Basty aqparatMädeniet

Erlan Rysqali, dästürlı änşı: Önerge öz ızımdı qaldyru üşın keldım

t6xahDLdAyV77n4Y-lg

Moldabaidyŋ änın özındık oryndau mänerımen erekşelep, ändı jaŋa bır qyrynan aşqan Erlan Rysqalidy halyq änderın qūrmetteitın köpşılık jaqsy bıledı. Onyŋ oryndauyndaǧy Niiaz serınıŋ «Balquraiy», Jaiau Mūsanyŋ «Aq sisasy», Uäiıs Şondybaiūlynyŋ «Bozqaraǧany» jäne basqa änder tyŋdarmandardy talai märte süisındırgen. Mektep qabyrǧasynan-aq muzykalyq bılım alyp, keiın konservatoriiany tämämdaǧan ol dästürlı änderdıŋ daraboz oryndauşysyna ainaldy. Bızdıŋ änşımen aradaǧy äŋgımemız önerge adaldyq, ūlttyq qūndylyq siiaqty kielı ūǧymdar jaiynda örbıgen edı.

Ūlttyŋ müddesı bärınen biık

– Sızdıŋ özımızdegı dästürlı änşıler arasynda da, tıptı Reseide ötken halyqaralyq konkursta da bas bäigenı jeŋıp alǧanyŋyzdy bılemız. Özıŋız är jerde aityp jürgendei, önerdı qabyldauda, tanuda talǧamsyzdyqtyŋ jailap bara jatqany ras. Endı osy jaǧdaidy özgerte alamyz ba?
– Şynyna kelgende, jūrttyŋ talǧamyn būzatyn mardymsyz dünieler soŋǧy kezde teledidarlardan jiı berıletın boldy. Būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ ışınde halyqtyŋ ruhaniiatyn, ūlttyq mūrasyn nasihattauda «kök jäşıktıŋ» alar orny erekşe. Bız sony qazaqtyŋ müddesıne tiımdı paidalana almai otyrmyz. Kerısınşe qazaqtyŋ talǧamyn būzyp, ony tūma bas­tauynan, ūlttyq tamyrynan ajyratuǧa paidalanyp jatyrmyz. Al negızınde, telearnalar qazaqtyŋ ruhaniiatyn jaŋǧyrtyp, öşkenın jandyryp, joǧaltqanyn tauyp beretın ūlttyŋ joqşysy boluy tiıs qoi. «Önerdegı osyndai jaǧdaidy özgerte alamyz ba?» deisız, turasyn aitaiyn, talǧamsyzdyqpen küreste menıŋ, ne bolmasa men siiaqty bıren-saran änşılerdıŋ tūs-tūstan aiqailaǧany jetkılıksız, ol eşteŋe de şeşpeidı. Qazaq atamyz «jūmylyp kötergen jük jeŋıl» deidı, būl ıste ūlttyq sana-sezımı joǧary, boiynda «Men qazaqpyn!» degen qany bar azamattar bırıgıp, el bolyp küresu kerek. Telearnalarǧa talap qoiyluy qajet, ol jerde basşylyqta otyrǧan azamattar da, qatardaǧy jurnalister de – özımızdıŋ qaraközderımız, böten emes. Olar ūlttyŋ müddesıne qyzmet etıp, ūlttyq qūndylyqtarǧa syzat tüspeuıne janaşyrlyq tanytsa deimın. Būǧan, sondai-aq