İmantarazy

İslami iırımder

(Qasiettı Ramazan aiyna orai)

 ŪLY PAIǦAMBARYMYZ MŪHAMMED (s.ǧ.s.)

HADİSTERINEN 100 NÄZİRA

 Arǧynbai BEKBOSYN

 

 Auyr künä: Ūly Allaǧa basqalardy teŋegen,
Ata-anany syilamastan olardy adam demegen.
Jazyqsyzdan kısı öltıru jauyzdyqpen qan tögıp,
Jalǧan aitu kuälıkte sotta adaldyq anty ölıp.
*        *        *
Är pendege qarailasu kezınde ol qysylǧan –
Mūny ülken bır mındetım dep sanasyn mūsylman.
Öz şamasy jetpese oǧan köŋlın būrsyn basqanyŋ,
Ol joq bolsa jaman sözben ornatpasyn basqa mūŋ.
*        *        *
Qolyn jaiyp köşe kezıp, estıse de syndardy,
Qoimaitūǧyn tılenudı – emes olar şyn jarly.
Künkörısı bolmasa da jüretūǧyn ündemei,
Mūqtajdyǧyn közge tospai – äne, solar şyn kedei.
*        *        *
Ärbır adam fänidegı ärbır künın bastarda,
Tırlıgı üşın jalǧyz janyn kepıldıkke tastar da.
Izgılıkpen ötse künı jandy özıne keltırer,
Zūlymdyqpen ötse-janyn şyryldatyp öltırer.
*        *        *
Baq asyryp baqastyqpen tüsem dep el aldyna,
Bır-bırıŋdı qyzyl közdı qyzǧanyşpen aŋdyma.
Allaǧa qūl, özdı-özıŋ dos bop ūmytqyn ökpenı,
Ǧaibattama eşkımdı de. Būl da imannyŋ ötkelı.
*        *        *
Izgılıktı ıs – bärıŋnıŋ de jandaryŋnyŋ qorǧany.
Al künähar bolsaŋ – oǧan oi-sanaŋnyŋ tolǧany.
Künälarym paş bolar dep tūrar ylǧi tolqyp ış,
Onyŋ tübı kündız-tünı ürei menen qorqynyş.
*        *        *
Sözımen de, ısımen de ızgılıktı ūsynǧan,
Kım deseŋız – sol bolady, äne, naǧyz mūsylman.
Al mūhadjir – ol da Allaǧa şyn berılgen, syiynǧan,
Ärı Alla tyiym salǧan närselerden tiylǧan.
*        *        *
Nenı artyq deseŋ zeket, oraza men namazdan,
Artyq der em – bas tartuy mūsylmandar arazdan.
Arazdyqtyŋ aşyq bolmas aspany da, künı de,
Örşi berse sol jetedı mūsylmandyq tübıne.
*        *        *
Aldanbaŋdar, qolǧa almaŋdar eşnärsenı küdıktı,
Eş kümänsız, tolyq sengen ıske arnaŋdar ümıttı.
Aqiqattan ǧana köŋıl ornyǧumen jai tabar,
Al jalǧannan alaŋ bolar jäne onysy qaitalar.
*        *        *
Senıp aitqan syrdy iaki etken zatty amanat,
Paidalansa sözde tūrmai, jalǧandyqty qalap ap,
Eregıste jeksūryndyq jasasa elde bolmaǧan –
Tört belgısı osylar ǧoi mınezdıŋ eŋ oŋbaǧan!
*        *        *
Erkek – üide ornatuşy tärtıp penen bereke,
Äiel – üige äkeluşı yntymaq pen mereke.
Bır sözbenen aitsaq, bärı bır närsege jauapty,
Bılgen dūrys balalar da obal menen sauapty.
*        *        *
Tuady kün ärkımder-aq ūmtylatyn bilıkke,
Bıraq abai bolyŋdarşy, közsızdıkpen kilıkpe.
Öitseŋ özıŋ qor bolasyŋ, qūmyǧady ünıŋ de,
Alla aldynda tūrǧanyŋda qiiamettıŋ künınde.
*        *        *
Qazylardyŋ üş türı bar: baratyny jūmaqqa –
Şynǧa jetıp ädıl ükım şyǧarady. Bıraq ta
ekınşısı şyndyqty aşyp, bır jaǧyna būrady,
Üşınşı – üstırt. Tozaq bolmaq soŋǧy ekeudıŋ tūraǧy.
