Kıtaphana – teŋdessız bılım oşaǧy. Qoǧamnyŋ örkendeuı, adamzattyŋ ösuı kıtappen tyǧyz bailanysty. Jas ūrpaqtyŋ sanasyna tuǧan halqyna degen qūrmet pen maqtanyş sezımın ūialatyp, ūlttyq ruhty sıŋıru, sondai-aq, ana tılı men ädebietın, tarihy men önerın qasterlep, halyqtyŋ salt-dästürın aialai, ardaqtai bıluge tärbieleu kıtaptyŋ enşısınde. Qazırgı taŋda kıtaphanalar – älemdık deŋgeidegı ruhani, mädeni, tarihi, ǧylymi qūndylyqtardy qūraityn erekşelıkke ie.
Bügınde elordamyzdyŋ bırden-bır mädeni oşaǧy bolyp tabylatyn, 23 kıtaphanasy bar Astana qalasynyŋ «Ortalyqtandyrylǧan kıtaphanalar jüiesı» KMM 70 myŋǧa juyq oqyrmanyna jūmys ıstep jatyr. Kıtaphanalar qala tūrǧyndarynyŋ barlyq sanatyna dästürlı kıtaphanalyq qyzmet körsetedı. Oqyrmandar arasynda baǧa jetpes bailyq – kıtapty nasihattauda dästürlı jäne basqa da ädısterdı qoldanu arqyly mädeni-köpşılık şaralar ūiymdastyryp, oqyrmandardyŋ köŋılınen şyǧuda. Būl kıtaphanalarda jergılıktı oqyrmandardyŋ aqparattyq qorlarǧa erkın enuıne jan-jaqty jaǧdai jasalǧan.
Astana qalasynyŋ «Ortalyqtandyrylǧan kıtaphanalar jüiesı» KMM qorlary jaŋa ädebiettermen jyl saiyn jüielı türde tolyqtyrylyp otyrady. Kıtaphanalardyŋ kıtap qory tarihyna keletın bolsaq, ol sonau Keŋes ökımetı zamanynyŋ 1974 jyldarynan bastau alady. 1974-1998 jyldar aralyǧyndaǧy kıtaphanalar jüiesınıŋ kıtap qory – 569 myŋ dana. Onyŋ ışınde memlekettık tıldegı ädebietterdıŋ sany nebärı 38 myŋ 247 dana bolatyn. Al, 1998 jyldan bastap kıtaphanalar jüiesınıŋ kıtap qory – 672 myŋ 852 dana bolsa, onyŋ ışınde memlekettık tıldegı ädebietterdıŋ sany 92 myŋ 890-ǧa deiın jettı. Būl jyldarda kıtaphana qory «Jazuşy», «Qazaqstan», «Jalyn», «Jıbek joly», «Audarma», «Sözdık» jäne «Ana tılı», «Balalar ädebietı», «Aruna», «Öner» baspalarynan alynatyn ädebiettermen tolyqty. Qazır de «Mädeni mūra» baǧdarlamasy arqyly äleumettık maŋyzy mol ädebiettermen molaia tüsude. Memlekettık tapsyrys boiynşa 2000-2012 jyldary 59 myŋ 702 dana kıtap tüstı. Onyŋ ışınde memlekettık tıldegısı – 56 myŋ 800 dana.
Qazırgı barlyq kıtaphanalar kompiuterlık tehnologiialarmen jabdyqtalǧan. Kıtaphanalyq baǧdarlama 2000 jyldan berı RABİS-pen jūmys ısteidı. İnternet jelısıne de qosylǧan. 2007-2009 jyldary aqparattyq teŋsızdıktı azaitu aiasynda Astana qalasy äkımdıgınıŋ arnaiy kompiuterler böluınıŋ nätijesınde jetı «Kompiuterlık synyptar» kıtaphanasy ūiymdastyryldy.
Körkem ädebiettı oqudy ızgılendıru, qūndylyqtar retınde ılgerıletu – bızdıŋ kıtaphanalar üşın basym mındet. Sondai jūmys türlerınıŋ bırı – 1998 jyldan berı ūiymdastyrylyp kele jatqan «Kıtap jäne poeziia» festivalı. Jylda Astana künı merekesı qarsaŋynda Abai eskertkışı alaŋynda ötetın festivalda T.Moldaǧaliev, F.Oŋǧarsynova, M.Aitqojina, E.Elubaev, Ä.Tarazi, N.Aitūly, S.Tūrǧynbek, Q. Äbıl t.b. belgılı aqyn-jazuşylarymyz şara qonaǧy ǧana bolyp qoimai, onyŋ «Müşäira» komissiiasyna da töraǧalyq ettı. Halyqaralyq «Şabyt» şyǧarmaşyl jastar festivalınıŋ jüldegerlerı jäne «Balböbek» baiqauynyŋ jeŋımpaz jetkınşekterı, jergılıktı mektep oquşylary sol sätterde ädıl baǧalaryn aldy. Atap aitqanda, sol müşaira jeŋımpazdary – bügınde esımderı elenıp jürgen aqyn-jazuşylar Talǧat Eşenūly, Janat Äskerbekqyzy, Däuletkerei Käpūly, Marjan Erşu, Almas Temırbai, Abylai Maudanov, Erlan Jünıs, Bauyrjan Qaraǧyzūly, Azamat Esaly, Oljas Sändıbek, Baqytgül Babaş, Qūralai Omar, Maqsat Mälıkūly, Azamat Tasqara, Qalqaman Sarin, Bauyrjan Arystanbekov, Dinara Mälık, Gülsara Şalqar, Batyl Qajybek, t.b. qyz-jıgıtter boldy. Festivaldıŋ basty ideiasy – Astana qalasy tūrǧyndaryn oquǧa ziiatkerlık-şyǧarmaşylyq damu közı retınde tärbieleu, olardy qazaqstandyq aqyn-jazuşylardyŋ eŋ üzdık şyǧarmalarymen jäne jas astanamyzdyŋ jetıstıkterımen tanystyru.
