Basty aqparatElorda tynysy

Astananyŋ aişyqty asulary

Ötken jyl elorda üşın jemıstı de jeŋıstı jyl boldy. Barys jyly Astana jylnamasynda aituly oqiǧalarmen este qaldy. Qazaqşa jyl esebı boiynşa jyl basy sanalatyn Ūlystyŋ ūly künı – Nauryz merekesı qarsaŋynda ötkenge esep berıp, el igılıgı jolynda bas qalada atqarylǧan şarualarǧa toqtaludy jön kördık.

Jalpy bas şaharda oŋ özgerıs köp. Astana büginde «aqyldy qalaǧa» ainalyp keledi. Aty aityp tūrǧandai, ömir süruge qolaily, ekonomikalyq, ekologiialyq jaǧynan tiimdi qalalardyŋ qataryna qosylu üşin elorda «Astana – jaily qala» jospary aiasynda damuda.

Ötken jyldyŋ bırınşı jarty­jyldyǧynda qūrylysqa salynǧan investisiialar kölemı artyp, 237 mlrd teŋgenı qūrady. İnvestisiia kölemı 2021 jyly 1,2 trln bolsa, 2022 jyly 465 mlrd-qa jettı. Öŋdeu önerkäsıbınde de oŋ körsetkışter tırkeldı.

Qazırgı kezde elorda, şyn mänınde, ıskerler ortalyǧyna ainaldy. Mäselen, eger 2019 jyly şaǧyn jäne orta biznes subektılerınıŋ sany 170 myŋǧa juyq bolsa, 2022 jyldyŋ soŋyna taman olardyŋ qatary 230-dan asty.

Ekonomikalyq belsendı halyqtyŋ ülesı ösıp keledı. Jalpy öŋırlık önım qūrylymynda şaǧyn jäne orta biznestıŋ ülesı 60 paiyzdy qūraidy.

2001 jyly elordanyŋ bas josparyn bekıtken kezde, 2030 jylǧa qarai Astanada 850 myŋ adam tūrady degen boljam jasalsa, 2010 jylǧy bas jospar tüzetılıp, 2030 jyly 1,2 million adam bolady dep boljandy. Keiıngı derekter astanalyqtar sany 2035 jylǧa qarai 2,3 millionǧa jetetının körsettı. 2022 jyldyŋ soŋyna qarai elorda halqy şamamen 1 mln 330 myŋ adamdy qūrady. Būl rette osynda uaqytşa jūmys ısteitınder, oqityndar, bıraq resmi türde tırkelmegender jäne t. b. esepke alynǧan joq.

Halyq sanynyŋ ösuımen bırge injenerlık infraqūrylymǧa jükteme de köbeiıp keledı. Qalanyŋ qarqyndy damu üstındegı köşı-qon üderısıne ılese aluy – özektı mäsele. Elordamyz urbanizasiianyŋ jahandyq trendın ūstanuda. Sonyŋ nätijesınde uaqyt ötken saiyn elordamyzdyŋ ajarlanyp, barşaǧa tartymdy bola tüskenı belgılı.

Osydan ekı jyl būryn elordany gazdandyru jūmysy qolǧa alyna bastaǧan kezde, ärine, bız 3-JEO-nyŋ bastapqy jobasy gazǧa beiımdeldı. Endı qazandyqtar tabiǧi gazben jylytylady. Būǧan qosymşa 29 mlrd teŋge bölındı.

Elordada jyl saiyn qanşama tūrǧyn üi salynyp, paidalanuǧa berılude. Äleumettık, kommersiialyq, industriialyq nemese önerkäsıptık nysandardy eseptemegende, soŋǧy üş jylda bas qalada 8,5 mln şarşy metr tūrǧyn üi salyndy.

Astana tūrǧyndary täulıgıne 300 myŋ tekşe metrden astam su tūtynady, būl äsırese jaz mezgılınde qala üşın tym jetkılıksız. Osyǧan bailanysty 2021 jyly su qoimasynan sudy tazartatyn sorǧy-süzgı stansasynyŋ qūrylysy bastalǧan bolatyn, sol arqyly qala tūrǧyndaryna auyz su berıledı. Qūrylystyŋ bırınşı kezeŋı 2022 jyldyŋ soŋyna qarai aiaqtaldy, al 2023 jyly nysan tolyǧymen paidalanuǧa berıledı. Stansa qosymşa 105 myŋ tekşe metr sudy qamtamasyz etedı.

