Sūhbat

KEMŞILIKKE JASALMAIDY KEŊŞILIK

_DJ_6684

Elımızdıŋ ekonomikalyq, äleumettık-mädeni damuynda soŋǧy jyldary oŋ özgerıster baiqalyp, otandyq jäne şeteldık sarapşy mamandar tarapynan joǧary baǧa alyp jürgenı aian. Ärine, aiaqtan tartyp, qol bailaityn kemşılıkter de joq emes. «Jūmyla köterse, jük jeŋıl» demekşı, oryn alǧan olqylyqtardy joiyp, halyqty jasampaz ısterge jūmyldyruda saiasi sarabdaldyq kerek-aq. Mıne, bügın ötetın «Nūr Otan» partiiasynyŋ keŋeitılgen otyrysynda qoǧam tūrmysyndaǧy tüitkıldı mäselelerdıŋ şeşımın tabu jaiy jan-jaqty talqylanbaqşy. Osyǧan orai tılşımız «Nūr Otan» partiiasy Astana qalalyq filialy töraǧasynyŋ bırınşı orynbasary Sapar Ahmetovpen aldyn ala tıldesken edı.

– «Nūr Otan» partiiasynyŋ saiasi keŋesı turaly keŋınen äŋgımelep ötseŋız…

– Elımızdegı eŋ basty saiasi küş – «Nūr Otan» partiiasy Saiasi keŋesınıŋ otyrysy ötkelı jatyr. Bırneşe mäselenı qaraityn būl keŋestıŋ basty baǧdarlamasy – qoǧam aldyndaǧy qauıpsızdık  pen jemqorlyqqa qarsy kürestı üdetu. Osy baǧdarlamalar barlyq bas­tauyş partiia ūiymdarynda qaralyp, qalalyq filialdyŋ partiia konferensiiasynda sarapqa salyndy. Qalalyq, sondai-aq, audandyq partiia ūiymdarynan ekı jüzden asa ūsynys tüstı. Bız olardy talqyǧa salyp, özektı jiyrma bır jobany ortalyq apparatqa jıberdık. Ärine, osy ūsynystardy eskere otyryp, qazırgı uaqytta ortalyq partiia apparaty jaŋa baǧdarlamalardy Saiasi keŋeske ūsynyp otyr. Būl, bırınşıden, qoǧam üşın maŋyzy zor baǧdarlama. Öitkenı, bızdıŋ bügıngı taŋdaǧy ekonomikalyq damuymyz, aldaǧy uaqyttaǧy memlekettıŋ qauıpsızdıgı tärızdı özektı problemalardyŋ barlyǧy jemqorlyqqa qarsy kürestı küşeituge äkelıp otyr.

– Jemqorlyqqa qarsy kürestı küşeitudı baǧdarlamanyŋ özektı taqyryby retınde alǧa şyǧaruǧa ne türtkı boldy?

– Qazır özderıŋız körıp otyrǧandai, keibır basşylar memlekettık lauazymyn, qyzmet babyn asyra paidalanyp, qara basynyŋ qamyna jaratatyny bar. Memlekettık  qyzmetke kelgennen, resmi lauazym berılgennen keiın memlekettık közqaraspen jūmys ısteu kerek. Memlekettık müdde eŋ bırınşı orynda tūruǧa tiıs. Ol üşın eŋ aldymen memlekettık qyzmetke kelıp jatqan azamattarmen jūmys jasap, olardy tärbielegen  jön. Aldyna qoiǧan maqsattaryn aiqyndap beruımız qajet. Sondyqtan da, «Nūr Otan» partiiasy būl qajettılıktı öteuden syrt qala almaidy. Ülken senımnıŋ jügı artylǧanyn barlyq partiia müşelerı bılgennen keiın osy baǧdarlamany ūsynyp otyr. 2015-2025 jyldarǧa arnalǧan būl baǧdarlamada körsetılgen köp qaǧidattar keleşekte jemqorlyqqa qarsy baǧyttalatyn jaŋa zaŋnyŋ ışınen oryn tabady dep oilaimyn. Öitkenı, jaqynda bır top Parlament deputattary  jemqorlyqqa qarsy jaŋa zaŋ jobasyn daiyndaǧan edı. Ärine, bız aityp otyrǧan mäselege bailanysty 1997 jyly zaŋ qabyldanyp, bırneşe özgerıster de engızılgenı belgılı. Bıraq, ol zaŋ eskırdı. Qazırgı qoǧamnyŋ deŋgeiı men sūranysy basqa. Osyny eskere otyryp, bır top deputat – «Nūr Otan» partiiasynyŋ müşelerı jaŋa baǧdarlamamen ündes zaŋ jobasyn ūsynyp otyr.

