29 säuır künı saǧat 18:30-da Q.Quanyşbaev atyndaǧy Memlekettık akademiialyq qazaq muzykalyq drama teatrynda «Maidan änderı» atty monospektakl körermenderge jol tartady. Būl qoiylym – basqa qoiylymdardan özgerek. Şyǧarma avtory – jazuşy Rollan Seisenbaev. Bır saǧatqa juyq monospektakldegı keiıpkerlerdı bastan-aiaq somdap şyǧatyn Qazaqstannyŋ halyq artisı – Tılektes Meiramov. Qoiuşy rejisser – Ūlpan Serıkbolqyzy.
Ūly Jeŋıstıŋ 70 jyldyǧyna arnalyp otyrǧan monospektakldıŋ «däl basyp, kıltın aşqan» teatr jäne kino akterı Tılektes Meiramov öz oiymen bölıstı. «Äŋgımenı ärıden bastaiyn. Bız Äuezov teatrynda jürgende Äzekeŋ (Äzerbaijan Mämbetov) jastardyŋ bärıne «qyryq-elu minuttyq, bır saǧattyq keş daiyndaŋdar» dep tapsyrma beretın. Sol kezde material ızdep jürıp Rollannyŋ osy äŋgımesıne tap boldym. Maǧan bırden ūnady. Bırınşıden, mazmūny jaqsy. Ekınşıden, men soǧan deiın Äuezov teatrynda on şaqty jyl ıstesem de, än aitatyn qabıletımdı eşkım bılmedı. Än aitatyn rol de jolyqpady. Sūmdyq änşı emespın, bıraq sol erekşelıgımdı de körsetu kerek boldy. «Oibai, men keremet änşımın» dep konsert bermeimın ǧoi endı. Ol kezdegı teatrdyŋ änşılerı – Qūdaibergen, Tūŋǧyşbai jäne de bır qyzdar bolatyn. Sosyn osy şyǧarmanyŋ bıraz jerın qysqartyp, bır saǧatqa juyq qyp jasadym. Körkemdık keŋes te jaqsy qabyldady. «Oi, sen än aitady ekensıŋ ǧoi» dedı Äzekeŋ taŋdanysyn jasyra almai. «İä, aitam» dedım men. Sodan bastalǧan, qysqasy. Būl endı Äzekeŋnıŋ bastamasy. Ol kısı aitpasa men būl şyǧarmany ızdemei, qaltarysta qalar ma edı, kım bıledı. Būl monospektaklde «Kestelı oramal», «Tos, menı tos», «Dariǧa, sol qyz» sekıldı tört-bes qazaqşa, tört-bes orysşa änder oryndalady. Būl endı Jeŋıstıŋ 70 jyldyǧyna bızdıŋ qosqan ülesımız, bır jaǧynan paryzym dep esepteimın. Barlyq el, mädeni oşaqtar atsalysyp jatqanda, bız qalai syrtta qalaiyq. Endı 29-y künı oinaiyq dep otyrmyz. Ärine, qobalju, qorqynyşymyz da joq emes.
Monospektakl degendı jalǧyz adamnyŋ oryndauy, bır akterdıŋ teat-ry dep ataidy bızde. Bızdıŋ elde būl damymaǧan janr. Men toqsanynşy jyldary bastadym. Maǧan deiın «ūldyŋ da, qyzdyŋ da dauysyn salyp, bır özı bır keştı jalǧyz özı atqaryp şyǧatyn» dep ūly akterlerımız Qallekilerdı mysalǧa keltırıp aityp jatady jūrt. Käsıbi deŋgeide jalpy mūny eşkım käsıp qylǧan emes. Men osyny qolǧa alyp, toqsanynşy jyldardyŋ basynda «Aqan serı – Aqtoqty» degen pesany jalǧyz özım oinap şyqtym. Sonan keiın «Aqyldan azap» degen taǧy bır monospektakl jasap şyǧardym. Menıŋ ūzaq kırıspe jasap otyrǧanym – būl özı bızde damymaǧan närse. Sondyqtan jauapkerşılıgı öte auyr. Saǧattap körermennıŋ nazaryn ūstau degen öte qiyn. Öitkenı, bızdıŋ körermender sahnadaǧy äreketke, alqyn-jūlqyn qimyl-qozǧalysqa üirenıp qalǧan. Bır saǧat boiy bır akterdı körıp otyruǧa şydai ma, şydamai ma degen qauıp te bar».
Osy monospektakldı qoiuşy rejisser Ūlpan Serıkbolqyzy: «Student kezımde berılgen bır-ekı roldı oinap, akter bolyp kördım, bıraq rejisser bolyp körgen joqpyn. Būl – menıŋ alǧaşqy jūmysym. Universitettı bıtırgen soŋ, magistraturaǧa teatrtanu mamandyǧy boiynşa tüstım. Marqūm Äşırbek Syǧai aǧamyzdan därıs aldyq. Ol kısı «alǧan taqyryptaryŋdy ǧylymi türde qorǧaŋdar, äitpese dip-lom ala salu qai-qaisyŋa da oŋai» deitın. Sol ūstazymyzdyŋ ösietı ärkez oilandyrady. Ol kısınıŋ közı ketken soŋ, qazırgı ǧylymi jetekşımız önertanu ǧylymdarynyŋ doktory, professor Baqyt Nūrpeiıs aǧamyz. Alǧan taqyrybym Tılektes aǧanyŋ şyǧarmaşylyǧy töŋıregınde bolǧan soŋ, ol kısı turaly köp materialdar qaradym. Aǧanyŋ bır monospektakldı sahnalaǧysy keletının estıgen soŋ, osy jūmysqa kırısıp kettım. Tılderdı damytu basqarmasynyŋ basşysy Erbol Tıleşov aǧamyzǧa baryp, jaǧdaidy tüsındırdım. Ol kısı de qarsy bolǧan joq, jaqynnan järdemdesıp jatyr. Tehnikalyq jaqtaǧy anau-mynau şarualaryn aitpaǧanda, būl spektakldı qoiu maǧan qatty qiyn bolǧan joq. Ärine, onyŋ bärı Tılektes aǧanyŋ arqasy. Bärıŋızdı osy qoiylymdy tamaşalauǧa şaqyramyn» dep özınıŋ alǧaşqy jūmysynyŋ jai-japsaryn tanystyrdy.
Yrysbek DÄBEI
