Astanada 2010 jyly tırkelımge alynǧan şetel azamattarynyŋ sany – 87057 bolsa, 2011 jyly būl körsetkış 95277-ge jetken. Al biylǧy toǧyz aidyŋ ışınde 73749 adam kelıp, tırkelgen. Sondai-aq, osy merzımde elımızge kelu tärtıbın būzǧan, azamattyǧy joq şeteldık 5542 adam äkımgerşılık jauapqa tartylǧan. Olardyŋ denı – Özbekstan, Qyrǧyzstan, Täjıkstan elderınen jeke tūrǧyn üiler saluǧa nemese sauda oryndarynda qyzmet etuge kelgender. Osy oraida ışkı ıster salasynyŋ qyzmetkerlerı Astana qalasy äkımdıgımen bırlese jūmys ısteude.
Negızınde, är el öz azamattaryn syrtqa şyǧarar kezde qataŋ tekseru şaralaryn jürgızuı qajet. Olarmen bırge qanşama qarajattyŋ qazynaǧa tüspei qalatyny da jasyryn emes. Eŋbek etudıŋ kelısımşartyn jasamai, tek jūmysqa jegudı ǧana bıletın özımızdıŋ «aqsausaqtar» arzanqol özbek azamattaryn qajetınşe paidalanyp jür. Keibırı qojaiynnyŋ oşaq maŋaiyn panalasa, bırı sarailarda ömır sürıp kelgen.
TMD elderınıŋ ışınde bızge vizasyz keletınderı de barşylyq. Bar gäp osy viza mäselesın retteude jatyrǧany anyq. Būl mäsele jekelegen şetelde şeşımın tapqan. Qazaqstanda biometriialyq tölqūjatty qoldanysqa engızu jönınde biyl Parlament qabyrǧasynda söz qozǧalǧan bolatyn. Mūnyŋ tiımdılıgı – sausaq taŋbasy, közdıŋ qaraşyǧy sekıldı mälımetter qūjattyŋ betındegı «chipte» taiǧa taŋba basqandai oryn alady. Mūndai närse, bırınşıden, qauıpsızdık jaiyn rettese, ekınşıden, kelıp-ketuşıler sanyn bıluge, tüptep kelgende, köşı-qonnyŋ qadamyndaǧy tūsaudai köptegen tüitkıldı şeşuge mümkındık berer edı.
– Astanaǧa keluşıler sany jyl saiyn artyp keledı. Onyŋ ışınde elımızdıŋ investisiialyq mümkındıgıne üles qosatyn jekelegen kompaniialar da bar. Al bas paidasyn közdegenderdı arnaiy tekseru jürgızu arqyly elden şyǧaramyz. Mäselen, ötken jyly zaŋsyz eŋbekke tartylǧan 23 şeteldıktı elıne qaitardyq. Bız memlekettık maŋyzy bar qūrylys nysandaryna tırkeude joq özge eldıŋ azamattaryn jıbermeimız. Öitkenı, ärbır ǧimarat adam taǧdyrymen tıkelei sabaqtasyp jatyr, – deidı Astana qalasynyŋ IID köşı-qon polisiiasy basqarmasy bastyǧynyŋ orynbasary Arman Baimūhamet.
Elordada ötken jyly 91569 qazaqstandyq azamat tūraqty tırkeuge tūrǧan. Tırkeuden şyqqandar sany – 26047. Osynyŋ özınen ışkı ösımnıŋ de artyp kele jatqany aŋǧarylady. Olarǧa da jūmys közı kerek. Sūranysty qanaǧattandyru üşın tırkelmei eŋbek etuge kelgenderdıŋ jolyn kesuımız şart.
Qūjattandyru ısın tolyqqandy qamtamasyz etuge bailanysty köşı-qon polisiiasynyŋ alty ortalyǧy qyzmet körsetedı. Künıne osy jerge uaqytşa tırkeluge 400-500 şetel azamaty, al kvota mäselesıne bailanysty 5-10 adam keledı eken. Ärine, būl, az körsetkış emes.
Bızdıŋşe, keluşıler tırkelu räsımınen syrt ainalyp ketpes üşın olardyŋ qolyna jūmys ısteuge rūqsat etılgen patent berıluı qajet. Būl pıkırdı köşı-qon polisiiasynyŋ qyzmetkerlerı de qoldap otyr. Mäselen, Reseide özge eldıŋ azamattaryna belgılı bır merzımge deiın jūmys ısteuge bolatyny jönınde patent beredı. Osy arqyly salyqtyŋ qazynaǧa tüsuıne yqpal jasap otyr.
Astana qalasynyŋ IID köşı-qon polisiiasy basqarmasy aliment töleuden jaltarǧandar men memleket aldynda qaryzy bar adamdarǧa ızdeu jariialaudy da qolǧa aldy. Qalai degenmen de, jūmysty ılgerı bastyrudyŋ nyşany būl.
Ämırhan ALMAǦANBETOV
