Qoǧam dertı – esırtkımen ymyrasyz küreste ärbır memleket aianyp qalmaidy. Äsırese, el erteŋı dep ümıt artatyn jastardyŋ esırtkını eŋ köp qoldanuy alaŋdatady. Būl ıste küş bırıktırudıŋ arqasynda ǧana jaqsy nätijege qol jetkızuge bolady. Osyǧan orai elordada esırtkımen, onyŋ saudasymen küreste 24 mamyr men 29 mausym aralyǧynda «Esırtkıge qarsy» profilaktikalyq ailyǧy ötude.
Jyl saiyn qala äkımdıgı Halyqaralyq naşaqorlyq pen esırtkı biznesıne qarsy küres künıne arnalǧan ailyqtyŋ ıs-şaralar josparyn äzırleidı. Basty mındet – qoǧamdy osy ıske bırıktıru jäne esırtkıge qarsy ıs-şaralardyŋ tūtas keşenın ıske asyru. Būl jūmystardyŋ barlyǧy salauatty ömır saltyn nasihattauǧa, halyqtyŋ narkologiialyq sauattylyǧyn arttyruǧa jäne balalardyŋ, jasöspırımder men jastardyŋ densaulyǧyn saqtau üşın aldyn alu jūmystaryna qatysudyŋ maŋyzdylyǧyn tüsınuge baǧyttalǧan.
Derekterge süiensek, respublika boiynşa 2023 jyly esırtkı tūtynuşylardyŋ 1,2% tömendegenı baiqalsa, biyl 3 aida 0,4%-ǧa ösım bar ekenı anyqtaldy. Astana qalasy boiynşa esırtkı paidalanuşylar 10,7%, sintetikalyq esırtkını tūtynuşylar 2,7% azaiǧan. Biylǧy I toqsannyŋ qorytyndysynda qalada esırtkı tūtynuşylardyŋ sany 984 adamdy qūraǧan. Emdeluşılerge tegın oŋaltu kömegınıŋ, aqyly negızde jasyryn emdeudıŋ qoljetımdılıgı qamtamasyz etıledı.
-Astana qalasy boiynşa 2023 jyly tırkelgen esırtkı qylmysynyŋ sany 79 faktı boldy, 2024 jyly mamyr aiynda būl körsetkış 180-dı qūrady. Sondai-aq zaŋsyz ainalymnan 2023 jyly jalpy salmaǧy 56 kg 008 gr esırtkı zattary tärkılense, 2024 jyldyŋ mamyr aiyndaǧy körsetkış boiynşa 56 kg, 850 gr esırtkı zattary tärkılendı. Naşaqorlyq pen esırtkı biznesıne qarsy ıs-qimyl jüiesındegı eŋ basty element – aldyn alu. Bekıtılgen ıs-şaralar jospar boiynşa 1 aidyŋ ışınde qala halqynyŋ barlyq toptaryn, äsırese jastar men balalardy tarta otyryp, reidtık ıs-şaralardy, sondai–aq mädeni-demalys jäne sporttyq-sauyqtyru ıs-şaralaryn ötkızu josparlanuda. Aksiianyŋ qorytyndy konsertı 29 mausym künı saǧat: 16.00-den 20.00-ge deiın Astananyŋ ortalyq mädeniet jäne demalys saiabaǧynda ötedı. Ailyq boiynşa jospardy ıske asyruǧa elorda äkımdıgı, barlyq müddelı memlekettık organdar jäne ükımettık emes sektor qatysady, – deidı Astanadaǧy esırtkı qylmysyna qarsy ıs-qimyl basqarmasynyŋ bastyǧy Rustam Gasizov.
Naşaqorlyqtyŋ äleumettık saldary
Psihoaktivtı zattardyŋ äserı tek belgılı bır adamnyŋ densaulyǧy men mınez-qūlqyna ǧana äser etıp qoimaidy. Astana qalasy qoǧamdyq densaulyq saqtau basqarmasy basşysynyŋ orynbasary Ainūr Töleuovanyŋ aituynşa, naşaqorlyq – būl bükıl qoǧamnyŋ auruy, onyŋ äleumettık saldary da qaiǧyly. Esırtkıge täueldı adamdardyŋ köbeiuı ekonomika men qūqyqtyq tärtıpke, memlekettıŋ demografiialyq qauıpsızdıgıne aitarlyqtai qauıp töndıredı.
Bır ai ışındegı ailyq aiasynda azamattardy esırtkınıŋ ziiany jäne osy mäselenı şeşudıŋ joldary turaly aqparattandyruǧa baǧyttalǧan türlı ıs-şaralar ötkızu josparlanuda, iaǧni qala halqynyŋ barlyq toptaryn, äsırese jastar men balalardy tarta otyryp, reidtık ıs-şaralardy, sondai–aq mädeni-demalys jäne sporttyq-sauyqtyru ıs-şaralaryn ötkızıledı.
-Jastar arasynda naşaqorlyqtyŋ aldyn aluǧa erekşe nazar audarylatyn bolady, öitkenı esırtkını qoldanudyŋ eŋ köp jaǧdailary däl osy jastar tobynda baiqalady, – degen basqarma ökılı qalanyŋ barlyq tūrǧyndaryn ailyqqa qosylyp, naşaqorlyqpen küresuge şaqyrdy jäne küşımızdı bırıktıre otyryp qana sau jäne qauıpsız qoǧam qūra alatynymyzdy jetkızdı.
