Bibıgül SAUYTOVA, dästürlı änşı
Bibıgül Sauytova – dästürlı änşı, daryndy oryndauşy. Respublikalyq jäne halyqaralyq baiqaulardyŋ laureaty. Şet elderde dästürlı änderımızdı şegıne jetkıze şyrqap, halyq mūrasynyŋ batpan jügın arqalap, babalar mūrasyn nasihattap jürgen önerpazben az-kem sūhbattasqandy jön kördık.
– Özındık oryndau mänerıŋızben dästürlı än önerınıŋ damuyna üles qosyp jürsız. Jalpy änşılık sızge kımnen daryǧan?
– Önerlı otbasynda düniege keldım. Äkem – küişı, anam – änşı, arǧy atalarym da önerden kende bolmaǧan. Dombyra tartu äkemnen, än aitu – anamnan daryǧan siiaqty.
– «Ūstazyŋdy ataŋnan da äzız tūt» deidı halyq danalyǧy. Sızdıŋ osyndai biıkke köterıluıŋızge sebepker bolǧan, öner jolyna baulyǧan azamattar jönınde ne aitar edıŋız?
– Ūstazdy asa qadır tūtqan, onyŋ boiyndaǧy qasiettıŋ qylauyna qylşyq tüsırmei, aialap, därıptep, tūlǧasyna bas ie bılgen halyqpyz ǧoi. Dästürlı önerdıŋ qasietın ūqtyrǧan, änşılıktıŋ qyr-syryn, ūŋǧyl-şūŋǧyl qūpiiasyn üiretken alǧaşqy ūstazym – elde tūratyn belgılı änşı Jūmabai Bölekbaev degen aǧamyz. Al kolledj qabyrǧasynda Pahaman Qūttymūratov, konservatoriiada Säule Janpeiısova jäne bügıngı taŋda Astana qalasyndaǧy kümıs kömei änşı, öz apaiymdai bolyp ketken Gülmira Sarina sekıldı öner tarlandarynan taǧylym tanydym. Qosymşa därıs bergen ūstazdarym da jeterlık.
– Esımıŋızdıŋ qoiyluy jai ǧana säikestık pe, älde qalai?
– Būl säikestık emes, men düniege kelgende äkeme süiınşılep habar äkelgen. Al, äkem bolsa sol mezette Bibıgül Tölegenova apamyzdyŋ konsertın tamaşalap otyrǧan syŋaily. Äkem oilanbastan atymdy Bibıgül qoiǧyzypty.
– Dästürlı änder öŋırlık erekşelıkterge bailanysty bırneşe mektepke bölınedı. Solardyŋ qaisysy sızdıŋ janyŋyzǧa jaqyn?
– Özım batys aimaqta tuyp-öskendıkten, osy öŋırdıŋ änderıne büiregım būryp tūrady. Kolledjde oqyǧanym da sol Batys mektebı bolatyn. Sondai-aq, Jetısu men Arqanyŋ änderın de oryndaimyn. Ainalyp kelgende, bärınıŋ tüp tamyry bır ǧoi. Repertuarymda 200-ge tarta än- jyr, terme bar.
Öz basym än taŋdauǧa erekşe män beremın. Jüregıme jaqyn, sazdy, kürdelı änderdı oryndaǧandy ūnatamyn. Är ännıŋ özındık oryndau mänerı bolady. Ännıŋ köŋıl-küiın, tabiǧatyn jetkızıp, iaǧni iın qandyryp, iırımıne batyp oryndau jaǧyna kelgende önerımnıŋ laiyqty baǧasyn alyp jürmın.
– Ramazan Stamǧaziev aǧamyz Qapez Baiǧabylūlynyŋ, Qairat Baibosynov atamyz Qyzyl degen serınıŋ bız bılmeitın 200-den astam änderın tauyp alypty. Būryn aitylǧan, qazır eşkım oryndamai jürgen, joǧalyp bara jatqan änderdı ızdeu ädetıŋızde bar ma?
