«Astana LRT». Būl – elordalyqtardyŋ ǧana emes, eldıŋ nazaryndaǧy mäsele. Qaŋyrap tūrǧan qūrylysqa qaşan qan jügıredı? 2005 jyldary bastalǧan jobaǧa qaşan nükte qoiylady? Osylai alaŋdap jürgende şahardyŋ merı Altai Kölgınov LRT qūrylysy jalǧasatynyn aitty. Bır emes, bırneşe jerde baiandady.
Halyqaralyq qoǧamdyq kölıkter odaǧynyŋ (UITP) mälımetınşe, LRT qazır öte qauıpsız kölık retınde damuda. LRT jelısı 53 eldegı 388 qalada künıne 45 million jolauşy tasymaldaidy.
HH ǧasyrdyŋ 80-jyldary qauıpsız kölık qatynasyn qūru jäne kölık keptelısın azaitu maqsatynda Europa men Soltüstık Amerikada LRT jobasy bastaldy. HHI ǧasyrdyŋ basynda Taiau Şyǧysta, Aziia-Tynyq mūhity men Afrikada da paida boldy. Söitıp, älemde 70 jaŋa LRT jüiesı aşyldy. Onyŋ ışınde, Rio-de-Janeiro, Sindao, Kanzas-Siti, Sietl jäne Vaşington qalasyndaǧy kölık magistralyn erekşe atauǧa bolady. 2014 jyly Latyn Amerikasynda Medellin (Kolumbiia) jäne San Visente men Santos (Braziliia) qalasyn bailanystyratyn jol aşyldy.
2005 jyldary Astanada negızı qalanǧan LRT jobasy bas qalanyŋ ajaryn ketırıp, siqyn qaşyryp tūr. Būl turaly Prezident Qasym-Jomart Toqaev: «Sebebı ony jai ǧana būza salu uaqyt pen aqşany joǧaltudy bıldıredı. Demek, otandyq jäne şeteldık säuletşıler men urbanisterdı şaqyryp, jobany ıske asyrudyŋ yqtimal nūsqalaryn anyqtaudan basqa jol joq» dep eskertkennen keiın qala bilıgı qūrylysty qaita jandandyruǧa kırıstı.
Bügınde äuejaidan M3 köpırıne deiın 104-105 stansiia uchaskesınde 40 qūrama arqalyq ornatyldy. 2022 jyly arqalyqtardy, 102-103 stansiiasynyŋ aralyǧynda grilderdı, 113-114 stansiiasy aralyǧynda qadalardy montajdau közdelude. 2023 jyly uchaskeler boiynşa temırbeton konstruksiialaryn jürgızu, injenerlık jelılerdı şyǧaru jäne M3 köpırınıŋ qūrylysyn aiaqtau josparlanyp otyr.
Bastalǧan jūmys aiaqtaluy kerek. Bır jyldan astam uaqyt boiy ekınşı deŋgeilı banktermen tiıstı talqylau jürgızudıŋ nätijesınde joba jandanyp keledı.
Būǧan deiın elorda äkımı Altai Kölgınov LRT-ny biznes-joba retınde qarastyruǧa bolmaitynyn, öitkenı ol eşqandai tabys äkelmeitının atap ötken edı.
– Būl qūrylysqa köp aqşa jūmsaldy, bıraq, ökınışke qarai, joba aiaqtalǧan joq. LRT tabys äkelmeidı. Būl – subsidiialaudy qajet etetın qoǧamdyq kölık türı. Ony biznes-joba retınde qarastyruǧa bolmaidy. Qūrylystan ekonomikalyq paida joq, bıraq äleumettık paida bolady. LRT qalanyŋ kölık keptelısterın joiady, – dedı äkım.
Qala basşysy Altai Kölgınovtıŋ sözınşe, beton tırekterdıŋ sapasy jaqsy, endı jobany aiaqtau maŋyzdy.
«Beton tırekterı öte sapaly. Ärqaisysynyŋ salmaǧy, şamamen – 200-220 tonna, olar armaturalanǧan, temırbeton jäne beton brendı öte joǧary. Sapany mamandar tekseredı. Tehnikalyq, avtorlyq baqylaular bırneşe ret jürgızıldı. Bügıngı taŋdaǧy basty mäsele – būl jobany aiaqtauymyz kerek» dedı Altai Kölgınov.
LRT ne üşın kerek? Bırınşıden, Astananyŋ äkımşılık aumaǧy keŋeiıp, qala halqynyŋ sany artyp keledı. Ekınşıden, köşelerde kölık keptelısı köbeiıp, jol qozǧalysynda qiyndyqtar tuyndai bastady. Mıne, osy mäselelerdı şeşudıŋ negızgı tetıgı bolady. Sondyqtan ony jalǧastyru üşın osyndai faktorlar eskerıletını anyq.