Qūrylysy ūzaqqa sozylǧan nysandar mäselesı – Astananyŋ basty problemasynyŋ bırı. Būl mäsele Memleket basşysynyŋ baqylauynda.

Soŋǧy kezderı üleskerler ­problemasy bırtındep şeşıle bastady. 2019 jyldyŋ basynda problemalyq 150 köppäterlı tūrǧyn üi keşenı, 16 myŋnan astam otbasy boldy. Ötken jyly 30 köppäterlı tūrǧyn üi keşenınıŋ, iaǧni 13 myŋ tūrǧynnyŋ mäselesı şeşılıp, 90 problemalyq köppäterlı tūrǧyn üi keşenınıŋ qūrylysy aiaqtaldy.

Osydan 10 jyl būryn elordada mektep jasyndaǧy balalardyŋ sany 70 myŋnan astam bolsa, byltyr olardyŋ qatary 230 myŋnyŋ üstınde boldy. 2022 jyldyŋ mamyr aiynda 8 myŋ tülek mektep bıtırse, qyrküiekte 25 myŋ bala bırınşı synypqa bardy. Olardy orynmen qamtamasyz etu üşın qalada ötken jyly 15 mekteptıŋ qūrylysyn jürgızu josparlandy.

2019 jyly elordada – 6 mektep, 2020 jyly – 11 jäne 2021 jyly 15 mektep salynyp, būl 74 myŋ oquşyny orynmen qamtamasyz etse, byltyr bas qalada 6 ırı mektep salynyp, 24 myŋ oquşy orynmen qamtamasyz etıldı.

Memleket basşysynyŋ yŋǧaily mektepter qūru turaly tapsyrmasy aiasynda 20 ırı mektep jūmys ısteitın bolady. Bas josparda mektep salu üşın 72 jer telımı bölıngen. Jalpy qalanyŋ qajettılıgın qanaǧattandyru üşın 162 mektep qajet. Balabaqşalar, emhanalar qūrylysy biudjet esebınen de, investorlar esebınen de jürgızıletın bolady.

Elordada apatty, tozyǧy jetken tūrǧyn üiler de bar. Jyl ötken sa­iyn olardyŋ qatary azaiuda. Mūndai üilerdı jaŋǧyrtu mäselesı «Elorda damu» baǧdarlamasy aiasynda jüzege asyrylyp keledı. Baǧdarlama alǧaş jüzege asyrylǧan jyldan bastap Astanada 4200-den astam otbasy jaŋa üilerge köşırılse, ötken jyly osyndai apatty jaǧdaidaǧy üilerde tūryp jatqan 233 otbasy qonys toiyn toilady.

Qala şetınde 16 tūrǧyn alap ornalasqan, byltyr osy eldı mekenderde joldar jöndelude, qoǧamdyq keŋıstıkter, saiabaqtar, äleumettık nysandar abattandyrylǧan. Qalanyŋ ekı audanynda gazdandyru boiynşa magistraldyq jelıler salynyp, tūrǧyn üilerdı gazǧa qosu jūmysy jürgızılıp jatyr.

Bas qalada qoǧamdyq keŋıstıkter aşu jäne aulalardy tübegeilı özgertu boiynşa da auqymdy ıs-şaralar jüzege asyryluda. Ötken jyly «Astana – jaily qala» master-jospary aiasynda Beibıtşılık jäne kelısım saraiy aumaǧynda amfiteatr, qalanyŋ oŋ jaǧalauyndaǧy taǧy bır jaiau jürgınşıler joly, 200-den astam aula men qoǧamdyq keŋıstık salyndy. Olardyŋ barlyǧy qala tūrǧyndary men qonaqtary üşın tartymdy oryndarǧa ainaldy. Qūtqaruşylar, mūǧalımder, medisina qyzmetkerlerınıŋ qūrmetıne saiabaqtar abattandyrylyp, Köktal eldı mekenınde saiabaq aşyldy.

Qysqasy, barys jylyn tabysty aiaqtap, qoian jylyn jaqsy ümıtpen qarsy alǧaly otyrmyz. Halqymyz­dyŋ ötkenge ökpe artpai, jaŋa künnen tek jaqsylyq kütetın ejelgı ädetı boiynşa biyl da erınbei eŋbek etıp, barlyq saladaǧy tabysty eseler bolsaq, qoian jyly da qala tūrǧyndary üşın qūtty jyl bolady degen ümıttemız.

Taǧyda

Gülbarşyn Ökeşqyzy

«Astana aqşamy» gazetınıŋ tılşısı

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button