Qoǧamnyŋ alǧa jyljyp, elımızdıŋ ösıp-örkendeuı  jeŋ ūşynan jalǧasar jemqorlyq siiaqty keleŋsızdıkterge tosqauyl qoia bıluımızge tıkelei bailanysty. Sondyqtan da barlyq öŋırden keletın Saiasi keŋestıŋ delegattary, müşelerı būl mäselenı egjei-tegjeilı qarap, özderınıŋ ūsynys-pıkırlerın ortaǧa salady. Būl oi erkındıgı men pıkır aluandylyǧy örısteitın ülken bır forum bolady dep josparlanyp otyr. Forum barysynda memlekettıŋ keleşegıne qatysty tyŋ talap, sony serpın beretın şeşım qabyldanatyny anyq. Sondyqtan, bız partiia keŋesınıŋ jūmysyna ülken ümıtpen qarap, alǧa qoiǧan maqsattarymyzdy jüzege asyru üşın bar küşımızdı salamyz. Bız, iaǧni, elordalyq partiia ūiymynyŋ aktivı osylai oilaidy.

– «Nūr Otan» partiiasynyŋ Parlament sailauy aldynda qabyldanǧan ülken tūǧyrnamasy bar. Partiia müşesı retınde atqarylyp jatqan nemese atqaryluy tiıs baǧdarlamalar jaiynda ne aitasyz?

– İä, «Nūr Otan» partiiasynyŋ 2011 jylǧy saiasi tūǧyrnamasyn Parlament sailauynyŋ aldynda qabyldadyq. Öitkenı, partiia halyq aldynda sailau barysyndaǧy özınıŋ oilaryn, tūǧyrnamasyn aitu kerek edı. Sol sebeptı, partiia 2011-2017 jyldarǧa arnalǧan maqsattary men sol maqsattarǧa jetu jolynda atqarylatyn jūmys jaiynda halyqpen oi bölıstı. Būl tūǧyrnamada partiianyŋ josparly 9 baǧyty qarastyrylǧan. Būlar – bızdıŋ qoǧamǧa qajettı äleumettık baǧyttar jäne täuelsızdıgımızdıŋ tūǧyryn nyǧaityp, baiandy etuge arnalǧan ıs-şaralar. Bırınşısı, «Bılım jäne ǧylym – tabysty bolaşaqtyŋ negızı» dep atalady. Būl bölım boiynşa 100 mektep, 100 auruhana mäselesı men 12 jyldyq bılım beru ädıstemesın özektı taqyryp retınde alǧa şyǧaruǧa negız bar.  Bır ǧana «Balapan» baǧdarlamasy boiynşa  2010-2014 jyldar aralyǧynda Astana qalasynda 100-den astam balabaqşa aşyldy. Alaida, elordadaǧy qalyptasqan demografiialyq jaǧdaiǧa bailanysty bız būl salada älı de eleulı jetıstıkterge qol jetkıze almai jatyrmyz. Tek qana aǧymdaǧy jyly 6 mektep salynyp, paidalanuǧa berıldı. 3 mektep jyldyŋ aiaǧyna deiın salynyp bıtedı. Osynyŋ özı bızdıŋ qalamyzdaǧy 3 auysymdy oqudy toqtata almai keledı. Nelıkten? Astana halqy kün saiyn köbeiıp jatyr. Jyl saiyn elordada 20 myŋ bala düniege kelse, mektep tabaldyryǧyn 5 myŋ bala bırden attaidy. Iаǧni, är mektep kemınde 1200 oryndyq deitın bolsaq, jylyna 4 ǧimarat salu qajet eken. Būndai sūranys qalanyŋ ekonomikasyna, äleumettık salasyna ülken salmaq salady. Osy mäsele medisina salasyna da qatysty. Byltyr ülken ekı emhana tūrǧyzyldy. Halyqqa qazırgı zaman talabyna sai qyzmet etu üşın osynyŋ özı jetkılıksız bolyp tūr. Biyl taǧy da 3 emhana salynady. Ol da mäsele tüiının tübegeilı şeşe almaidy. Qazırgı Qazaqstannyŋ densaulyq saqtau salasy būrynǧy qalpynan äldeqaida alǧa jyljyp, bırşama jetıstıkterge qol jetkızdı. Būl jerdegı basty problema – qala halqynyŋ erekşe jyldamdyqpen ösıp-önuınde.

