Astana törınde Mädeniet basqarmasynyŋ ūiymdastyruymen alǧaş ret 22 qyrküiekten berı dästürlı änşı, akter, dramaturg, aqyn Qanat Jünısovtıŋ şyǧarmaşylyq aptalyǧy ötude. Bügınge deiın bırneşe pesa, ekı jüzden astam änge mätın jazǧan segız qyrly, bır syrly azamattyŋ önerın ärıptesterı de joǧary baǧalaidy.
«Jas qala, jas qalamger» atty aidar taqqan şara barysynda avtordyŋ qalamynan tuǧan şyǧarmalary köpşılık nazaryna ūsynyluda. Solardyŋ bırıne «Astana aqşamy» gazetınıŋ tılşısı de kuä bolyp qaitty.
****
Türkıstan qalalyq sazdy-drama teatrynyŋ ärtısterı Qanat Jünısovtıŋ «Ǧaşyqtar hikaiasy» spektaklın elorda törınde joǧary deŋgeide qoiyp, köpşılıktıŋ ystyq yqylasyna bölendı. M.Gorkii atyndaǧy memlekettık akademiialyq Orys drama teatrynda sahnalanǧan komediialyq tuyndy körermen köŋılın sergıtıp, studenttık jyldardyŋ tättı şaqtaryna jetelegenı ras. Mūnda auyldan qalaǧa jaŋa ǧana kelgen bozbala men boijetkennıŋ sol sättegı köŋıl-küiı de, universitet qabyrǧasyndaǧy studenttıŋ qyzyqtary men şyjyqtary da, şahar tynysy men küibeŋ tırşılıgı de qamtylǧan.
…Ä degennen äuelegen şabytty än köz aldymyzǧa keşegı künderdıŋ elesın şaqyra bergen. Teatr akterı mamandyǧyn taŋdaǧan tört student jataqhananyŋ bır bölmesınde tūrady. Olardyŋ bıreuı bırınşı kursta oqysa, qalǧany – joǧary kurstyŋ «tıs qaqqandary». Jataqhanadaǧy jazylmaǧan zaŋdylyq solai: älgı üşeu jalǧyz ınılerın anda da jūmsaidy, mūnda da jūmsaidy. Jūdyryqtary qyşysa, soǧyp ta alady, qaǧyp ta alady. Bır qyzyǧy, Tūrsynbek «balmūzdaq» bolsa da auzyn aşyp, aŋqiyp jürmeidı, alyp-ūşyp, aǧalarynyŋ köŋılınen şyǧyp tūrady. Retı kelgende ketken esesın de qaitaryp ülgeredı, berılgen qolbalalaryndai aiaqtaryna qūlai da salady, tulai da salady. Qisynǧa kelmeitın «tapsyrmalaryn» qiynǧa soqsa da, tap-tūinaqtai oryndaidy.
Joǧary kurstaǧy üşeudıŋ ekeuı ekı aruǧa ǧaşyq. Olarǧa sezımderın jetkızudıŋ amalyn ızdep, bolaşaqtary turaly bılgılerı kelgen qyzdardy balgermen kezdestırmekke bölmelerıne şaqyrady. Mejelengen uaqyt ta taiau. Jürekterı dürsıl qaqqan jıgıtter kezdesu dastarhanyn jainatyp-aq tastaǧan. Qyrsyq şalamyn dese bır päste ǧoi, balger kelmeitın bolyp qalady. Al ony şaqyrǧan – Dastan. Endı ne ısteu kerek? Arularmen jüzdesudı asyǧa kütıp otyrǧan ekeu jyndanuǧa säl-aq qalyp, tyǧyryqtan şyǧudyŋ jolyn qarastyrady. Ile-şala Dastannyŋ özın balger äieldıŋ rölın somdauǧa köndıredı. Ärine, äzer degende…
Osylai örbıgen uaqiǧa barysyndaǧy qyzyqty sätter körermendı qyran-topan külkıge de qaryq qyldy, kündelıktı estıp jürgen änderımızge ūqsamaityn mahabbat änderı airyqşa äser qaldyrdy. Akterlerdıŋ şeberlıgı men şynaiy oinauy qoiylymnyŋ salmaǧyn arttyra tüstı. Spektakl soŋynda qos jıgıt süigen arularyn qūşyp, balger äiel student kezınde özıne ǧaşyq bolǧan jıgıtpen – oqu orny dekanymen tabysyp (ekeuı de älı künge otau qūrmaǧan), Dastan mahabbattaryna syzat tüse jazdaǧan qyzymen qaita qauyşyp, ǧaşyqtar änın şyrqaidy. Tek bırınşı kurs studentı Tūrsynbek qana… (Alaida, ol älı jas qoi…) Qol ūstasqan mahabbat jūptaryn magnitofonynan äuelegen äuezge biletıp, perdenı japty.
****
Qoiylym soŋynda belgılı teatr synşysy, önertanuşy Äşırbek Syǧai söz söilep, türkıstandyq teatr ūjymynyŋ Astanaǧa tartuyna joǧary baǧa berdı. «Būl – Halyq ärtısı, professor, daraboz rejisser Raiymbek Seiıtmetov taqyr jerden ırgesın qalaǧan teatrdyŋ üşınşı tolqyny, qatelespesem. Raiymbek Noǧaibaiūly öz qolymen tūrǧyzǧan öner ordasynyŋ, şyny kerek, qyzyǧyn köre almai kettı. Şyǧystyq stildegı, orta ǧasyrlyq şaharda tūŋǧyş ret aşylǧan şaŋyraqtyŋ osy uaqytqa deiın baǧy janbaǧan edı. Mıne, körıp tūrǧanymyzdai, teatr akterlerınıŋ qazırgı buyny bärımızdı taŋ-tamaşa ettı. Rejisser Nūrjan Iztaevtyŋ da eŋbegı körınıp tūr. Būl ūjymnyŋ Türkiiany tegıs aralaǧanyn da aituymyz kerek.
«Sahnadaǧy komediia janry joǧalyp barady» dep ünemı dabyl qaǧamyn men. Körermenge ūsynylatyn qoiylymdardyŋ köbısı filosofiialyq dramalar, tarihi dünieler bolyp kettı. Al qazaq halqy – qaşannan äzılqoi, qaljyŋǧa, qaǧytpaǧa bır iyǧyn būryp tūratyn ūlt. Jarqyn jaqtarymyzdy nege körsetpeske?!» dedı Ä.Syǧai. Teatr synşysy türkıstandyq öner ūjymyna az-kem syn-pıkırın de bıldırdı.
«Ǧaşyqtar hikaiasyn» sahnalaǧan ärtısterge alǧysyn jetkızgen avtor Qanat Jünısov «Bır kündık şyǧarmaşylyq keş jasaǧym kelmedı. Sodan keiın zamandastarymnyŋ, halyqtyŋ nazaryn dramaturgiiaǧa būrǧym keldı. Şynymdy aitsam, şyǧarmamdy tanymai otyrmyn, jastar qūlpyrtyp jıberdı» dep aǧynan jaryldy. Türkıstan qalalyq sazdy-drama teatrynyŋ direktory Erjan İsataev öner ūjymynyŋ atynan keş iesıne şapan jauyp, syi-siiapat jasady.
Ashat RAIQŪL