*        *        *
Aqyrzaman bolarynda: jailar jappai nadandyq,
Zinaqorlyq, maskünemdık, üstem bolar aramdyq,
Äielderdıŋ sany erkekten elu ese asady,
Dünienı bırte-bırte qaraŋǧylyq basady.
*        *        *
Bır Allaǧa, qiiametke sengen pende ünemı
aitady tek jaqsy sözın ne ündemei jüredı.
Onyŋ äppaq peiılıne riza bolar qonaǧy,
Körşısı de köŋılıne äbden täntı bolady.
*        *        *
Qainap ketıp, syrtqa teuıp şyqqan kezde ışkı eges,
Bıreudı ūryp qūlatqan jan şyntuaitta küştı emes,
Ūmtylmastan ūzynnan öş, aluǧa kek qysqadan,
Naǧyz küştı qyssa da aşu özın-özı ūstaǧan.
*        *        *
– Ei, Aşadju Abd äl-Kueis, Allanyŋ şyn qūlysyŋ,
Janyŋ jūmsaq, tözımdısıŋ. Allaǧa ūnar būl ısıŋ.
Qarsy kelsın qandai pende – sen ortaq tıl tabasyŋ,
Jūmsaqtyqpen qatal jannyŋ alǧysyn da alasyŋ.
*        *        *
Baryŋdy sal aryluǧa sezımınen qyzǧanyş,
Sezımderdıŋ eŋ jamany sol bolady bylǧanyş.
İgı ısıŋdı ömır boiǧa örtep bıter künşıldık,
Qu aǧaşty jalmaǧandai jalyn tılı. Būl – şyndyq.
*        *        *
Ekı arazdy jarastyrsaŋ – būl da senıŋ sadaqaŋ,
Janǧa järdem qarastyrsaŋ – būl da senıŋ sadaqaŋ,
Meşıt jaqqa qadam bassaŋ – būl da senıŋ sadaqaŋ,
Mūsylmanmen amandassaŋ – būl da senıŋ sadaqaŋ.
*        *        *
– Ei, mūsylman, baǧyn oǧan patşaŋ bolsa mūsylman,
Ekı etpegın bar ämırın, jolmen jür ol ūsynǧan.
Eger jarlyq qaişy kelse aq jolyna Allanyŋ,
Baǧynbaǧyn, tyŋdamaǧyn, tılın patşa almaǧyn.
*        *        *
Köppen bırge bolyp körse neşe türlı jaǧdaidy,
Ondai qūlyn Alla özı jarylqaidy, alǧaidy.
Al özınşe elden bölek jüre berse aqyryn,
Alǧysynan ūly Allanyŋ qala bermek maqūrym.
*        *        *
Peşenege jazyp Alla basqarsyn dep halyqty,
Bilık berse, ar-ojdanmen basqarsyn bırqalypty.
Zaŋnan, ardan attasa ol – ketkenı de qūlap tym,
Özın tügıl esıgın de köre almaidy jūmaqtyŋ.
*        *        *
Dūşpanyŋmen jolyǧudy eşqaşan da tıleme,
Al kezdesseŋ eregısıp azudy Aiǧa bıleme.
Arandama ailasyna, sabyrly bol, bol salqyn,
Dälelmen ait är sözıŋdı. Bolǧany jön sol saltyŋ.
*        *        *
Adal bolam, baǧynam dep maǧan antyn bergender,
Qyzyl sözge, qyzbalyqqa sender onşa ermeŋder.
Degen dūrys oilanyp ap: «Kelgenınşe şamamnyŋ».
Onyŋ mänı – şeksız emes mümkındıgı adamnyŋ.
*        *        *
Bır mūsylman mūsylmandy ǧaibat aityp tıldese,
Būl – künähar der em bıreu mynau özı kım dese.
Ömır sürıp yntymaqty, tatu-tättı kün, aisyz,
Soqtyǧyssa – onda onyŋ ekeuı de qūdaisyz.
*        *        *
Alla senıŋ qaramaidy pışınıŋe, türıŋe,
Qaramaidy däuletıŋe: şaǧyn ba ol, ırı me.
Qaraidy ol jüregıŋe, jüregıŋnıŋ küşıne,
Öitkenı, sol baǧyt berer sezımımen ısıŋe.
*        *        *
Qos mūsylman qolynda bop qylyşy men sadaǧy,
Bıreuı ölse, ekeuı de tozaq jaqqa barady.
Öltırgennıŋ tozaqylyq boluyn el bıledı,
Ölgennıŋ de edı öltıru közdegenı, tılegı.