Aqparat jäne kommunikasiialar jäne Mädeniet jäne sport ministrlıgı sekıldı qūzyrly organdar tarapynan qoldau qajettıgı sözsız. Bırneşe tarap bırıgıp, aqyldasyp jūmys jasasaq, «kelısıp pışken tonymyz kelte bolmas» edı. Sonda ǧana bız qazırgı jahandasu däuırınde syrtqy ideologiiaǧa, qazaqtyŋ tabiǧatyna müldem jat, tıptı öte qauıptı mädenietterge qarsy tūra alamyz. Jaǧdaidy retke keltırudıŋ basqalai joly joq. Ūlttyq müdde töŋıregınde bırneşe tarap bırıgıp, «bır jaǧadan bas, bır jeŋnen qol şyǧaryp» jūmys ıstemesek, osy ketıp bara jatqan baǧytymyz özgermeidı. Ökınıştısı sol, qazır telearnalar reiting qualap kettı. Al osy reiting qazaqtyŋ müddesıne kerı jūmys jasap jatyr. Tanymdyq, ūlttyq qūndylyqtardy nasihattaityn baǧdarlamalardyŋ ornyna jeŋıl-jelpı, tänı ǧana emes, bar bolmysy jalaŋaş dünieler qaptap kettı. Jalaŋaş qyzdardy, qatynǧa ūqsaǧan jıgıtterdı köbırek beru – qazırgı kezde reiting jinaudyŋ eŋ basty zaŋdylyǧy eken. Bızdegı otandyq telearnalardy halyqaralyq arenada sonda ǧana köbırek köredı-mıs. Sol sebepten telearna basşylyǧy osy baǧytqa qatty köŋıl böledı. Al halyqaralyq efirge qazaq jalaŋaştanyp barsa, tübınde ūtylatynyn eşkım oilap jatqan joq. Adamzattyŋ ruhaniiatyna, mädenietıne qazaq ūlttyq önerımen, qūndylyqtarymen ǧana qosyla alady. Täuelsızdıktıŋ jolynda qūrban bolǧan Alaştyŋ ärbır qairatkerı, qazaqtyŋ ruhaniiatyna janyn salyp eŋbek etken Älihan, Ahmet, Mırjaqyp aǧalarymyzdyŋ ömırlerın därıpteitın dünieler köbırek berılse, bügıngı ūrpaq ūltynyŋ ūly tūlǧalaryn tanyp öser edı. Qazır olar «Spanch Bob» nemese taǧy sondai şeteldık keiıpkerlerdı ǧana jaqsy bıledı, solardy tanyp ösedı. Ökınıştı me? Ärine, öte ökınıştı! Telearnalardaǧy qaptaǧan osyndai dünielerdı qazaqylandyrmai, qazaqtyŋ ūlt bolyp qaluy kümändı. Men Baianölgeide, Türkiiada, bylaişa aitqanda, qazaqstandyq telearnalar körsetıletın şetelderde köp boldym. Ol jaqtaǧy qazaq körermenderdıŋ talǧamy bızdıŋ elımızdegı aǧaiyndardan äldeqaida joǧary, ruhaniiaty biıkteu. Olar «Bızdıŋ Qabanbai, Bögenbai siiaqty batyrlarymyz qaida, keşegı Ämırelerdıŋ ızın basqan ūrpaǧy qaida? Solar nege körsetılmeidı?» dep sūraidy. Bızder sonda aitar jauap tappai qinalamyz.