Qazaq aqyl-oiynyŋ şoǧyry ärı şoqtyǧy sanalatyn Astanada halyqtyŋ kürt ösuıne ne sebep? Būl problemanyŋ şeşılu joldaryn aityp berseŋız…

– Özge öŋırdegı basşylar jergılıktı halyqty, jūmysşy kadr­lardy tūraqtandyryp, jüielı jūmys jasau kerek dep oilaimyn. Öitkenı, jūrttyŋ bärı qolynan ıs kelsın, kelmesın, Astanaǧa aǧylyp jatady. Bıraq, būl qalanyŋ da resursy şekteulı. Mysal üşın energetika, su resurstary ölşeulı. Astana tolassyz öse almaidy ǧoi. Bız million tūrǧyny bar qalaǧa jaqyndap qaldyq. Urbanistık qūbylys astanalardyŋ barlyǧyna tän. Köptegen eldıŋ astanalary osyndai qiynşylyqtardy körıp otyr. Damyǧan memleketterdıŋ täjıribelerın eskere, elep-ekşei jūmys atqaru kerek. Halyq köbınese elordaǧa jūmys ızdep keledı. Öŋırlerde eŋbek resurstaryn bekıtu jaiy, jabylyp jatqan auyldardyŋ taǧdyry bärımızdı alaŋdatuǧa tiıs. Jūmyssyzdyqty joiyp, auyldaǧy mümkındıkter kökjiegın keŋeitu kerek. Öitkenı, būl mäselenıŋ artynda elımızdıŋ küş-quaty, qauıpsızdıgı degen ūǧym jatyr. Astanaǧa tolassyz kelgen halyqty jūmyspen qamtamasyz etu üşın ülken öndırıs ortalyqtary aşyluy tiıs. Al, ol mümkın emes. Būl – öndıruşı qala emes, eldıŋ bas qalasy, elordasy.

Qala keleşegıne qan jügırtıp, jan bıtırerdei qandai özektı şarualardy atqaryp jatyrsyzdar?

– Bılım salasynda ülken jūmystar atqaryldy. Dualdı, orta käsıptık bılım beru qolǧa alynyp jatyr. Būl – quantatyn jaǧdai. Onyŋ jemısın körıp jatyrmyz. Ekonomika salasyna keletın bolsaq, özderıŋız bılesızder, Astana 2014 jyly öz şyǧynyn özı jabatyn jaǧdaiǧa jettı. Aldaǧy jyly elorda älemdegı donor qalalardyŋ bırıne ainalady degen boljam bar. Äsırese, orta käsıpkerlıktı damytu baǧdarlamasy da jaqsy jūmys ısteude. İnnovasiialyq ortalyqtar aşylyp, dürbıden bastap lokomotivterdı özı öndıretın jaǧdaiǧa jettı. Elbasynyŋ tapsyrmasy boiynşa bolaşaqtyŋ talabyna sai keletın infraqūrylym ortalyqtary salynyp jatyr.

Qauıpsız qala tūǧyrnamasy boiynşa da bırşama  jūmys atqaryldy. Qala aulalary men kıreberısterıne beinekameralar qoiylyp, qauıpsızdık ahualy ornyqty. Kez kelgen äleumettık ıs-şaranyŋ negızgı maqsaty – tūrǧyndardyŋ jaǧdaiyn jaqsartu. Qalada kölıkter köbeie tüsude, jol jürgızu erejesıne bolsa nemqūraily qaraityn jürgızuşıler jeterlık. Solardy tärtıpke şaqyratyn baǧdarlamalar qabyldap, jūmys atqaryp jatqan jaiymyz bar.

– Saiasatker ruhaniiatty qoldai ma nemese kıtap oqyǧandy ūnatasyz ba?

– Adam balasyn jetıldırıp, adamgerşılıkten alystatpaityn tylsym küş bolsa, ol – ruhaniiat dep aitar edım. Bos uaqytymda kıtap oqudy daǧdyǧa ainaldyrǧanmyn. Mamandyǧym qūrylysşy bolsa da, ädebiettıŋ auylynan alys emespın. Qalai degenmen de, söz tüsınetın halyqpyz ǧoi. Jaqynda Genri Kissindjerdıŋ Qytai jaiynda jazǧan kıtabyn oqyp şyqtym. Özımızdıŋ qazaq jazuşylarynyŋ şyǧarmalary da qaǧys qalmauǧa tiıs qoi. Qazır Sofy Smataevtyŋ «Elım-ai» kıtabyn qaitadan oquǧa kırıstım. Kezınde etene aralasyp, ösietın tyŋdap ösken Käkımbek Salyqov aqsaqalymyzdyŋ kıtaptaryn da ünemı qaitalap otyramyn.

QŪRMETTI ASTANALYQTAR MEN QALA QONAQTARY!

2014 jyldyŋ 12 qaraşasynda «Deputatpen tıkelei jelı» ötkızıledı.

«Nūr Otan» partiiasy fraksiiasynyŋ Astana qalasy mäslihatyndaǧy müşesı Baigenjin Abai Qabataiūly saǧat 15.00-den 17.00-ge deiın Sailaualdy tūǧyrnamanyŋ «Ūlt densaulyǧy» baǧyty boiynşa aimaqtaǧy densaulyq saqtau mäselelerıne qatysty tūrǧyndardyŋ saualdaryna jauap beredı.

Qoǧamdyq qabyldauǧa qatysuǧa yntaly azamattar 59-78-50 nömırıne habarlasuyna bolady.

                                       Baǧlan Orazaly

Taǧyda

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button