*        *        *
Tögılsın ter, qaiyssyn bel, jürgen dūrys şydap ta,
Süigen qūlyn salady Alla ömır boiy synaqqa.
Odan ötken abyroimen rahatqa batady.,
Taisaqtasa, ony soǧar Jaratuşy qahary.
*        *        *
Eşbır pende tılemesın öz basyna erte ölım,
Jaqsy adamnyŋ ūzaq ǧūmyr ösıredı örkenın.
Jaman üşın ūzarǧany bolsyn, meilı, bır kündık,
Tazaruǧa, tüzeluge ol berılgen mümkındık.
*        *        *
Kelgenmenen öz ömırın şyn baqytty etkısı,
Ekı türlı mümkındıktı eskermeidı köp kısı:
densaulyǧyn zaqymdaidy salǧyrttyqqa tüsıp ap,
Qūdai bergen uaqytty eter bosqa ysyrap.
*        *        *
Däiım este jürse Alla – ony tanyp bılesıŋ,
Sonda ǧana bolmaq senıŋ jaqsylyqtan ülesıŋ.
Jaqsy künde ūmytpasaŋ Jaratuşy Allany,
Qinalǧanda anyq Onyŋ senı eske almaǧy.
Bıl: bolmaityn närse jatar saǧan soqpai jäi qalyp,
Bolǧan närse ötpeu kerek edı senı ainalyp.
Bıl: pendege jeŋıs keler tözımdılık ısımen,
Jäne, ärine, ruhynyŋ tegeurındı küşımen.
Söitıp qaiǧy orynyna zor quanyş ornaidy,
Jeŋıldık kep, auyrtpalyq deitınderıŋ bolmaidy.
*        *        *
Bır pırädar Paiǧambarǧa aityp jaidy qaidaǧy,
Deptı: «Keŋes berıŋızşı öte-möte paidaly?»
Alla Ökılı deptı sonda: «Aşuǧa eş berılme».
Anau köŋlı könşımesten, bılmesten ne derın de,
Qaitalapty sälden keiın älgı bergen saualyn.
Paiǧambar da qaitalapty tolyqtyryp jauabyn:
«Berılmegın aşuǧa eş. Sabyr qylsaŋ basylar,
Al aşumen köp künäǧa keŋınen jol aşylar».
*        *        *
Tūrǧan kezde qinaidy-au, dep Qiiamettıŋ azaby,
Jetı türlı janǧa pana bolar Alla nazary.
Olar, mıne:ädıl patşa qiianatqa barmaǧan;
Jasöspırım jastyq şaǧyn Alla atyna arnaǧan;
Şyn imandy jürmes meşıt esıkterın bosqa aşyp;
Alla üşın tabystyrǧan jürekterın qos ǧaşyq;
Er-azamat şaqyrsa da sūlu ärı bai qatyn,
Jolamaǧan, juytpaǧan fıtnä bolar jaiǧa atyn;
Jasaityn jan jariia etpei, bıldırmesten qaiyrdy;
Jäne Alla dese oŋaşa jas tögetın paiymdy.
*        *        *
Sotta özgenıŋ mülkın alsam deumenen jan ūşyrǧan-
Bızdıŋ ümmet bola almaidy, emes mülde mūsylman.
Qiianatqa barsa jauyp jazyqsyzǧa jalany,
Ondai pende mäŋgı jaiyn tek tozaqtan tabady.
*        *        *
Kem-ketıgın bıle tūryp satyp jatqan zatynyŋ,
Jasyrsa ony – oilamaǧan bop şyǧady aqyryn:
ūşyraidy mıskındıkpen qaharyna Allanyŋ,
Ömır-baqi öter sonyŋ köterumen salmaǧyn.
*        *        *
Merzım berse jetkılıktı boryşker şyn jarlyǧa,
Nemese ol öz qaryzyn sanai salsa aldyǧa,
Onda oǧan perışteler ülken sauap jazady,
Qiiamette tüser jäne Jaratuşy nazary.
*        *        *
Alla Ökılı mäjılıs qyp jiynymen tūraqty
otyrǧanda bıreu kelıp, bırden bylai sūrapty:
«Aqyrzaman qaşan bolmaq, endı qanşa tosamyz?
Sonyŋ özı emes pe eken jäi änşeiın bos aŋyz?»
«Joǧalǧanda adamzatta ūiat deitın oŋdy ūǧym,
Sonda bolar, – dedı Näbi,- Aqyrzaman, Soŋǧy Kün».
