan daiynmyn! Endeşe, bärımız bırıgıp, öz qalamyzdy jaily, quatty, ajarly jäne güldengen mekenge ainaldyraiyq» dep jazdy özı.
Bizneske öte qolaily qala
Bır quanarlyǧy, Nūr-Sūltan biznes aşuǧa jäne jürgızuge öte qolaily qala ekenın bırneşe märte däleldedı. Biyl mausym aiynda Düniejüzılık bank «Qazaqstanda biznes jürgızu» dep atalatyn zertteudıŋ qorytyndylaryn jariialady. «Subūlttyq reitingte» negızgı tört körsetkış boiynşa taldau jasalady. Ol: käsıporyn aşu, qūrylysqa rūqsat alu, menşık nysanyn tırkeu, elektr quaty jüiesıne qosylu. Düniejüzılık banktıŋ jahandyq indikatorlar departamentınıŋ jetekşısı Rita Ramalo zertteuge alynǧan 8 öŋırdıŋ ışınen Nūr-Sūltan qalasynyŋ käsıpkerlıkke qatysty indikatorlaryn jaqsartqanyn mälımdedı.
Sonymen qatar, Startup Genome amerikalyq agenttıgı älemdegı 50-den asa qalalarǧa jahandyq zertteu jürgızıp, Qazaqstan astanasynyŋ «Talanttarǧa qoljetımdı halyqaralyq ekojüielerdıŋ bestıgıne» kırgenın habarlady. Zertteuşı mamandar elordanyŋ startap-industriiasynyŋ öte jaqsy damyǧanyn atap aitty. Mäselen, startap negızın qalauşylar bır-bırıne: keŋes beru, ärıptes pen klient tabu, bailanys ornatu, mamandar ırıkteuge quana kömektesedı. Osy zertteude Nūr-Sūltandaǧy ekojüiedegı mamandar naryǧynyŋ qoljetımdılıgı de aiqyn körsetıldı. Mysaly, baǧdarlamalyq injenerdıŋ qyzmetınıŋ jyldyq naryqtyq baǧasy 15, 6 myŋ AQŞ dollaryn qūraidy, al älemdık deŋgeidegı mūndai injenerler jylyna 58,3 AQŞ dollary kölemınde tabys tabady.
Elorda atauy özgerdı
Biylǧy jyldyŋ 23-şı nauryzy täuelsız Qazaq Elınıŋ tarihyna elordanyŋ atauy özgergen kün retınde jazyldy. Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev Konstitusiialyq Keŋes müşelerınıŋ, Joǧarǧy sot sudialarynyŋ, Qazaqstan Respublikasynyŋ Tūŋǧyş Prezidentı – Elbasynyŋ, Ükımet müşelerınıŋ qatysuymen ötken qos palatanyŋ bırlesken jiynynda söz söilep, Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ egemen elımızdı qalyptastyruǧa jäne örkendetuge, sondai-aq elordamyz – Astanany tūrǧyzuǧa sıŋırgen zor eŋbegıne airyqşa toqtaldy. Ol «Bügınde Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaev älem tarihyna asa körnektı reformator retınde endı. Ol Qazaqstandy dünie jüzındegı bäsekege qabılettı 50 eldıŋ qataryna qosylǧan zamanaui ärı ozyq memleketke ainaldyra bıldı. Elbasynyŋ halqymyzǧa jäne älem qauymdastyǧyna sıŋırgen eren eŋbegı men ūly esımın mäŋgı este saqtauymyz kerek» dei kele, elordamyzdyŋ atauyn Nūr-Sūltan dep özgertuge ūsynys jasady. Sol künı Parlament elordanyŋ atauyn özgertu turaly zaŋdy ekı oqylymda maqūldady. «Qazaqstan Respublikasynyŋ Konstitusiiasyna säikes, el Ükımetı Prezidentke Astana atauyn özgertuge Konstitusiiaǧa tüzetu engızu üşın respublikalyq referendum ötkızu jönınde ūsynys jasady. Prezident būl ūsynysty referendumǧa şyǧarmai, Parlamenttıŋ qarauyna jıberu turaly şeşım qabyldady. Konstitusiialyq Keŋes būl mäselege orai oŋ qorytyndysyn jıberdı» dep mälımdedı bırlesken otyrysta Mäjılıs töraǧasy Nūrlan Nyǧmatulin. Otyrysqa qatysqan Senattyŋ 43 jäne Mäjılıstıŋ 101 deputaty atalǧan ūsynysty bırauyzdan maqūldady.
Halyq sany köbeidı
30 jyldan keiın elorda tūrǧyndarynyŋ jartysynan köbın özge öŋırler men basqa elderden köşıp kelgen adamdar qūraidy. Sol kezeŋde halyqtyŋ sany 2-2,5 mln adamǧa jetuı mümkın. Otandyq zertteuşı-mamandar osyndai derekterdı jariia ettı. Olardyŋ boljamynşa, 2030 jyly Qazaqstan halqynyŋ sany 25,4 mln adamǧa jetedı. Qazır elorda tūrǧyndarynyŋ sany qarqyndy köşı-qon esebınen köbeiude. Mysaly, 2019 jyldyŋ qaŋtar, aqpan, nauryz ailarynda Nūr-Sūltanǧa 33 693 adam köşıp kelgen. Būl körsetkış byltyrǧydan 60,5 paiyzǧa artyq. Bas qalaǧa qonys audaratyndar, negızınen, Aqmola, Qaraǧandy, Şyǧys Qazaqstan, Türkıstan oblystarynyŋ jäne Almaty qalasynyŋ tūrǧyndary.