Altai – adamzattyŋ altyn besıgı

– Juyrda Türkiia qazaqtarynyŋ kışı qūryltaiyna baryp kelgenıŋızden habardarmyz, osyndai qūryltailardyŋ ūlttyq mūrany nasihattauǧa bır paidasy, yqpaly bola ma, älde at töbelındei azşylyqtyŋ bas qosuy ma?
– Jer-jerdegı qazaqtarǧa baryp qūryltai ötkızıp tūru, jiı basqosu – jaqsy bastama. Būl jäne öte qajet dep oilaimyn. Mäselen, Türkiiada at töbelındei qazaq bar, solarǧa jiı baryp tūrsaq, ūlt retınde saqtaluyna, tılın ūmytpauyna septeser edık. Myna soŋǧy barǧanda baiqaǧanym, köŋılıme qaiau tüsırgen jai – ol eldegı qazaq jastary tolyqtai türık tılıne den qoiǧan. Olarǧa qazaq tılınde sūraq qoisam, öte qinalyp, tıptı tügelge derlık türık tılınde jauap beredı. Būlarǧa qazaq tılın meŋgertu üşın qazaq tılın oqytatyn mektepterge ornalas­tyru azdyq etedı, sonymen bırge qazaqtyŋ än-küiın nasihattasa, qazaqy dästürdı sanalaryna sıŋıru baǧytynda jūmys jasasaq, sonda olar basqa ūlttyŋ bolmysyna jūtylyp ketpes edı. Osy basqosuda jat jūrttaǧy aǧaiyndar kädımgıdei arqalanyp, özderınıŋ qazaq ekenın sezınıp, bır jasap, ruhtanyp qaldy. Mūndai jiyndardy jiı ötkızu qajettıgı sonda anyq baiqaldy. Bır qynjyltatyn jai, bızdıŋ elımızde basqa ūlttardyŋ tılı men mädenietın, salt-dästürın damytuǧa arnaiy qarjy bölınedı. Al, şeteldegı qazaqtardyŋ tılın, dılın damytuǧa qarjy qarastyrylmaidy. Şeteldegı aǧaiyndar ol şarualardyŋ bärın öz qarajattaryna atqarady, ärine, auqymdy jūmystar jasauǧa ol jetkılıksız. Sondyqtan, būl jaidy eskeruımız kerek siiaqty. Būl basqosuda sol jaqtaǧy aǧaiyndar tıl oqytu mäselesın, qazaqtyŋ än-küiın nasihattau, ädebi kıtaptarmen qamtylu jaiyn aityp, bızdıŋ memleketımız tarapynan qoldau bolsa degen tılegın jetkızıp jatyr. Olarǧa osy baǧytta köp kömek qajet. Maǧan artqan negızgı amanattary – osy.
– Al, özıŋız müşe bolǧan «Altai mūrasy» ekspedisiiasynan qandai äsermen oraldyŋyz? Altai jaqta ūlttyq muzykaǧa degen qūrmet bölek desedı…
– «Altai mūrasy» ekspedisiiasy jai sapar emes, Täuelsızdıgımızdıŋ 25 jyldyǧy men L.Gumilev atyndaǧy EŪU-nıŋ 20 jyldyǧyna orai ūiymdastyrylǧan auqymdy şara bolatyn. Bızdıŋ mausym aiyndaǧy saparymyz memlekettık rämızder merekesımen säikes keldı. Soǧan orai, Erlan Sydyqov bastaǧan bızdıŋ ekspedisiia qūramynda Eltaŋbamyzdyŋ avtory Jandarbek Mälıbekov boldy. Ol kısı özımen bırge halyqaralyq standartqa sai qaita öŋdelıp jasalǧan Eltaŋbany alyp şyqqan edı. Ony sol jaqtaǧy aǧaiyndarǧa özınıŋ qoltaŋbasymen tabystap keldı. Ekspedisiia qūramynda Eltaŋba avtorynyŋ özı boluy – bızdıŋ saparymyzdyŋ ülken erekşelıgı edı. Täuelsızdık alǧanymyzǧa 25 jyl bolǧan el retınde özımızdıŋ jetıstıkterımızdı paş