«Al ar-ūiat, – dedı älgı, – qalaiynşa joǧalmaq?
Jäne qaitıp? Aityŋyzşy. Jauap kütem soǧan naq».
«El bilese oŋbaǧandar ūiat degen bolmaidy,
Äne, sonda sen sūraǧan Aqyrzaman ornaidy».
*        *        *
Elge aitqan ösiette paiǧambarlar būrynǧy
bylai degen: «Ūmytsaŋdar ar-ūiattai ūǧymdy –
ne ısteseŋ ony ısteŋder. Odan nenı tapsaŋ da,
Är ısıŋe kepıl janyŋ ne bolady maqşarda?»
*        *        *
Tuysqandar ajyrasa boi aldyryp keiıske,
Kınälı jan eşqaşan da bola almaidy peiışte.
*        *        *
Bır-bırıŋe eşuaqytta qyzǧanyşpen qarama,
Jaulyq emes, dostyq bolsyn özderıŋmen arada.
Bır-bırıŋmen kezdeskende ketpe terıs būrylyp,
Baqtalassaŋ – ol kesapat, alǧyn tegıs mūny ūǧyp.
Bolǧyn bauyr bır-bırıŋmen, ei, Allanyŋ qūldary,
Mūsylmandar tuystyǧy dūrys biık tūrmaǧy.
Şyn mūsylman bırın-bırı eşqaşanda qorlamas,
Pırädardy jalǧandyqpen itermeidı jolǧa las.
Üş qaitara aitam: iman ornyǧady jürekke,
Sol jürekten şyqpaq kerek parasatty tılek te.
*        *        *
Qiiamette alynǧan soŋ kınälı ıster säl aŋdap,
Qantögıske bailanysty ıster jedel qaralmaq.
*        *        *
Ei, jas jıgıt, saǧan aitar ösietım būl menıŋ:
eşqaşanda Ūly Allany este ūstamai jürmegın.
Ūmytpasaŋ, Ol da senı ūmytpastan qorǧaidy,
Qorǧasa Alla öz basyŋda jamanşylyq bolmaidy.
Sūra Alladan deseŋ jönın bar närsenıŋ bılemın,
Ne tıleseŋ bärın-bärın bır Alladan tılegın.
Küllı ǧalam saǧan järdem bermek bolyp jiylǧan
deiık, bıraq beredı olar närsenı Alla būiyrǧan.
Bar dünie saǧan qas bop, or bolsa onyŋ qazǧany,
Bolady tek äuel basta Ūly Allanyŋ jazǧany.
*        *        *
«Päktık ne?» dep sūradyŋ sen, men mynany aitamyn:
sen äuelı jüregıŋnıŋ jaǧdaiatyn baiqaǧyn.
Eger jürek, janyŋ tynyş, ökınışsız bolsa eger,
Ol – päktıktıŋ nätijesı. Şyndyǧyŋ da sol sener.
Al künähar bolsaŋ – deme jan jai tauyp tynşidy,
Jürek simai kökırekke alasūryp yrşidy.
*        *        *
Ūly Allanyŋ pendesıne järdemınıŋ mölşerı –
onyŋ peiıl-nietıne sai keletın ölşemı.
*        *        *
Ösietım: Ūly Allanyŋ qaharynan qorqyŋdar!
Tıptı, meilı, qūldy basqa şyǧarsa da tolqyndar,
Şydamdy bop, adaldyqpen, arandamai tözıŋder,
Aramzalar ainalyp kep özgenı emes, özın jer.
Keibıreuler būl düniede qalsa ūzaq jürıp tym,
Bolar kuä köp kesırlı, berekesız bülıktıŋ.
Jürgın bärıŋ bızdıŋ jolmen, ruhtaryŋ synbasyn,
Oryndaŋdar haliftardyŋ men üiretken sunnasyn.
Eşkım mülde tiıspesın qasiettı Qūranǧa,
Bıreu sözın qospaq bolsa, ony Alla ūrar da.
Sebebı, onyŋ adam sözı – adastyru, būrmalau,
Būrmalamaq janǧa daiyn Tozaq atty tūr qamau.
*        *        *
Abdur-Rahman bin Samura, bilıkke özıŋ ūmtylma!
Sen äuelı myna sözdı zeiın qoiyp bır tyŋda:
özıŋ tılep alsaŋ ony, alasyŋ ba atqara?
Atqarmasaŋ-bop jürmei me ekı betıŋ qap-qara.
