Tört tülıktıŋ qoŋdanar, jemıs-jidektıŋ pıser şaǧy – küreŋ küz kelıp jetkende Astanaǧa elımızdıŋ aimaqtarynan azyq-tülık artqan keruender aǧylady. Būl – bırneşe jyldar kölemınde ötkızılıp, osy künderı dästürge ainalǧan auyl şaruaşylyǧy önımderı järmeŋkelerınıŋ uaqyty kelgenın bıldıredı. Ötken senbı, jeksenbıde qala äkımdıgınıŋ aldyndaǧy alaŋda atalmyş järmeŋke biylǧa bırınşı ret ötkızıldı. Ony Almaty men Şyǧys Qazaqstan oblystary bastady.
Qaz-qatar tızılgen sörelerden astanalyqtar kökönıs, jemısten bastap et pen süt önımderın, konditerlık taǧamdardy arzandatylǧan baǧamen satyp aldy. Sondai-aq, Alaköl men Balqaştyŋ balyǧyn, Şyǧystyŋ balyn saudalady. Jūrtşylyq sauda jasai jürıp, Alataudan Arqaǧa kelıp jetken «Qūlansaz» folklorlyq-etnografiialyq ansamblınıŋ änderı men küilerıne qūlaq qūryşyn qandyrdy.
Almaty oblysy järmeŋkege jaqsy daiyndyqpen kelgen eken. Ol – jetısulyqtardyŋ bas qalaǧa äkelgen önımderıne bır köz tastaǧanymyzda bılındı. Jalpy, özender örnektegen ölkeden elordaǧa qanşa tauar jetkızıldı degenge kelsek, öŋırdıŋ 16 audany men 3 qalasynan 433 tonna töŋıregınde azyq-tülık äkelıngen. Ony bızderge oblys äkımınıŋ orynbasary Tynyşbai Dosymbekov jetkızdı. Osylardy taratyp aitar bolsaq, kökönıstıŋ 193 tonnasy, alma men almūrttyŋ 50 tonnasy, et önımderınıŋ 60 tonnasy, balyqtyŋ 7 tonnasy, kürıştıŋ 17 tonnasy, baldyŋ 3,5 tonnasy, süt önımderı men basqa da kökönıs, jemısterdıŋ 68 tonnasy, osylardyŋ barlyǧyn qosqanda 64 türlı önım järmeŋke sörelerıne qoiyldy. Önımderdıŋ baǧasy jönınde: «Astana bazarlarynyŋ barlyǧyn aralap şyqqanbyz, solardyŋ ortaşa baǧasynan 15 paiyzdan 30 paiyzǧa deiın baǧany arzandatyp qoidyq» deidı äkımnıŋ orynbasary.
Rasymen, sörelerdı aralap şyǧyp, baǧalardyŋ tömendetılıp qoiylǧanyna köz jetkızdık. Tūtynuşylardy da äŋgımege tarttyq. Almaty oblysynyŋ tumasy, soŋǧy 15 jyl kölemınde elordada tūryp jatqan Janar Älımbaeva bylai deidı: «Osyndai järmeŋkeler jiırek bolyp tūrsa, būl – äleumettık jaǧdaiy tömen adamdarǧa äjepteuır kömek. Onyŋ üstıne auyldan kelgen ekologiialyq taza önımder. Tuǧan jerımnıŋ dämın aŋsap, järmeŋkege kelıp, alyp jatyrmyn». Iliias Omarov: «Soŋǧy jyldary qala äkımdıgınıŋ järmeŋke ötkızudı qolǧa alǧany dūrys boldy. Būl – önım öndıruşıler üşın de, tūtynuşylar üşın de öte paidaly ıs. Järmeŋkege qoiylǧan önımderdıŋ baǧasy da Astana bazarlarynan tömen qoiylǧan» deidı.
«Atyŋ barda jer tany jelıp jürıp, asyŋ barda el tany berıp jürıp» demekşı, järmeŋkege öz önımderın äkelgender Astana körkımen tanyssa, sol önımderdı aluǧa kelgender etnoauyldy, suretşıler körmesın tamaşalap, Alatau bauraiyna qiialmen saparlap qaitty. Mäselen, Almaty oblysynyŋ Eŋbekşıqazaq audany Aqşi auylynda ornalasqan Ūsta Därkembai atyndaǧy qolöner mūrajaiynan bırqatar zergerlık būiymdar, ertedegı qazaq batyrlarynyŋ qarulary, tūrmystyq zattar elordaǧa äkelıngen. Mūrajai basşysy Däulet Därkembaiūly bastaǧan şeberler būlardyŋ jasalu ädıs-täsılderın körsettı.
Sonymen bırge sol Eŋbekşıqazaq audanynyŋ Nūra auylynan saiatşylyq önerden habar beretın «Jetı qazyna» qūsbegılık mūrajaiy bürkıtterı men tazylaryn äkeldı. Mūrajai direktory Dinara Serıkbaevanyŋ aituynşa, būl tūtas elge jäne şetelderge de qazaqtyŋ qaitalanbas önerın tanytyp jürgen Qazaqstandaǧy jalǧyz qūsbegılık mūrajai.
Şyǧys Qazaqstan oblysynyŋ Kökpektı, Glubokoe, Boroduliha sekıldı üş audanynan kelgen önımnıŋ jalpy qūny 100 mln teŋgenı qūrady. Şyǧystyŋ brend önımı – baldyŋ tür-türı sörelerge qoiylyp, onyŋ eŋ tömengı baǧasy 800 teŋgeden saudalandy. Sondai-aq, şyraily Şyǧystan balmen bırge ösımdık maiy, jarmalar, kökönıster keldı. Şyǧys Qazaqstan oblysynyŋ Auyl şaruaşylyǧy basqarmasynyŋ bölım basşysy Jäniia Mūhamedqalieva bızderge sondai aqparat berdı.
Aldaǧy demalystarda, 21-22 qyrküiek künderı järmeŋkede Oŋtüstık Qazaqstan men Jambyl oblystarynyŋ auyl şaruaşylyǧy önımderı satylady.
Amanǧali QALJANOV
AZ-KEM ANYQTAMA
Järmeŋkede satylǧan önımderdıŋ baǧasy:
Siyr men qoi etı – 950 teŋge
Jylqy etı – 1100 teŋge
Şūbat pen qymyz – 400 teŋge
Kartop pen säbız – 50 teŋge
Qyzylşa – 60 teŋge
Qyzanaq – 100 teŋge
Alma – 150 teŋge