ettık. Bız jürıp ötken baǧyttarda, dälırek aitqanda, Astanadan Qaraǧandyǧa, odan ärı Qarqaralynyŋ üstımen Şyǧys Qazaqstan oblysynyŋ Abai audany men Semei, odan soŋ Reseidıŋ Barnauyl – Tauly Altai öŋırı, Qosaǧaş jäne bırqatar aumaqtardy aralap, Barnauylda esep beru konsertın ötkızdık. Jürıp ötken jolymyzda qazaqtyŋ nebır ädemı, şūraily jerlerın «Qazaqstan» ūlttyq arnasynyŋ jıgıtterı beinetaspaǧa tüsırgen bolatyn. Qazır osy sapar bo­iynşa arnaiy film daiyndaluda. Ol būiyrtsa, elımızge turister tartuǧa, jalpy turizmdı damytuǧa septıgın tigızetın film bolady dep esepteimın. Beinetaspaǧa elımızdegı adam aiaǧy timegen äsem jerler de ılıktı. Mūndai ölkeler, bıle bılseŋızder, älemde sirek kezdesedı. Odan soŋ Tauly Altaidyŋ aimaǧyn da sol filmnen tamaşalauǧa bolady. Kez kelgen qazaq bıluı tiıs, Altaidyŋ tört tarapyna da tügel qazaqtar qonystanǧan. Altai – jalǧyz qazaqtyŋ, bükıl türkı älemınıŋ ǧana emes, jalpy adamzattyŋ altyn besıgı. Altai bauyrynda jürgızılgen arheologiialyq qazba jūmystarynyŋ nätijesınde tabylǧan eskertkışter, köne mūralardy saraptai kele ǧalymdar osyndai tūjyrym jasaǧan. Osy saparda men Resei aumaǧyndaǧy Altai öŋırın mekendegen qazaqtardyŋ tabiǧi bolmysyn jaqynnan körıp, tanyp, täntı boldym. Olar öz boiyndaǧy tabiǧi tektılıgın, tabiǧi tazalyǧyn sol küiı saqtap qalǧan. Dalanyŋ darhandyǧyn, köŋılderınıŋ şeksız keŋdıgın köresıŋ. Qazaqtyŋ tūma bastauyndaǧy aqköŋıl, märt mınezdermen qaita qauyşqandai äser aldym. Öitkenı osy mınez, osy bolmysty, ökınışke qarai, osyndaǧy qazaqtardyŋ boiynan tabu öte qiyn ǧoi. Bızdıŋ ūlt būrynǧysynan köp özgerdı. Ony Altai tauynyŋ är jaǧynda Tabiǧat-Ananyŋ qūşaǧynda bäz-baiaǧysynşa ǧūmyr keşıp jatqan öz qazaǧyŋmen kezdeskende anyq baiqaidy ekensıŋ. Bır ǧana kemşılıgı – olar bızdıŋ ädebietımızden, tarihymyzdan alşaqtap qalǧan. Mektepte Resei tarihyn, solardyŋ tūlǧalaryn oqyp ösedı. Qazır tızgındı ūstap otyrǧan aqsaqaldardyŋ özı keŋes zamanynyŋ tärbiesımen qalyptasqandar. Olar qazaqtyŋ ädebi, basqalai oqulyq­taryna öte mūqtaj. Osy baǧytta L.Gumilev atyndaǧy EŪU-nıŋ rektory Erlan Sydyqov aǧamyz köp kömek körsetıp jatyr. Älihandardyŋ, Maǧjandardyŋ, Abai atamyzdyŋ jinaqtarynan qūralǧan köp kıtap qoryn aparyp berdı. Tarihi kıtaptardy avtorlardyŋ özderı tartu ettı. Genetika salasyndaǧy ǧalymdar da özderınıŋ kıtaptaryn syiǧa ūsyndy. Şyny kerek, ol jaqta käsıbi tūrǧydan bızdıŋ ūlttyq önerımız damymai qalǧan, tyŋ dünieler joq. Olardaǧy joǧary nemese arnaiy orta oqu oryndary qazaqtyŋ än-küiın oqytpaidy. Būlar Qazaqstanǧa ǧana kelıp oqi alady. Osy jaǧynan kelgende de olarǧa qoldau, kömek jasalsa, jaqsy bolar edı.