Eger bilık tise saǧan öktemderdıŋ erkımen,
Kömektesu kerek olar taimasa eger sertınen.
*        *        *
Jamandyqtyŋ üş belgısı baiqaǧanǧa mynalar:
jaramsyz at, mınıp şyqsaŋ orta jolda tūralar;
naşar äiel mınezı men qylyǧy bar qūbylǧan;
qolaisyz üi aŋǧal-saŋǧal, är jerlerı būzylǧan.
*        *        *
Ömır sürseŋ öte şyǧar myna jalǧan fänide,
Özıŋdı ūsta jolauşydai jete almaǧan älı üige.
*        *        *
Saudager öz tauarlaryn maqtasa bar janyn sap,
Aluǧa ony mäjbür bolar antqa sengen alymsaq.
Meilı, tapsyn mol aqşany sanaityndai jata qap,
Saudagerge būiyrmaidy Ūly Alladan şapaǧat.
*        *        *
İt satqannyŋ, jezökşenıŋ, balşy-balger teŋgesın,
Almaq tügıl qolǧa ūstau da oilaryŋa kelmesın.
*        *        *
Tabystyrsa arazdardy ötırıkpen aldamşy,
Ondai adam qosylmaidy suaittarǧa jalǧanşy.
*        *        *
Basşy bolmai tūryp baiqa paiymyŋdy özıŋnıŋ:
mındetıŋdı qalai ūǧyp, qanşalyqty sezındıŋ?
*        *        *
Adamdarǧa bere berseŋ sūraǧanyn taratyp,
Onda alǧanyŋ el ömırın, bükıl mülkın talatyp.
*        *        *
Eger sender men bılgendı bıle alsaŋdar-erınder
köp külkıden köp tiylyp, köp jylaityn edıŋder.
***
Abu Mūsa İemenge jūmsauymen Paiǧambar
attanarda, almaq bolyp baǧyt-baǧdar jaidan bar
deptı: «Ol el ūnatatyn körınedı şarapty,
Äsırese, äl – Bit penen äl – Mizrdı qalapty.
Bırı baldan, ekınşısı jasalǧan soŋ arpadan,
Işpei ony bolmaidy eken eşbır jiyn tarqaǧan.
Bız de ışsek?..» Dedı Näbi: «Oidan şyǧar ondaidy,
Işkılıktıŋ eşbır türın ışuıŋe bolmaidy».
* * *
Ümmetımnıŋ qatelıgın, ūmytqanyn, būlarǧa
mäjbür etken ıstı keşer men üşın de Ūly Alla.
* * *
Baq-däuletı, tür-tüsı de öz basyŋnan köp artyq,
Közıŋ şalsa bır pendenı alma esıŋdı joǧaltyp.
Köp oilanbai qara tezdep ony körgen közıŋmen,
Kem adamǧa bar jaǧynan myna senıŋ özıŋmen.
* * *
Qai-qaisyŋ da jazataiym qaiǧy ornasa basyŋa,
Öz-özıŋe ölım tılep, küirektıkpen jasyma.
Al öituge şamaŋ joqta, atyn atap Allanyŋ,
Oǧan bylai mınäjat qyp şyn köŋılden jalbaryn:
«Maǧan ömır jaqsy bolsa, jasauyma ömır ber,
Maǧan ölım jaqsy bolsa, ömırdı al da ölım ber».
* * *
Jämiǧatty zirat jaqqa alyp ötken ölıktı,
Alla Ökılı jolauşylap kele jatyp körıptı.
«Kım boldy eken? Bosaǧan ba, bosatqan ba būl marqūm?» –
dep, baiqasa jūrt köp eken özın ūqpai tūrǧan tym.
«Şyn imandy bolsa, – dedı tüsındırıp, – osy adam,
Alla aldyna bararynda bar mihnattan bosaǧan.
Zalym bolsa, öle-ölgenşe arylmasa osy attan,
Onda küllı dünienı bır özınen bosatqan».
* * *
«Şyn imandy kım?» deseŋder, bylai der em būǧan men:
– Ömır keşken oi-sanasy tolyq säikes Qūranmen.
* * *
Qūdaişyl bop, būzylmasa ömır boiy ädebı,
Ondai jannyŋ köbısıne aşyq jūmaq älemı.
* * *
Jasamaǧan ülkenge ızet, qamqorşylyq kışıge,
Bızben bırge bola almaidy. Ol äuelı kısı me?
* * *
Abu Mūsa: «Paiǧambarmen qajylyqqa saparda,–
deidı, – aialdap jürdık jota kez bolǧanda japanda.
