Ekıjaqty qatynastarǧa tyŋ serpın
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan men Reseidıŋ XVII Öŋıraralyq yntymaqtastyq forumyna qatysty.
Şekara maŋyndaǧy aimaqtar arasyndaǧy yntymaqtastyqty damytudyŋ özektı mäselelerıne arnalǧan forumnyŋ jūmysyna oblystardyŋ basşylary, ekı eldıŋ salalyq memlekettık organdary men ısker toptarynyŋ ökılderı qatysty.
Qazaqstan Prezidentı jiynǧa qatysuşylar aldynda söilegen sözınde forum ekıjaqty qatynastardyŋ, äsırese öŋırlerdıŋ özara bailanystarynyŋ qūramdas ärı maŋyzdy bölıgıne ainalǧanyn aitty. Memleket basşysy ındettıŋ taraluyna bailanysty kürdelı kezeŋde Qazaqstanǧa körsetken kömegı üşın Vladimir Putinge rizaşylyǧyn bıldırdı.
Prezidenttıŋ aituynşa, Qazaqstanda 7500-den astam reseilık jäne 3500-ge juyq bırlesken käsıporyn tabysty jūmys ıstep jatyr. Yntymaqtas tyq ornatqan uaqyttan berı forum aiasynda 200-ge juyq kelısım men şartqa qol qoiyldy. Osy kezeŋde tauar ainalymy 3,5 esege ösıp, 19 milliard dollarǧa jettı. Reseiden tartylǧan tıkelei investisiianyŋ kölemı soŋǧy 15 jylda 16 milliard dollardan asty. Öz kezegınde Reseige salynǧan qazaqstandyq investisiianyŋ kölemı 4,5 milliard dollarǧa juyqtady. Elderımız arasyndaǧy ıs-qimyldar ekonomikanyŋ barlyq salasy: önerkäsıp, auyl şaruaşylyǧy jäne infraqūrylym baǧyttary boiynşa jürgızılude.
– Bızdıŋ käsıporyndarymyz Teŋız, Qaraşyǧanaq siiaqty älemdık deŋgeidegı ken oryndaryn bırlese igerude. Kaspiidıŋ qazaqstandyq bölıgınde Jeŋıs, äl-Farabi teŋız jobalary jüzege asyryluda. Būl jobalardyŋ jalpy qūny – 6,5 milliard dollar. Būdan bölek, bız Qalamqas-teŋız – Hazar ırı ken oryndaryn igeruge kırısemız. Reseimen aradaǧy strategiialyq serıktes anyqtaldy. Ol – «Lukoil» kompaniiasy. Jobanyŋ jalpy qūny 5 milliard dollarǧa juyq. Bız teŋız jobalaryn jüzege asyryp jatqan investorlar üşın qolaily jaǧdai jasadyq, – dedı Memleket basşysy.
Qasym-Jomart Toqaev öndırıstık kooperasiia salasyndaǧy bırlesken ıs-qimyl jönındegı baǧdarlamalardyŋ sättı jüzege asyrylyp jatqanyn atap ötıp, reseilık serıktesterdı jaŋa jobalardy ıske asyruǧa şaqyrdy. Qazırgı uaqytta 3 joba ıske qosyldy. Olar: «Kiroves» markaly traktoryn, «Hyundai» avtomobilın jäne GAZ avtokölıkterıne arnalǧan qosalqy bölşekterdı şyǧaru jobasy. Säuırde quattylyǧy jylyna 3,5 million dana döŋgelek şyǧaratyn zauyttyŋ qūrylysy bastaldy.
– Memleketterımızdegı porttardyŋ quattylyǧynyŋ äleuetı zor. Qazırgı jaǧdaida negızgı eksporttauşylar qalyptasqan baǧyttarǧa balama joldar qarastyruda. Sondyqtan Qazaqstan men Reseidıŋ teŋız porttary arqyly multimodaldyq transkaspii baǧytyn damytu öte özektı bolyp otyr. Bız Reseidıŋ Soltüstık teŋız jolyna qatysty ülken josparlary men jobalary turaly bılemız. Is jüzınde Qazaqstan men Resei bırlese otyryp, eksporttauşylarǧa Europadaǧy jäne basqa da aimaqtardaǧy kölık toraptarymen bailanystyratyn balama tranzittı baǧyttar jelısın ūsyna alady, – dedı Qazaqstan Prezidentı.
Prezident ötkızu punktterın kommersiialyq tranzit qauıpsızdıgı men jyldamdyq mäselelerın şeşe alatyn zamanaui tekseru keşenderımen jabdyqtaudy ūsyndy. Qasym-Jomart Toqaev bügıngı forumnyŋ taqyryby ekologiia men «jasyl ekonomikalyq» ösım salasyndaǧy yntymaqtastyq ekenın atap ötıp, atalǧan mäselenıŋ maŋyzdy ärı şūǧyl sipat alyp otyrǧanyn aitty.
– Qazaqstan men Reseidıŋ ekologiialyq mäselelerı ūqsas. Būl – auanyŋ, sudyŋ, topyraqtyŋ lastanuy, radiasiia men öndırıstık qaldyqtardyŋ jinalyp qaluy. Oǧan qosa, körşı otyrǧan soŋ köptegen mäsele ekı jaqqa da ortaq. Ony şeşu üşın ükımetter ekologiia, biologiialyq ärtürlılıktı saqtau, transşekaralyq su nysandaryn bırlesıp paidalanu jäne qorǧau salalaryndaǧy 7 kelısımge qol qoidy. Kelısımder jüielı türde jüzege asyrylyp jatyr. Alaida ekologiialyq ahualdyŋ naşarlauy toqtaityn emes. Sondyqtan atalǧan mäselelerdı şeşu halyqaralyq deŋgeide bırlesken äreketterdı küşeitudı talap etedı, – dedı Memleket basşysy.
Plenarlyq otyrys aiasynda Resei Prezidentı Vladimir Putin, Qazaqstan men Reseidıŋ salalyq ministrlıkterı men öŋır basşylary söz söiledı. Forum qorytyndysy boiynşa ondaǧan kelısım qūjattaryna qol qoiyldy.