Küreske jastar jūmyldyrylady
Jyldyŋ basynan bastap 2024-2025 jyldarǧa arnalǧan «Astana – esırtkısız qala» naşaqorlyqqa qarsy ıs-qimyl jäne aldyn alu jönındegı ıs-şaralardyŋ keşendı josparyn oryndau közdelude. Astana qalasynyŋ jastar saiasaty mäselelerı basqarmasynyŋ basşysy Samat İbraevtyŋ aituynşa, basqarma qyzmetınıŋ basty baǧyttarynyŋ bırı – jastar arasyndaǧy naşaqorlyqtyŋ aldyn alu boiynşa ıs-şaralar ötkızu. Sonyŋ şeŋberınde adamdar köp jinalatyn oryndarda Astana qalasy Polisiia departamentınıŋ Esırtkı qylmysyna qarsy ıs-qimyl basqarmasy jäne Jergılıktı polisiia basqarmasymen bırlesıp, ÜEŪ jäne blogerlerdı tarta otyryp, oiyn-sauyq oryndarynda esırtkı jarnamasyn boiau jäne tüsındıru jūmystary boiynşa 10-nan astam aksiia ötkızıldı.
-Ai saiyn elordanyŋ barlyq 5 audany boiynşa «ESIRTKISIZ ELORDA» jobasy şeŋberınde üilerde jäne basqa da obektılerde profilaktikalyq ştab müşelerın, mülık ielerınıŋ bırlestıgı men PİK, sondai-aq qalalyq infraqūrylymǧa qyzmet körsetu jäne kütım körsetu qyzmetterınıŋ qyzmetkerlerın tarta otyryp, esırtkı jarnamasyn boiau boiynşa reidter josparlanuda. Sonymen qatar, aǧymdaǧy jyldyŋ basynan bastap adamdar köp jinalatyn oryndarda «Täueldılıktı sportqa aiyrbasta» aksiiasy ötkızılude, onyŋ negızgı maqsaty – veipterge täueldılık deŋgeiın tömendetu, – deidı ol.
Būl aksiia Astana qalasynyŋ audandyq äkımdıkterımen, Astana qalasynyŋ PD Esırtkı qylmysyna qarsy ıs-qimyl basqarmasymen, Dene şynyqtyru jäne sport basqarmasymen jäne qazaqstandyq sportşylarmen bırlesıp ötkızıledı. Syilyqtar berıp, onyŋ ornyna veipter men snus paketterın alyp, belsendıler qūramynda nikotin bar qūrylǧylardyŋ ziiany turaly aitylady. Syilyqtardyŋ arasynda tennis jiyntyqtary, boks qolǧaptary bar.
Osy oqu jylynyŋ basynan bastap (2024 jylǧy qyrküiek) esırtkını tūtynudyŋ aldyn alu boiynşa seminarlar ötkızu üşın qūqyq qorǧau organdarynan jattyqtyruşylardy, psihologtardy jäne uäkılettı qyzmetkerlerdı tarta otyryp, orta jäne arnauly orta oqu oryndarynda studentter men kämeletke tolmaǧandar arasynda profilaktikalyq jūmystar jürgızu josparlanuda.
Million elordalyq qatysady
«ESIRTKISIZ ELORDA» jastar qozǧalysy dispanserlık esepte tūrǧan naşaqorlar sanyn azaitu, jastar arasynda naşaqorlyqtyŋ taraluynyŋ aldyn alu qajettılıgı turaly ūsynystardy basşylyqqa ala otyryp ıske asyrylady. Joba barysynda jyldyŋ soŋyna deiın atqarylatyn jūmystar jospary bekıtıldı. Sol boiynşa barlyq media saittarda qoǧamdyq pıkır köşbasşylaryn tarta otyryp, är türlı äleumettık toptar üşın profilaktikalyq kontent qūru, atap aitqanda, äleumettık jelılerde rotasiialau üşın beinerolikter, podkasttar, chellendjder, stikerbombing aksiialary, rils/tiktok beineler seriiasyn tüsıru közdelude. Sonymen qatar Astana qalasyndaǧy därıhanalarda därılık preparattardy jäne psihoaktivtı zattardy ötkızu normalarynyŋ saqtaluyn qoǧamdyq qadaǧalau boiynşa aksiialar ötkızıledı. Esırtkı satatyn jarnamalar men resurstardy būǧattau jūmystary jürgızıledı. Qūqyq qorǧau organdaryna kömek körsetuge qoǧam men jastardy tartu boiynşa aksiialar ūiymdastyrylyp, beiındı ÜEŪ qatysuymen esırtkı jäne esırtkı biznesımen küreske baǧyttalǧan Azamattyq bastamalardy ıske asyruda täjıribe almasu jönındegı ıs-şaralar ötedı. Esırtkı biznesıne qarsy küreste erıktıler men qoǧamdyq ūiymdarǧa järdemdesu boiynşa memlekettık jäne orys tılderınde ädıstemelık qūral äzırleu josparlanyp otyr. JOO bazasynda ötkızıletın esırtkı biznesıne bailanysty ıster boiynşa köşpelı sottar, salauatty ömır saltyn nasihattau maqsatynda onlain jäne oflain konkurstar, chellendjder, jarystar, 1500 aldyn alu ıs-şaralaryn ūiymdastyru, esırtkı qylmysy turaly anonimdı şaǧym jäne psihologiialyq kömekke jügınu üşın QR kody bar interaktivtı aqparattyq stend qūru da osy josparda bar. Sondai-aq elordadaǧy esırtkı jaǧdaiy turaly äleumettık zertteuler jasalatyn bolady. Sonyŋ bärıne şamamen millionnan astam adamdy qamtu közdelgen.
