Qalalardyŋ da jany bar. Olar da ösıp, kemelıne keledı. Qala tūrǧyndarynyŋ qajetıne qarai sändı ǧimarattar boi köterıp, keşendı ortalyqtar men jaily baspanalar salynady. Qala tolyqsyp, halyq sany artqan saiyn ırgesındegı aimaqtar qalaǧa ainalyp kete barady. Mıne, osyndai ǧajap qūbylys bızdıŋ Astanaǧa da tän.
Osydan 15 jyl būryn – Esıldıŋ jaǧalauyndaǧy käduılgı oblys ortalyǧy ajarynan ai qymsynyp, kün qorǧalatyndai äsem şahar, abat mekenge ainalady-au dep oiladyq pa?!
1994 jylǧy 6 şıldede astanany Almatydan Aqmolaǧa köşıru turaly şeşım qabyldandy. Odan keiıngı ekı jyl köşı-qonnyŋ daiyndyǧyna kettı. 1997 jyldyŋ jeltoqsanynda alǧaşqy astanalyqtar Aqmolaǧa at basyn tıredı. «Qazaqstan temır joly» ūlttyq kompaniiasy prezidentınıŋ keŋesşısı Farit Galimov sol jyldary qūrylǧan Qazaqstan Respublikasynyŋ Joǧarǧy jäne ortalyq memlekettik organdardy Aqmola qalasyna köşiru jönindegi komissiiasynyŋ töraǧasy retınde köş bastap keldı. Sol kezderı Astana qalasy äkımınıŋ bırınşı orynbasary qyzmetın atqarǧan Farit Habibrahmanūly elordanyŋ alǧaşqy kırpışterı qaşan qalanyp, qalai boi kötergenı jaiynda äŋgımelep bergen edı.
– Sol jyldary köp söz bolatyn Saryarqanyŋ suyǧy men yzǧarynan yqqan emespın. Özım Soltüstık Qazaqstannyŋ tumasymyn. Petropavl qalasynda tuyp-östım, sonda bılım aldym. Sverdlovsk qalasynda Oral politehnikalyq institutyn bıtırdım. Elge oralyp, mamandyǧyma säikes qūrylys salasynda eŋbek ettım.
Būl öte kürdelı kezeŋ bolatyn. Esterıŋızde bolsa, elektr jaryǧy bırde bolsa, bırde bolmai, kommunaldy-şaruaşylyq qyzmetı tūralap, köşelerdegı qar da tazalausyz qalatyn. Jalaqy men zeinetaqy töleudı ailap keşıktıretın. Qoǧamdyq kölık qyzmetı aqsap, elde ışkı migrasiia sudai sapyrylysyp jatty. Bız «ǧajaiypqa» emes, özımızdıŋ küşımızge sendık, alǧa qoiǧan maqsatqa jetu üşın tek eŋbek etu kerek dep şeştık.
Mıne, kedergılerge qarailamai, alǧa qarai adymdai berudıŋ arqasynda barlyq qiynşylyqtar artta qalyp, kürdelı mäselelerdıŋ tüiını şeşıldı.
Köşıp-qonudyŋ qiyndyǧy öz aldyna, komissiianyŋ basty mındetı türlı ministrlıkter men vedomstvolardyŋ qyzmetın jolǧa qoiu bolatyn. Ol üşın Almatydan kelgen qyzmetkerlerdı tūrǧyn jaimen, keŋsemen qamtamasyz etu qajettıgı tuyndady. Mädeni-tūrmystyq, qyzmet körsetu salasynyŋ da jūmysyn jaqsartu keşendı türde jürgızıluı tiıs edı. Eldıŋ aldy qonyp, qalypty tırşılıgıne kırısken sätte qalanyŋ bas josparyna konkurs jariialandy. Onyŋ qorytyndysy bügınde köz aldaryŋyzda. Otandyq säuletşılermen bırge maqūldanǧan japon säuletşısı Kisio Kurokavanyŋ qoltaŋbasy qalany jasyldandyru, ekologiialyq ündesu mūratymen erekşelendı. Ol da bügınde jüzege asyp jatyr.
Qala salu oŋai emes, ony myna ekı qolymyzben atqardyq. Endı 15 jyldy artqa tastap qaiyrylyp qaraǧanda, sol tynymsyz tırlıktıŋ tolyq kelbetın köremız. Būl – tūrǧyn üiler, keŋseler, sauda jäne demalys ortalyqtary, joldar, jylu toraptary, būl – su qūbyrlary, äleumettık mekemeler… Būl – güldengen qala, jasyl jelekter, Esıldıŋ qos arnasynyŋ körkı, özennıŋ ekı jaǧasyn jalǧap tūrǧan köpırler. Mūnyŋ bärı közge ystyq körınıp, köŋılge maqtanyş ūialatady.
Qalanyŋ ekologiialyq ahualy, qorşaǧan ortanyŋ jaiy bızdı ärqaşan oilandyratyn. Būl da kürdelı mäselelerdıŋ bırı. Adam balasy bır jerdı meken etıp, qonys tepkende tūrmys qamy, şarua qybymen aǧaş kesılmei, su men aua lastanbai tūrmaidy. Adam balasynyŋ basqan jerınde osyndai ız qalady. Bügıngı qalalyqtardyŋ mındetı – ekologiialyq ahualdy uşyqtyrmai, qalypty jaǧdaida ūstap tūruǧa küş salu. Osy maqsatta bırqatar şarua atqarylyp jatyr. Qalanyŋ jasyl beldeuı, köşe boilarynda otyrǧyzylǧan aǧaştar ekologiialyq jaǧdaidy jaqsarta tüsude.
Mıne, bızder, aldyŋǧy tolqyn, erık-jıgerımızdıŋ arqasynda tyŋ jerge türen salǧandai ūly ıstı bastap, Arqa tösındegı alqadai ajarly qalanyŋ ırgesın köterdık. Keŋester odaǧynda mūndai täjıribe bolǧan joq. Bıraq, Astana abat qala retınde tanylyp, älemnıŋ geografiialyq kartasynan özıne oiyp oryn aldy. Endı qalanyŋ keleşegı keiıngı ūrpaqqa amanat bolmaq.
Aigül UAISOVA