Būl festival üş bölımnen tūratyn mereke retınde jürgızıledı. Bırınşı bölımınde ataqty aqyndar, Halyqaralyq «Şabyt» şyǧarmaşyl jastar festivalınıŋ laureattary jäne jaŋa öleŋ jazyp jürgen aqyndar öz öleŋderın oqidy. Ol müşaira retınde ötkızıledı. Ekınşı bölımınde ösıp kele jatqan jas buyn aqyndarymyz mänerlep oqu saiystaryna qatysady. Būl saiys jylda mereitoi ielerınıŋ şyǧarmaşylyǧyna arnalyp otyrady. Mysaly, «Abai oqulary», «Mūqaǧali oqulary», «Esken Elubaev oqulary», «Mūzafar Älımbaev oqulary» degendei. Al, mūndai oqular öz kezegınde köpşılıktı ädebietke jaqyndata tüsedı. Üşınşı bölımde ülken körkem suretpen bezendırılgen 20 metrlık kıtap körmesı qoiylady. Sonymen qatar, mereilı merekege kıtap satu järmeŋkesın de ūiymdastyra otyryp, baspadan şyqqan jaŋa kıtaptardy tanystyramyz.
Kıtaphanalarda jäne odan tys jerlerde ūiymdastyrylatyn auqymdy ıs-şaralar oqyrmandar sanynyŋ artuyna tıkelei äserın tigızude. Qazaqstannyŋ bäsekege qabılettı 50 eldıŋ qataryna qosylyp, güldenuıne, täuelsızdıgımızdıŋ tūǧyrly da nyq boluyna zor üles qosyp kele jatqan Elbasy N.Ä.Nazarbaevtyŋ şyqqan biıkterın aiqyndaityn, ūltymyzdyŋ salt-dästürın nasihattaityn, oquşylarǧa patriottyq tärbie berıp, salauatty ömır saltyn uaǧyzdaityn jaŋa kıtaptar jaŋalyqqa jany qūmar oqyrmannyŋ oiynan şyǧuda. Būndai oqular tek qala künı ötkızılıp qana qoiylmaidy, OKJ-ne qarasty ırı kıtaphanalardyŋ oqyrman zaldarynda da dauystap oqu jūmysyn ärtürlı saiystar arqyly jürgızu qolǧa alynǧan. Osyndai saiystarǧa keide aqyndardyŋ özı de qatysyp, saiyskerlerge ädıl baǧasyn berıp otyrady.
Ülken şaralardyŋ taǧy bırı – jyl saiyn Astana qalasy äkımdıgınıŋ bastamasy arqyly Mädeniet basqarmasynyŋ ūiymdastyruymen ötetın Halyqaralyq «Şabyt» şyǧarmaşyl jastar festivalınıŋ «Üzdık ädebi jūmys» nominasiiasy bızde ötkızılıp keledı. Ol da jastardyŋ şyǧarmaşylyq şyŋdaluyna kömektesetın ülken mektep. Mūnda qazylyq jasaǧan aqyn-jazuşylar Fariza Oŋǧarsynova, Baqytjan Qanapiianov, Serık Aqsūŋqarūly, Maraltai Raiymbekūly, Janat Äskerbekqyzy jastarǧa şeberlık synyptaryn ötkızıp tūrady. Şyǧarmaşylyqtyŋ bügıngı özektı mäselelerı arnaiy döŋgelek üstel barysynda talqylanady. Qazırgı taŋda Halyqaralyq «Şabyt» şyǧarmaşyl jastar festivalınde «Üzdık ädebi jūmys» nominasiiasy boiynşa jüldeger atanyp, öz şyǧarmalarymen oqyrmanyn qyzyqtyra tüsken 68 qatysuşylarymyzdyŋ kıtaptary «Literatura», «Jalyn» baspalarynda basylyp şyqty.
Är bala – bır-bır jūmbaq. Sondyqtan, bız jas jetkınşekterge kömekteskımız keledı. Ol üşın ertegını oqi jäne äŋgımelei otyryp, balanyŋ ışkı älemın damytamyz. Balalar ertegılerı balanyŋ qiialyn, sonymen qatar, şyǧarmaşyl ūstanymyn damytady. Osy oraida, OKJ-nıŋ jetekşı mamandary astanalyq oquşylar men jastar arasynda «Ertegını özımız jazamyz» saiysyn ötkızdı. Saiystyŋ maqsaty – Astananyŋ daryndy jastaryn qoldau, balalar ädebietin şyǧaratyn baspalardyŋ kökeikesti mäselelerıne qoǧamnyŋ nazaryn audaru bolyp tabylady. Būl saiysta 1-oryndy №50 mekteptıŋ oquşysy Elmira Izbasarova ielense, 2 jäne 3-oryndarǧa №7 mekteptıŋ oquşylary Aigerım Amangeldı men Janerke Amalbek laiyq dep tanyldy.
Kıtaphanaşylardyŋ ūiymdastyruymen ötetın osyndai mazmūny tereŋ, tärbielık maŋyzy zor igı şaralar bolaşaq ūrpaqtyŋ boiyndaǧy otansüigıştık, önegelılık, bauyrmaldyq, eŋbekqorlyq qasietterdı oiatpai qoimaidy.
Saparǧali MEDEUBEKOV,
Ortalyqtandyrylǧan kıtaphanalar jüiesı
direktory