Ūlttyq önerdı oqytatyn baǧdarlama kerek

– Oqu degennen şyǧady, bızde ūlt­­tyq önerdı oqytatyn oqu oryn­da­ry­nyŋ özınde jüielı oqu baǧ­dar­lamasynyŋ joqtyǧyn, är­kım ärtürlı oqytatyndyǧyn ait­qan edıŋız, öz tarapyŋyzdan qan­­dai ūsynystaryŋyz bar?
– Men oqu baǧdarlamasy turaly aitqanda küişılerge, jyrşylarǧa emes, änşılerge qatysty aittym. Öitkenı bızde orta bılım salasyndaǧy kolledjderde, änşılık mektepterde sabaq beretın ūstazdar joǧary oqu ornyna barǧanda da sol baǧdarlamamen sabaq beredı. Iаǧni oqu baǧdarlamasy – orta buynǧa da, joǧary oqu oryndaryna da bırdei. Būl – änşını qūrtu, basqa eşteŋe de emes. Salystyrmaly türde aitsaq, bırınşı synypta älıppenı jaŋa tanyp jatqan balaǧa «On jerdegı on qanşa bolady?» dep sūraq qoiǧanmen teŋ jaǧdai ǧoi. Nemese kolledjdı jaŋa bıtırıp, bırınşı kursqa kelgen studentke Äsettıŋ «Qismetın», Bırjan saldyŋ «Aitbaiyn», Seiıtjan saldyŋ «Qanattaldysyn», Uäiıs Şondybaiūlynyŋ «Bozqaraǧany» men «Perıuaiymyn» berse, ol alyp kete almauy mümkın. Būlar qiyn şyǧarmalar. Sondyqtan ösıp kele jatqan jas talantty orta joldan üzbes üşın arnaiy mamandarmen bırlesıp otyryp jospar jasau kerek, baǧdarlama äzırleu qajet. Osy bır qarapaiym närsenı jasau öte qiyn. Sebebı, qazır bärı bır-bır «jūldyz», özı ǧana bıletın bas bermes maman, bır-bırınıŋ sözıne qūlaq asyp tyŋdau joq, ärkım özınıkın dūrys sanaidy. Būǧan ministrlıktıŋ özı bas bolyp, mamandardy jinap, pıkırlerın anyqtamasa, bır qozǧau jasamasa, oqu baǧdarlamasy bır jüiege kelmeidı. Al bızge ony jüieleu asa maŋyzdy, onsyz bolmaidy. Sodan keiın oqu oryndarynda dauys qoiu mäselesı öte tömen. Menıŋ dauysymdy konservatoriiada oqyp jürgende qazaq opera önerınıŋ jarty ǧasyrlyq jylnamasy, köptegen elge belgılı bıregei änşılerdıŋ ūstazy Beken Jylysbaev aǧamyz qoiyp bergen bolatyn. Sodan keiın konservatoriiada Qanat Qūlymjanov degen aǧamyz jaqsy dauys qoiatyn, ol kısı zeinetkerlık demalysqa şyqqan. Al qazır dauys qoiyp jürgender qazaqy dybys şyǧaru mänerın tüsınbeidı, opera mänerın äkelıp tyqpalaidy. Būl öz kezegınde qazaqtyŋ ūlttyq boiauyn qūrtady. Qazaqta «jez taŋdai», «kümıs kömei» degen söz tırkesterı bar emes pe?! Jez taŋdai änşı dep dauysy taŋdaiǧa jinalǧan änşını, al kümıs kömei dep dauysy kömeiınen kümbırlep şyǧatyn änşını aitady ǧoi. Osyny qazır dauys qoiyp jürgender tüsınbeidı. Sosyn akademiialyq än aitu ürdısın tyqpalap äurege tüsedı.
