Qazır bız ömır sürıp otyrǧan däuırde ruhani qūndylyqtar auadai qajet. Qoǧamda kezdesetın keleŋsız jaittar adamnyŋ ruhani azǧyndauynan, imannyŋ älsıreuınen, jüregınde meiırımnıŋ bolmauynan oryn alady. Sondyqtan, el bolaşaǧy jastardy imandylyqqa tärbieleu maqsatynda olarmen jiı-jiı kezdesu şaralaryn qolǧa alu kerek. Mektepter, kolledjder men oqu oryndary bılıktı ǧana emes, ruhani jany taza, adamgerşılıgı mol mamandar daiyndauy kerek.
Qazırgı taŋda adamzat materialdyq tūrǧydan emes, ruhani jaǧynan jüdep ketken siiaqty. Demek, bügıngı adamzat balasy bırınşı kezekte materialdyq bailyqqa emes, ruhani bailyqqa, ızgı bılımdı, imandy adamdarǧa zäru. Basqalardyŋ dıni sezımderıne tözımdılıkpen qarap, jalpy adamzatty jaqsy körıp, syilaityn, barlyq mäselelerdı sabyrlylyqpen, keşırımdılıkpen, tatulyqpen şeşetın parasatty ūstanymdarǧa mūqtajbyz. Adam – adam bolu üşın eŋ aldymen iman kerek. İman degen auyzben aitqanda tört-aq ärıpten tūratyn söz, al maǧynasy tym tereŋ, keŋ ūǧym. İmandy adam adal eŋbegımen näpaqasyn tabatyn, eşkımdı aldamai kün köretın, dınge berık Qūdai degen jan. Mıne, kısıge eŋ basty kerek qasiet – osy iman. Qazaq jek köretın jaman adamdardy «imansyz» deidı. Būl – bızde bäleqor, jalaqor, paraqor, qylmyskerlerge taŋylatyn eŋ jaman at.
Allaǧa iman keltıru – qasiettı dınımız İslamdaǧy basty paryz. Qūdai taǧala «ärbır aqyly bar kısıge iman paryz» degen eken. Sebebı, iman – eŋ qasiettı senım men sezımnıŋ jiyntyǧy.
Paiǧambarymyz hazretı Mūhammed Mustafa (s.a.s) bır sözınde «Otan süiu – imannan» dep aitqan eken. Otanyn süimeitın adamnyŋ imany tolyq emes. Al, imany tolyq bolmaǧan adamnyŋ ruhani därejesı tömen bolmaq. Iаǧni, eŋ ülken qaru – iman, jürektegı senım.
Adamnyŋ bar asyl qasietı – onyŋ arynda. Arly, ūiatty bolu, namysty bolu – imandy bolu. Qazaqtyŋ «Malym – janymnyŋ sadaǧasy, janym – arymnyŋ sadaǧasy», – degen sözı imandylyqtyŋ anyqtamasyndai estıledı.
Barşa asyl qasietterdıŋ şynaiy kıltı adam boiynda ekı jolmen bekidı: bırı imandylyqpen, ekınşısı özıŋdı düniege äkelgen ata-anaŋnyŋ qanymen.
İmandylyq – şynaiy senım, sezım. Naqtyraq aitsaq, «iman degenımız – Alla taǧalanyŋ barlyǧyna, onyŋ bırlıgıne, iaǧni, onyŋ serıgı joq jalǧyz ekendıgıne, onyŋ kıtaptaryna, perıştelerıne, paiǧambarlaryna (s.ǧ.s.) jäne qiiamet künıne senuıŋ. Är jaqsylyq pen jamandyqtyŋ belgılenuı Alla taǧaladan dep bılu». Qazaq halqynyŋ aldynda qauıp-qater joq dep aituǧa bolmaidy. Bız ūltymyzdyŋ bolaşaǧy üşın jatpai-tūrmai küresuımız kerek. Menıŋşe, elımızdıŋ erteŋı üşın eŋ tiımdı küres – jas ūrpaqty imandylyqqa tärbieleu bolyp tabylady. Jas adamnyŋ sana sezımın dın ǧana oiatady. İslam ǧana albyrt jastardyŋ patriottyq sezımın qalyptastyryp, elın, halqyn süiıp, jerın, atamekenın qorǧauǧa qūlşyndyrady. İmandylyqty boiyna sıŋırgen halyq – erjürektılık pen ädılettılıktı janyna joldas etedı.
Al azamattary halqyna qandai qyzmet etuı kerek ekendıgın parasattylyqpen paiymdai bıledı. Sondyqtan qazaqtyŋ halyq bolyp qaluyna müddelı bolsaq, İslamdy keŋınen nasihattau üşın mümkınşılıktıŋ bärın qarastyru kerek.
Abai: «tolyq mūsylman – tolyq adam, jartylai mūsylman – jartylai adam» degen eken. Elbasymyz N.Ä.Nazarbaev aitqandai, «Abai – bızdıŋ ruhani temırqazyǧymyz». Oişyldyŋ osy naqylynan-aq imandy adam men imansyz adamnyŋ parqyn baǧamdai berıŋız. Sondyqtan, halqymyzdyŋ imandy boluy, dın ūstanyp, jamanşylyqtan özın tyiuy – ūlt kemeldılıgıne bastaityn bırden-bır jol. Eşqandai oqu orny adamdy mäŋgı oqytyp, eşbır ata-ana balasyn mäŋgı tärbielei almaidy. Adamnyŋ janynda öle-ölgenşe bırge bolatyn jalǧyz närse – özı. Al, ärkım özın-özı tärbielese, qoǧam tärbielenedı. Al, oǧan negız bolatyn – bız aityp otyrǧan senım.
Bız kün saiyn qaiǧyly oqiǧalardyŋ, qylmystyŋ oryn alǧanyn estıp jatamyz. Şet elderde osyndai kesapattardyŋ aldyn-alu üşın qyruar qarjy bölınıp jatsa da, myŋdaǧan adam tynymsyz eŋbek etıp jürse de, qoǧam tärtıpsızdıgı tyiylmai jatady. Būl da imansyzdyqtan. Bız bügın jastarymyzdy ata-babamyz ūstanǧan dın jolymen tärbielei almasaq, erteŋ türlı klub qūryp, myŋ jerden ügıttegenımızben olardy dūrys jolǧa şaqyra almai qalamyz.
Eger būl mümkın bolsa aq aiuǧa balaityn körşımız jastar arasynda oryn alyp otyrǧan keleŋsızdıktı rettep-aq alar edı. Kerısınşe, Reseide jastar arasyndaǧy maskünemdık, qyzdardyŋ jasandy tüsık jasatuy, köşe būzaqylyǧy kün saiyn örşıp barady. Būl jerde mäselenı basqa tūrǧyda qarau kerek. Iаǧni, sana özgermeiınşe ıs-äreket özgermeitının tüsınuımız kerek.
İslam dını – adamǧa özın-özı tärbieleudı üiretetın dın. Osy tūrǧydan alǧanda onyŋ qoǧamdaǧy tūraqtylyqty, tärtıptı retteitın ǧajap institut ekenın moiyndamasqa, taŋdanbasqa amalyŋ qalmaidy. Bız de osy joldy taŋdauymyz kerek.
M.JABİGENOV