Oǧan şyǧyp «Lia il-liaha il lialla!» dep bärımız,
Qosylyp ap dauystadyq jetkenınşe älımız.
Söitıp tynyş jatqan jerdı, aspandy da jaŋǧyrttyq.
Alla Ökılı dedı sonda: «Būlaryŋyz – albyrttyq.
Büitıp salmaq salmau kerek tamaq penen öŋeşke,
Jalpy, aiqailau kerek pe eken zädı kereŋ emeske.
Zıkırlerıŋ Jaratuşy Ūly Allaǧa arnalǧan,
Jäi aitsaŋ da Oǧan jaqsy estıledı bar maŋnan.
Öitkenı, Ol eş kümänsız bırge myna bızbenen,
Jäne Ony tappaq däiım qūlşylyq qyp ızdegen».
* * *
«Bır-bırıŋmen bauyr bolǧyn bolsaŋ eger mūsylman,
Dūrys jäne kerek kezde kömegıŋdı ūsynǧan.
Meiırımmen qanalǧanǧa dem beruge jaraǧan,
Järdemdessın däl solaişa adamǧa da qanaǧan» –
bara jatsa Alla Ökılı jūrtqa osylai dep şyǧyp,
Sūraq berdı bır jaǧdaidy tüsınbegen köpşılık:
«Qanalǧanǧa järdem beru kerek. Bıraq… anausy…
nenı elden dämetedı bolsa özı qanauşy?»
Dedı Rasul: «Kömek etkın tastauyna bastaǧy
oi-piǧylyn qanasam dep tūratūǧyn basqany».
* * *
Alla Ökılı otyrǧanda jämiǧatpen kezdesıp,
Bıreu maqtap ekınşını kettı deisıŋ sözdı esıp.
Aspandatty, köpırşıttı qozǧap madaq jaidan bar,
Toqtaǧanda ol sabyrmenen dedı bylai Paiǧambar:
«Alla keşsın, bıraq sonşa madaq sözdı auyzǧa ap,
Tastadyŋ ǧoi öz dosyŋdy öz qolyŋmen bauyzdap.
Eger şynnan kelıp tūrsa bır adamdy maqtaǧyŋ,
«Menıŋşe» dep söz bastasaŋ-onda jöndı tapqanyŋ.
Al bärıne beredı tek Ūly Alla şyn baǧa,
Bar jaǧdaida, būl fänide kezdesetın synda da».
* * *
«Lia il-liaha il lialla!»-ny auyzyna alǧany –
Mūsylmannyŋ este ūstauy däiım Ūly Allany.
* * *
Altyn-kümıs äşekeiler bolsyn, meilı, äielde,
Ondailardan aulaq bolsyn ümmetımde bai er de.
* * *
Jämiǧatta menı özıne tuys-bauyr degender,
Maǧan bıreu jaily jaisyz eşteŋe de demeŋder.
Är adamdy aqköŋılmen qarsy alǧym keledı,
Sondyqtan da ūryn pıkır emes mülde keregı.
* * *
Otyrǧanda uaǧyzben fäni, baqi haqynda,
«Ua, Paiǧambar, dılger edım qysqa, nūsqa aqylǧa», –
dedı bıreu. Sonda Rasul: «Bılmeuşı edım atyŋdy…
Är namazdy oqy sanap namazym dep aqyrǧy;
Erteŋıne sūrap jatpau üşın jūrttan keşırım,
Öröskel söz söilemegın, būzba ädeptıŋ esıgın;
Ümıttenbe tek bötenge senıp bır ıs bastarda,
Kısınıkı bolǧan zattyŋ kıltı tūrar aspanda».
* * *
Üş menşıgı attandyrar soŋǧy jolǧa marqūmdy:
otbasy men düniesı jäne ısterı är qyrly.
Alǧaşqy ekeu keiın qaitar mäiıt qalar zirattan,
Üşınşısı bırge bolar ötkenınşe sirattan.
* * *
Ahirette Alla aldynda ärbır qūly Allanyŋ,
Jauap berer ötkızgenı jaily fäni – jalǧanyn:
nege arnaldy jer betınde jasaǧan bar ǧūmyryŋ;
qandai bılım aldyŋ, ony jūmsau jaily ūǧymyŋ;
bailyq jisaŋ, ony qaitıp, qandai jolmen jinadyŋ,
jäne jiǧan däuletıŋdı qai maqsatqa syiladyŋ;
densaulyqty, öz tänıŋdı qanşalyqty saqtadyŋ;
jalpy, bergen Amanatty, pende, qalai aqtadyŋ?
