Elorda törınde jaiqalǧan qyzyl-jasyl gülder közdıŋ jauyn alady. Qalamyzdy erekşe sūlulyqqa bölep, sänı men saltanatyn jarastyryp tūr. Jaz şyqsa boldy, köşelerge güldıŋ nebır türlerı otyrǧyzylyp, ainala qūlpyryp şyǧa keledı.
Jyldaǧy dästür boiynşa bas qalada gül otyrǧyzu jūmystary mamyr aiynda bastaldy. Qalanyŋ jasyl jelegıne jauapty «Astana kögaldandyru» AQ mekemesı biyl 162 288 şarşy metr jerge gül otyrǧyzyp ülgerdı. Onyŋ ışınde bırjyldyq jäne köpjyldyq ösımdıkter, 25 myŋǧa juyq rauşan gülınıŋ köşetı bar. Al, qala gülbaqtary men köşe gülzarlaryn ärleu üşın 7 mln 700 myŋnan astam gül egılgen.
– Äsem şahardyŋ şyraiyn keltıru üşın näzık gülderdıŋ baby barynşa kütımdı qajet etedı. Biyl Almaty audanynda – 50 myŋ şarşy metr, Esıl audanynda – 90 myŋ şarşy metr, Saryarqa audanynda 20 myŋ şarşy metr jerge gül egıldı. Bızdıŋ mekeme elordanyŋ jas köşetterın otyrǧyzyp qana qoimai, ony baǧyp-qaǧumen ainalysady. Sondyqtan, jüktelgen mındetterdı oryndau üşın mekeme qūramynda kögaldandyru qūrylysy, kürdelı qūrylys, tälımbaq, jylyjai şaruaşylyǧy, landşaftyq jobalau şeberhanasy, bas injener qyzmetı siiaqty 15 qyzmet türı ıske qosylǧan.
Bız elordanyŋ qataŋ topyraqty-klimattyq jaǧdailaryn eskere otyryp, ırı aǧaştardy jer kesegımen qosa jersındıru tehnologiiasyn qoldanamyz. Iаǧni, aǧaş arnaiy konteinerlermen tasymaldanyp, egılu jerınıŋ topyraǧy 100% auystyrylady, – deidı «Astana kögaldandyru qūrylysy» AQ bas agronomy Amanjol Kebekbaev.
Biyl Almaty audanynda – 50 myŋ şarşy metr, Esıl audanynda – 90 myŋ şarşy metr, Saryarqa audanynda 20 myŋ şarşy metr jerge gül egıldı.
İä, kez kelgen joba ideiadan bastalady. Sol sekıldı elordalyq gül ösıruşıler qalany sändeude adam men tabiǧat, tehnologiia men dästür, zat pen tür arasyndaǧy üilesımdıkke basa nazar audarady. Nätijesınde gül ösırudıŋ naǧyz tehnologiiasy qalyptasty.
Saiabaqty bezendıruge jauapty qyzmetker Gülnär Syzdyqovanyŋ aituynşa, gülderdıŋ bärı jylyjaida ösırıledı. Aşyq alaŋdaǧy ülken-ülken gültösemnıŋ jasaluy oŋai şarua emes. Otyrǧyzylǧan gülderdıŋ tür-tüsınıŋ özınen merekelık saltanat sezıluı tiıs. Ol üşın tüsterdı tiımdı qoldanyp, gül kılemderdıŋ oiuyn aiqyndap alady. Ajaryn aşu üşın aq märmärdıŋ qiyrşyq tastaryn töseidı. Ūlttyq boiauymyzdy körsetetın oiulardy bılıktı de bılımdı dizainerlerımız jasaitynyn alǧa tartady.