– Astanalyq körermender ändı ündemei, öte sabyrly tyŋdaityny turaly pıkır bıldırgenıŋızdı bıle­mız, qazırgı oiyŋyz qandai?
– Bır kezderı öner adamdary Astana turaly tek bırjaqty pıkır bıldıretın. Būl jaqtyŋ aua raiyna bailanysty adamdary da salqynqandy, salmaqtyraq degendei. Äitse de, Astana būrynǧyǧa qaraǧanda köp özgerdı. Mūndaǧy halyq ta dombyramen än salǧanda, delebesı qozyp otyratyn boldy. Jaqynda Astana künıne bailanysty bıraz jerlerge baryp, konsert berdık qoi. Halyqtyŋ ūlttyq önerge degen yqylas-peiılı arta tüskenın körıp, quanyp qaldyq. Laiym, osylai jalǧasa bersın!
– Önerde jürgenıŋızge de bıraz jyl bolyp qaldy, tärbielep jürgen şäkırtterıŋız köp pe?
– Qazır men bıryŋǧai sahnada jürmın, kezınde sabaq bergenmın, bıraq onyŋ maşaqaty köp eken. «Ūstazdyq etken jalyqpas, üiretuden balaǧa» deidı ǧoi Abai atamyz. Ūstaz bolu üşın adamǧa qajyrlylyq, sabyrlyq, eŋbek pen bılım kerek. Ūstaz aldyna kelgen balanyŋ kem-ketıgın däp basatyn köregendılıkten de kende bolmaidy. Aldyŋa kelgen şäkırtke jetıstıgı men kemşılıgın der kezınde aitpasaŋ, ol kemtar bolyp qalady. Būl – önerge bır mügedek qosyldy degen söz. Sosyn ol mügedek özınen keiın taǧy bır mügedektı daiyndaidy. Söitıp jalpy önerdı mügedek jaǧdaiǧa duşar etuımız mümkın. Sol üşın būǧan ülken jauapkerşılıkpen qaraǧan jön. Menıŋ sabaq beruden ketıp qalǧan sebebım, balaǧa asyqpai sabaq beretın mümkındıgım bolǧan joq. Oqu-jūmys baǧdarlamasyn jasaumen künıŋ ötedı, ony bekıtu odan da ülken şarua, jyl – on ekı ai boiy tek qaǧaz toltyrumen jüresıŋ. Aldyŋa än üirenuge kelgen balaǧa dūrystap köŋıl böluge uaqytyŋ da qalmaidy. Bır jaǧynan soǧan aşyndym, ekınşı jaǧynan özıme degen, balanyŋ aldyndaǧy jauapkerşılıktı, ūstazdyq jauapkerşılıktı sezıngendıkten, būl jūmysty qoidym. Sabaq berıp jürgen uaqytta öz mındetımdı mümkındıgım jetkenşe adal atqaruǧa tyrystym. Qaǧaz toltyryp ülgere almaǧan jaǧdaida, şäkırtterımdı jūma, senbı, jeksenbı üş kün üiıme şaqyryp tärbieledım. Qalai bolǧanda da men olarǧa barymdy berıp ketuge küş saldym. Qysqa uaqyt ışınde, Qūdaiǧa şükır, bıraz şäkırt tärbielei aldym. Onyŋ aldy Almatydaǧy Jambyl memlekettık filarmoniiasynda, Qaskeleŋ, Talǧar mädeniet üiınde, bırqatary osy Astanada qyzmet etıp jatyr.