* * *
İmandy sol – bolsa ädeptı ülgı alardai keiıngı,
Jäne erekşe qosaǧyna Qūdai qosqan meiırlı.
* * *
Bır Qūdaiǧa senım ala tuylady böbekter,
Al qai dındı ūstauyna ata-anasy sebepker.
* * *
Eşkımge de, eşqaşan da jasamaǧyn jamandyq,
Zalymǧa da saǧan tigen. Joly osy adamdyq.
* * *
İmandy adam baǧban bolyp, diqan bolyp ıstese,
Jemısınen adam, jändık, jan-januar, qūs jese,
Onyŋ etken bar beinetın Alla taǧla baǧalar,
Jelıngender beinetkeştıŋ sadaqasy sanalar.
* * *
Eger sabyr saqtap, bosqa är närsege ah ūrmai,
«Qūdai maǧan tıleuımdı bermedı!» dep baqyrmai,
Mınäjet qyp, jalbarynsaŋ jasamastan asylyq,
Alla qabyl etıp, berer tılekten de asyryp.
* * *
Alla atymen ant eteiın, köŋılımde alaŋ bar,
Alaŋdaityn jaiym mynau, qaperge al, jarandar:
qoryqpaimyn men ketken soŋ bärıŋ qaita jiylyp,
Ketedı dep Allaǧa emes, bırdeŋege syiynyp.
Qorqatynym – bäsekede jamandyqqa janasyp,
Jata ma dep dünie üşın bır-bırıŋmen talasyp.
* * *
Jariia ǧyp, el aldynda bolaiyn dep jaqsy atty,
Jaqsylyǧyn jasap jürse, közdep tek sol maqsatty,
Şyn peiılın onyŋ Alla elge bır kez ūqtyrar,
Aiarlyqqa söitıp qarsy aqiqat ta tık tūrar.
* * *
İmamdyq qyp namaz bastar bolsaŋ, ony sozbaŋdar:
jūrt ışınde älsız, dımkäs, jasy köpten ozǧan bar.
Eger bıreu jeke oqysa, auyp yqylas-peiılı,
Qanşa oqysa sonşa oqysyn, qanǧanynşa meiırı.
* * *
Ekıjüzdı oilamasyn aşylmaidy dep syrym,
Ahirette Alla aldynda sol bolmaq eŋ jeksūryn.
*        *        *
Bıle tūryp bır zalymnyŋ kısı aqysyn jegenın,
Jūrtty qanap, ıstetkenın özınıŋ bar degenın,
Soŋyna erıp, şotyn şauyp, küşeitpek bop qoldasa,
Mūsylmanmyn deuı – jalǧan, bos sandyraq, dalbasa!
*        *        *
Şaqyrǧandar jūrtty tüs dep aq jolyna Allanyŋ,
Eseptesın dep Allanyŋ marapatyn alǧamyn.
Al olardyŋ soŋdaryna iman tauyp ılesken,
Qūr qalmaidy Alla syilar qasiettı ülesten.
Şaqyrǧandar eldı jolǧa şylqyǧan las-aramy,
Ergenderdıŋ bar künäsın öz moinyna alady.
*        *        *
Tyndyrmaq bop öz basyŋa paidasy bar bır ıstı,
Basqa adamdy aŋdi berseŋ äreketpen tımıskı,
Onda ony itergenıŋ tırşılıkke boiama,
Al jalǧandyq jamandyqpen künälı etpei qoia ma.
*        *        *
Alla bergen en däuletın ızgılıkpen jaratsa,
Mol bılımın özı ūstanyp jäne köpke taratsa,
Ondai janǧa qyzyqsaŋ da köre almai kündeme,
Elıkteuge qūlşynbaǧyn odan basqa kımge de.
*        *        *
Sen tas atyp ūryǧa aŋdyp kırmek bolǧan üiıŋe,
Közı şyqsa, kınälı özı onyŋ ondai küiıne.
*        *        *
Bır mäsele tuyp jatsa, qara aldymen baǧdaryn,
Nätijesı ızgı bolsa, oŋ şeşımın taŋdaǧyn.
Eger qaişy keler bolsa aq jolyna Allanyŋ,
Şeşpek tügıl ondai ıstı qolyŋa da almaǧyn.
*        *        *
Ūly Alla jarylqaǧan qūldarynan talaidy,
Jomarttyǧy jemısterın körudı de qalaidy.