Mamandardyŋ pıkırınşe, elordany körkeituge köbıne bırjyldyq ösımdıkter qoldanylady. Sol gülderdıŋ tamyry jaiqalǧanǧa deiıngı kütımı bırneşe kezeŋderdı qamtidy, asa tözımdılıktı qajet etedı. Gülzarlardy sapaly ekpe gül köşetterımen qamtamasyz etu üşın elordada 2 jylyjai keşenı jūmys ısteidı. Onda 3 174 700 bırjyldyq jäne 800 000 kılem tärızdı gül köşetterı ösırıledı. Jylyjaida şyraigüldıŋ 16, barqytgüldıŋ 3, alissiumnyŋ 2, arystan auyzdyŋ 5, violanyŋ 11, narqaisardyŋ 5 tüsı bar. Jalpy, 85 türlı güldıŋ tūqymy egıledı eken.
Ärine, gül ösırudıŋ maşaqaty köp. Jerdı öŋdeu, tūqymdy egu, suaru, jeldetu, qopsytu, otau, tyŋaitu, taŋbalau sekıldı jūmystarǧa 1800 adam tynymsyz eŋbek etedı. 253 arnauly tehnika jūmyldyrylady. Bır ǧana qalemşeleu ädısımen ösırıletın aluan gülderdıŋ jiyntyq sany 800 000-nan asatyn körınedı. Olardyŋ qatarynda alternantera, sedum, sinerariia, eheveriia, qamys, senesiia, bozot jäne taǧy basqa gülderdıŋ tür-türlerı bar. Qalanyŋ sänın keltırıp tūrǧan pıl, kerık, tasbaqa, hokkei oiynşysy, «Tabiǧatty aiala» kompozisiiasy, jer şary, tüieler, qūmyra, futbol doby jäne basqa da jasyl müsınderdıŋ denesı osy güldermen bezendırıledı.
Bügınde «Prezidenttik baq», «Arai», «Jerūiyq» saiabaqtary, «Aqorda», «Qazaq elı» alaŋdary men «Şabyt» şyǧarmaşylyq saraiy, «Studentter» saiabaǧy men qalalyq äkımdık, Abai eskertkışınıŋ aumaǧy jäne taǧy basqa jerler jainap tūr.
BŪL FESTİVAL BŪRYNǦYDAN ÖZGEREK…
Jyl saiyn elordada ötetın gülder körmesıne tūraqty qatysyp kelemın. Al biylǧy jyly Astanada tūŋǧyş ret ötken gülder festivalın tamaşalau üşın Almatydan kelıp qatystym. Şaraǧa qalany körıktendıruge, jasyldandyruǧa atsalysyp jürgen dizainerler men florister şaqyryldy. Onda bız özımızdıŋ gülden jasaǧan kompozisiialarymyzdy qala tūrǧyndaryna ūsyndyq. Astana merekesı qarsaŋynda ötken festival tek körme ǧana emes, aituly jiynda aluan güldıŋ türlerı satyldy. Gül baptaumen ainalysatyn mamandar gül şoqtaryn qalai bezendırudı üirettı. İkebana jasaudy üiretetın şeberlık synyptarǧa qatysqysy kelgen qonaqtardyŋ qarasy köp bolady. Maǧan Gollandiia, Resei, Germaniia elderınen kelgen gül ösıruşı şeberlermen täjıribe almasqan ūnaidy.
Atap ötken jön, jyl saiyn mausym aiynda qalada gülder festivalı ūiymdastyrylady. Biylǧy festival «Güldene ber, menıŋ Qazaqstanym!» degen ataumen öttı. Dästürlı şara özge festivalderden erekşelendı. Mūnda 32 myŋnan astam gülmen jasalǧan «Delfin», «Tırı tabiǧat», «Şliapa» sekıldı figuralardyŋ kompozisiiasy ūsynyldy. Sonymen qatar, qala qonaqtary iısı keremet sabyndar daiyndaudy üirendı. Bırjyldyq ösımdıkterdı baǧyp-qaǧudyŋ tyŋ täsılderın üirenıp, gül bazarynan jergılıktı jäne şetelde ösetın gül köşetterın satyp aluǧa mümkındık tudy. Halyq «Güldı ashana» baǧdarlamasy boiynşa gülderdıŋ qalpyna ūqsatylyp jasalǧan, tıl üiırer taǧamdardan auyz tidı.
Gülmira AIMAǦANBET