Toiǧa köp şyǧatyn änşı tozady

– Qalai desek te, sızdıŋ konsert tügılı toidyŋ özınde ändı fonogrammamen aituǧa tyiym saldyru kerek degenıŋız köŋılge qondy, jalpy dästürlı änşılerdı toiǧa jiı şaqyra ma?
– Ras, būryn dästürlı änşıler toiǧa onşalyqty köp şaqyrylmaityn. Soŋǧy bes-alty jyl kölemınde jiı şaqyratyn boldy. Qazır dombyrasyz toi körmeitın boldyq. Būl, ärine, jaqsy. Negızınde änşınıŋ şaqyryluy, şaqyrylmauy özıne de bailanysty. Toi quǧan, dünienıŋ artynda jürgen änşıler de bar. Olar solai dünienıŋ soŋyna tüsıp jüre beredı. Al endı önerge adal änşıler toilarǧa köp barmaidy. Mysalǧan Nūrjan Janpeiısov, Erkın Şükımän toi toilap jür degendı men estımeimın. Olar toiǧa öte sirek barady. Men özım de solaimyn, aiyna köp bolsa bır-ekı toiǧa baratyn şyǧarmyn, bolyp jatqan jaǧdaida. Negızı toiǧa köp şyǧa beruge bolmaidy. Öitkenı toidyŋ sahnasy, toidyŋ ortasy bölek, käsıbi sahna bır bölek. Käsıbi sahnadaǧy adamnyŋ körermendermen qarym-qatynasyn toidaǧymen salystyruǧa müldem kelmeidı, ekeuınıŋ arasy jer men köktei. Toida sen qalai bolsa solai, erkın jüresıŋ, öitkenı ol käsıbi sahna emes qoi. Än aityp tūryp, bıreuge qolyŋdy kötere saluyŋ da ǧajap emes, ne bolmasa aqşaŋdy alyp alǧannan keiın bır-ekı ändı jürektı qospai, janyŋdy salmai jai änşeiın ber jaǧyŋmen oryndai saluyŋ mümkın. Bır toidan solai ötseŋ, ekınşı toida da ony qaitalaisyŋ, taǧy bır toi solai jalǧasady. Söitıp, bırtındep-bırtındep aqyryn sol ädet boiǧa sıŋe beredı. Ol ädettıŋ ön boiyŋdy jailap alǧany sondai, aqyrynda käsıbi sahnada da sen sondai keiıpke enesıŋ. Qazır estrada änşılerınıŋ toida jürgen beinesı men ekrandaǧy beinesınde eş aiyrmaşylyq joq. Köpşılık ekran aldynda otyryp alyp ta daraqylanyp küledı, jartylai jalaŋaş jüredı, äŋgıme aitsa, köpşılık toida jürgendei qolyn sıltelep, efirdıŋ mätının būzady. Estrada änşılerınıŋ basym köpşılıgı beiädep äreketke etı ölıp ketken, toi olardyŋ käsıbilıgın qūrtty. Käsıbilık, mädeniet Roza Rymbaeva, Nūrǧali Nüsıpjanov siiaqty aǧa buyn ökılderınde qaldy. Odan keiıngı buynda mädeniettıŋ iısı de joq. Efirge kelıp alyp, taltaiyp otyratyndardy da körıp jürmız. Qaitesıŋ, toida taltaŋdap, tairaŋdap jürıp üirenıp qalǧan. Keŋes zamanynda toida jüretın änşılerdı efirge şyǧarmaityn bolǧan. Qazır kerısınşe, kım toida köbırek jürıp, mol aqşa jinap alsa, oǧan efirge jol aşyq. Önerdı ösırmeitın, damytpaityn osyndai jailar. Al öner damymasa, halyq qaidan alǧa jyljidy? Sol sebepten habarlasuşylar köp bolsa da, özım toidan qaşamyn. Öitkenı men käsıbıme adalmyn, önerge aqşa tabu üşın kelgen joqpyn, diplomdy toiǧa şyǧu üşın alǧanym joq. Önerge qazaqtyŋ tarihynda Bırjan, Aqandar siiaqty atym qalsyn, halyqtyŋ ruhani jan düniesıne azyq bolatyn zatym, öskeleŋ ūrpaqqa önege bolatyn ızım qalsyn dep keldım. Eger men toilarǧa jiı baryp, aqşa jinaudy maqsat etsem, qazırgıdei Astanada tört balamen päter jaldap jürmes edım. Bıraq menıŋ maqsatym – qazaqtyŋ önerıne qyzmet etu, ruhaniiatyna üles qosu. Qazaqtyŋ kielı qūndylyqtaryn kır şalmasa eken deimın.
– Äŋgımeŋızge rahmet!

Sūhbattasqan
Meŋdolla ŞAMŪRATOV

Taǧyda

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button