*        *        *
Adamzatta asqazannan asqan jaman joq ydys,
Jaramaidy tūrǧany da tek tamaqqa tolyp ış.
Denıŋ sau bop jüruı üşın az jeseŋ de jetedı,
Iştıŋ üşten ekısıne su men aua ketedı.
*        *        *
Ary aldynda bergen ärbır anty ärbır balanyŋ,
Oryndalu kerek sözsız atymenen ananyŋ.
*        *        *
«Bes märtebe suǧa tüsseŋ būlaqtaǧy dalada,
Üsterıŋde tazarmastan nendei bır kır qala ma?» –
dep sūraǧan Paiǧambarǧa jauap berdı el: «Qalmaidy».
«Onda bärıŋ eskerıŋder mynadai bır hal-jaidy:
bes räkät namazbenen künälaryŋ juylar,
Mysaldyŋ da älgı aitylǧan astary osy ūǧynar».
*        *        *
Eger menıŋ bolsa altynym Uhud taudai kölemı,
Sonymenen ötelgende qaryzymnyŋ tölemı,
Töleuıme tiıstıden kem bop şyǧyp bergenım,
Altyn qalsa üş tünnen soŋ – ökınerım eŋ menıŋ.
*        *        *
Eşqaşan da jaman sözben ǧaibattama marqūmdy,
Tiıstını ol alyp qoiǧan. Özıŋ de oila artyŋdy.
*        *        *
O, Ūly Alla, jalqaulyqtyŋ kertterınen saqtaǧyn,
Kärılıktıŋ aiyqpaityn dertterınen saqtaǧyn,
Ärkım barar qabır syny, azabynan saqtaǧyn,
O dünienınıŋ syny menen tozaǧynan saqtaǧyn,
Bailyq buy boidy alyp, mastanudan saqtaǧyn,
Jarlylyqta synǧa tüsıp, jasqanudan saqtaǧyn,
Jalǧan äl-Mäsih ad-Dadjal joldarynan saqtaǧyn,
Onyŋ joly qyzyqtyrar bolmaǧynan saqtaǧyn.
Kiımdei ǧyp qar suymen juǧannan soŋ tazarǧan,
Jüregımdı tazalaşy künä deitın tajaldan.
Künälardyŋ bolmasynşy mende eşbır alasy,
Alys ketsın sekıldenıp batys-şyǧys arasy.
*        *        *
Bırte-bırte taqualar, arly adamdar bar qanşa,
Tastai berer jer-jahandy nadan tobyr qalǧanşa.
Paidasy joq qauyzyndai arpanyŋ ne qūrmanyŋ,
Alla olardyŋ eskermeidı qaitıp, qalai tūrǧanyn.
*        *        *
Jasy alpystan asqan soŋ da künäsıne ökınış
bıldırmese-qabyl bolmas Allaǧa aitqan ötınış.
*        *        *
Antty oryndau tietūǧyn otbasyŋa ziiany,
Oryndamau künäsınen artyq künä jiiady.
*        *        *
Azyq artqan keruennıŋ iesıne bazardyŋ
şyn baǧasyn aitpai zatyn dep oilama alarmyn.
Käsıp qylǧan sauda-sattyq adamdary qalanyŋ,
Sauda etpesın atymenen adamynyŋ dalanyŋ.
*        *        *
Sauda-sattyq ne bolmasa qaryz-qūryz ısınde,
Alla nūry jausyn janǧa jūmsaqtyǧy üşın de.
*        *        *
Alla qūlyn jarylqarda äbden synap alady,
Synau üşın neşe türlı qiyndyqqa salady.
Al eger de tılemese pendesıne jaqsylyq,
Bärın berer körmeitın ǧyp eşteŋeden tapşylyq.
Bıraq keiın mümkındıkpen ne ıstegenın sūraidy,
Sol sūraqta anyqtalar taǧdyry onyŋ bylaiǧy.
*        *        *
Ant eteiın, Ahirette menen keibır bauyrym
adasady, tüie qūsap tappai jürgen auylyn.
 
     Eskertu:  Näzira jyrlar negızıne Ūly Paiǧambarymyz Mūhammed (s.ǧ.s.) hadisterınıŋ  İman Valeriia Porohova audarǧan orysşa nūsqasy alyndy.
                                (Hadisy Proroka. Moskva. 2008)
 
 
 

Taǧyda

admin

«Astana aqşamy» gazetı

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button