Adam ömırınıŋ qauıpsızdıgın söz etkende, tärtıp būzuşylyqtyŋ ırı-ūsaǧy, ne auyr-jeŋılı bolmaidy. Qoǧamdyq oryndarda temeki şegu, araqqa toiyp mas bolu, aialdamalarda şekıldeuık şaǧyp, onyŋ qabyǧymen ainalasyn lastau, qoqysty tiıstı emes jerlerge laqtyru, tıptı, daŋǧyrlatyp muzyka qoiyp, tün tynyştyǧyn būzu da tärtıp būzuşylyq bolyp tabylady. Qoldanystaǧy zaŋdylyqtar boiynşa mūndai jaittar oryn alǧanda eskertu jasalyp, aiyppūl salu siiaqty äkımşılık jazalar qarastyrylǧan. Dese de, mūndai keleŋsız jaittar kündelıktı ömırımızde jiı kezdesedı, bıraq, köbıne jazasyz qalyp otyrady. Onyŋ basty sebebı – qarapaiym adamdardyŋ zaŋ şeŋberınen şyǧatyn öreskel qylyqtarǧa köz jūmyp qarap, būzaqylyqqa özderınıŋ jol beruınde jatyr. Oqiǧa oryn alǧan jaǧdaida dereu «102» nömırın terıp, tiıstı organdarǧa baiandauǧa ärqaisymyzdyŋ qaqymyz bar. Qasyndaǧylarǧa kesırı tiıp otyrǧan körgensızdıgıne eşkımnıŋ kedergı bolmaitynyna sezıngen adam özgenıŋ qūqyǧyn aiaqasty etıp, tym erkınsıp ketedı. Onyŋ arty orny tolmas ökınışke qaldyrary anyq. Mūndaida tentektı tyiyp, būzaqyny jönge salatyn halyqtyŋ özı, iaǧni, ärbır azamattyŋ belsendılıgı. Tärtıp būzuşylyqqa müldem tözbeuşılık – halyqtyŋ qauıpsız ömırı men qalypty tırlıgı qamtamasyz etudıŋ naqty kepılı bolyp tabylady.
Sol sebeptı de halyq sanasynda «tärtıp būzuşylyqqa nöldık tözımdılıktı» qalyptastyruda barlyq mümkındıkterdı qarastyruymyz kerek. Onyŋ negızgı qaǧidattaryn endırıp, būqaranyŋ qoǧam igılıkterıne janaşyrlyǧyn oiata bılu qajet. Jan-jaǧynda bolyp jatqan oqiǧalarǧa nemqūraily qaramaityn jandar köbeigen saiyn adamdardyŋ özderınıŋ ömırın qiyndatatyn jaǧymsyz jaittardyŋ jolyna tūsau qoiylatyny belgılı.
Ärine, qala tūrǧyndary men tärtıp qorǧau organdarynyŋ ökılderı arasynda qoldau men senım ornamaiynşa, būl şaralardyŋ tiımsız bolatyny belgılı. Būl rette uchaskelık inspektorlardyŋ halyqpen jūmysynyŋ orny erekşe. Mūndai senımdı qatynas elımızdıŋ zaŋdylyqtardyŋ saqtaluyna degen nyq senımı men barşa qazaqstandyqtardyŋ jalpy mädenietın qalyptastyrudaǧy alǧaşqy belestı baǧyndyru bolar edı. Būl qoǧamdaǧy asa ırı qylmys pen korrupsiiaǧa jol bermeitın senımdı qalqandy qalyptastyrady.
Erlan SARSENOV,
Astana qalasy prokuraturasynyŋ
1-şı basqarma prokurory