– Konservatoriiada oqyp jürgen kezımde jūrt estımegen, qūlaqqa tosyn änderdı jaryqqa şyǧaruǧa ülken män berıldı. Är emtihanymyzda osyndai änderdı ızdep, oryndaitynbyz. Qazır de ızdenıs üstındemın, köpşılık köŋılınen kömeskı tartyp bara jatqan änderdı ara-tūra oryndap qoiamyn.
– Qazaq änınıŋ özge eldıŋ sahnasynda şyrqaluyna, ūlt mädenietı abyroiynyŋ aspandauyna üles qosyp jürgen jas änşılerdıŋ bıregeiısız. Dästürlı öner şet elde qalai baǧalanady eken?
– Qazaqtyŋ än önerın, mädenietın tanystyru maqsatynda köptegen şet memleketterde boldym. Atap aitar bolsam, Avstriia, Fransiia, Egipet, Türkiia, Ukraina, Belarussiia, taǧysyn taǧylar. Olar bızdıŋ önerımızdı joǧary deŋgeide qabyldady. Bızdıŋ aspaptarymyzǧa, ūlttyq kiımderımızge qyzyǧuşylyqpen qaraidy, bıluge tyrysyp, köptegen sūraqtar qoiyp jatady.
– «Astanada jalǧyz qalalyq filarmoniia bar. Onyŋ jalaqysynyŋ özı külkılı deŋgeide» degen edı Qairat Baibosynov aǧamyz bır sūhbatynda. Önerpazdardyŋ tūrmystyq mäselesı tasada qalyp qoiatyny bar. Bügınde änşılerımızdıŋ basym köpşılıgı toimen qarajat tabady. Sız şe?
– Şyŋdyǧyna kelsem, qazır toi-tomalaqqa köp şyqpaimyn. Sebebı, konsertten bosai bermeimız. Elbasymyzdyŋ qatysuymen ötetın konsertterde jiı sahnaǧa şyǧamyn, aitqanymdai şet elderde köp bolamyn.
– Osy dästürlı änderdı, ūlttyq önerdı ūiytqy qylyp, bas ie bolatyn bırlestık qūruǧa bolmas pa, qalai oilaisyz?
– Ondai mekeme joq, bıraq oqu oryndary, öner oşaqtary bar. Aldyŋǧy buyn aǧa-äpkelerımızdıŋ köterıp jürgen igı bastamasy – halyq önerpazdar teatryn aşu. Osy mäsele qolǧa alynyp, arnauly aşylyp jatsa, nūr üstıne nūr bolar edı. Keide qatarlastarym sūranys az, halyqqa tanylu jaǧy qiyndau bolǧandyqtan da, dombyrasyn süiei salyp, keremet tūnyq dauystaryna kır şaldyratyn estradaǧa auysyp ketıp, keiın kele özderın joǧaltyp alǧandai sezınıp jüredı. Sondai kezde köŋıl kädımgıdei qoŋaltaqsyp qalady. Sondyqtan men osy qalpymnan ainymai, ūstazdarymnyŋ ızın jalǧap, jolyn qusam deimın. Qoldan kelse, şäkırt tärbielegım keledı. Qazır dombyramen qatar sazsyrnaida oinaudy, jetıgenmen än aitudy meŋgerıp jatyrmyn. Keleşekte qazaqtyŋ bırneşe ūlttyq aspaptarynda oinap, än salyp, ülken konsert beru oiymda bar.
– Bükpesız äŋgımeŋızge rahmet. Ämanda qazaqtyŋ qazmoiyn dombyrasyn arqalap, halyq änderın şyrqap, būdan da biık belesterdı baǧyndyruyŋyzǧa tılektespız!
Sūhbattasqan: Arlan ZADANOV,
L.N.Gumilev atyndaǧy EŪU-nıŋ II kurs studentı
